Βάλτε σε τάξη τα δημόσια οικονομικά πριν είναι πολύ αργά, διότι το αμερικανικό χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται, καθιστώντας ακόμη πιο ευάλωτη την αμερικανική οικονομία σε μελλοντικές κρίσεις. Αυτό είναι το πολύ ηχηρό και ξεκάθαρο μήνυμα που έστειλε ο οίκος Fitch προς την πολιτεία ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, με φόντο την εκτίναξη του δημοσίου χρέους της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη στα 35 τρισ. δολάρια έως τον Ιανουάριο του 2025. Η Fitch υποβάθμισε το αμερικανικό αξιόχρεο αποκαθηλώνοντας τις ΗΠΑ από το κορυφαίο σκαλοπάτι αξιολογήσεων «ΑΑΑ» και έγινε ο δεύτερος οίκος που το… τόλμησε μετά τη Standard & Poor’ s.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τόσο η Fitch όσο και η S&P προχώρησαν σε υποβάθμιση μετά από μία κρίση που σχετίζεται με την αύξηση του «debt ceiling», του ανώτατου δηλαδή ορίου που μπορεί να φτάσει το δημόσιο χρέος. Η S&P διατηρεί την αξιολόγηση των ΗΠΑ σε ΑΑ+ από τον Αύγουστο του 2011 στον απόηχο της προηγούμενης μεγάλης κρίσης με το «ταβάνι» χρέους που τότε είχε διαχειριστεί ο Μπαράκ Ομπάμα.
Σήμερα, η Fitch λέει εν πολλοίς στους κυβερνώντες ότι αν συνεχίσουν με τους ίδιους ρυθμούς να ξοδεύουν, η αμερικανική οικονομία θα βρεθεί πολύ σύντομα σε αδιέξοδο.
Είναι τελικά το αμερικανικό - και όχι μόνο - δημόσιο χρέος μια μεγάλη φούσκα που κάποια στιγμή θα σκάσει και θα συμπαρασύρει στην άβυσσο την παγκόσμια οικονομία; Την απάντηση δίνει εμμέσως η Fitch.
Ένα πανίσχυρο νόμισμα που κυριαρχεί παγκοσμίως και δίνει στην κυβέρνηση τεράστια οικονομική ευελιξία, μία ανεπτυγμένη και επαρκώς διαφοροποιημένη οικονομία υψηλού εισοδήματος και ένα εξαιρετικά δυναμικό για την επιχειρηματικότητα περιβάλλον. Αυτή είναι η καλή όψη του νομίσματος για την αμερικανική οικονομία. Είναι οι λόγοι που την κρατούν ακόμη ψηλά και παρά την υποβάθμιση από τη Fitch, οι αγορές δεν πανικοβλήθηκαν.
Στον αντίποδα, υπάρχουν σοβαρές δημοσιονομικές αδυναμίες. Ενώ πολλοί αντιμετώπισαν ως έκπληξη την υποβάθμιση, μάλλον είναι καθυστερημένη και είναι πολύ πιθανό να ακολουθήσουν και άλλοι οίκοι. Διότι, όπως αναφέρει η Fitch, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ των ΗΠΑ αναμένεται να φτάσει στο 118% το 2025 που είναι κοντά στο υψηλό της πανδημίας του 122%. Ακόμη και στο 112% που βρίσκεται φέτος, το χρέος των ΗΠΑ είναι πάνω από δύο φορές υψηλότερο από το μέσο χρέος των χωρών που απολαμβάνουν αξιολόγηση ΑΑΑ και διαμορφώνεται στο 39,3%. Είναι πολύ υψηλότερο ακόμη και από τις χώρες με αξιολόγηση ΑΑ που έχουν μέσο χρέος στο 44,7% του ΑΕΠ.
Πολύ… ψηφιακό μελάνι έχει χυθεί τις τελευταίες ώρες για την απρόσμενη (;) απόφαση του οίκου Fitch να υποβαθμίσει τις ΗΠΑ και να προειδοποιήσει τον Τζο Μπάιντεν ενόψει των επόμενων προεδρικών εκλογών. Η Τζάνετ Γέλεν χαρακτήρισε αδικαιολόγητη την απόφαση, ενώ όλο το σύστημα έσπευσε να υποβαθμίσει με τη σειρά του τη σημασία της υποβάθμισης, δίνοντας τροφή σε διάφορες θεωρίες συνωμοσίας για τα κίνητρα της Fitch.
Είναι νωρίς να πει κάποιος ότι η κίνηση της Fitch είναι η αρχή του τέλους για την κυριαρχία των ΗΠΑ, αλλά η επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών μπορεί να εξελιχθεί σε χιονοστιβάδα. Ο οίκος κατακεραυνώνει τις αμερικανικές κυβερνήσεις, τονίζοντας ότι αυξάνοντας τις δαπάνες και μειώνοντας τους φόρους την τελευταία δεκαετία, οδηγούν συνεχώς στην ανάγκη αύξησης του ανώτατου ορίου του δημοσίου χρέους, κάνοντας παράλληλα πολύ λίγα σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση προβλημάτων όπως το κόστος κοινωνικής ασφάλισης και περίθαλψης που συνεχώς αυξάνεται λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Επίσης, η υποβάθμιση έρχεται σε ένα σημείο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κομβικό. Πριν λίγες εβδομάδες, στις αρχές Ιουνίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες απέφυγαν μία ιστορική χρεοκοπία, όταν οι συζητήσεις μεταξύ κυβέρνησης και Κογκρέσου για την αύξηση του ανώτατου ορίου του δημοσίου χρέους κατέληξαν σε συμφωνία λίγο πριν αδειάσουν τα ταμεία και καταγραφεί η πρώτη στα χρονικά αθέτηση πληρωμής από τις ΗΠΑ.
Γι’ αυτό, ο οίκος ζητάει από την κυβέρνηση Μπάιντεν να καταρτίσει ένα στιβαρό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο, βάζοντας στην άκρη το πολιτικό κόστος. Όμως οι εκλογές πλησιάζουν (είναι προγραμματισμένες για τις 5 Νοεμβρίου 2024) και σε κάθε προεκλογική εκστρατεία, οι όποιοι προβληματισμοί για τις δαπάνες και το χρέος… πάνε περίπατο.
