Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η ανακοίνωση της περασμένης Παρασκευής σχετικά με την επιβολή νέων περιορισμών στις εξαγωγές ορισμένων προϊόντων γραφίτη από την κινεζική κυβέρνηση έπιασε τη δυτική αυτοκινητοβιομηχανία στον ύπνο και προκάλεσε σημαντική αναταραχή. Αυτό φαίνεται καθαρά από τις αντιδράσεις των ειδικών που διαβάζουμε στα σχετικά ρεπορτάζ του διεθνούς Τύπου.
Στο Reuters είδαμε τις δηλώσεις του Kien Huynh, εμπορικού διευθυντή της Alkemy Capital Investments, ο οποίος είπε πως αυτή η τολμηρή και μη αναμενόμενη κίνηση της Κίνας έχει προκαλέσει έκπληξη στην εταιρεία του, καθώς ήρθε πολύ νωρίτερα απ’ όσο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς (η εταιρεία του ασχολείται με έργα στον τομέα των μετάλλων που χρησιμοποιούνται στην ενεργειακή μετάβαση). Μιλώντας στο Bloomberg, ο James Lee, αναλυτής της κορεατικής KB Securities είπε πως η εξέλιξη αυτή είναι σοκαριστική.
Ας επιστρέψουμε όμως πρώτα στις ειδήσεις της Παρασκευής. Το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας ανακοίνωσε την επιβολή πρόσθετων περιορισμών στις εξαγωγές δύο τύπων γραφίτη, του υψηλής ποιότητας συνθετικού γραφίτη και του φυσικού γραφίτη με τα υποπροϊόντα του.
Αρχής γενομένης από την 1η Δεκεμβρίου, οι εξαγωγείς αυτών των υλικών θα πρέπει να λαμβάνουν ειδικές άδειες από το υπουργείο εμπορίου, καθώς εντάσσονται στην κατηγορία των ειδών «διπλής χρήσεως». Αυτό σημαίνει πως χρησιμοποιούνται και σε εφαρμογές αμυντικού και στρατιωτικού ενδιαφέροντος.
Το υπουργείο πρόσθεσε πως αυτοί οι τύποι βρίσκονται ήδη σε καθεστώς προσωρινών περιορισμών από το 2006 και η απόφαση για την ένταξή τους στο καθεστώς «διπλής χρήσης» αποτελούν μία φυσιολογική τροποποίηση των κανονισμών.
Επίσης, τόνισε πως τα νέα μέτρα δεν έχουν σαν στόχο καμία χώρα ή περιοχή του κόσμου και υποστήριξε πως αυτή η κίνηση θα βοηθήσει στη διασφάλιση της ασφάλειας και της σταθερότητας της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας γραφίτη και θα κάνει πιο εύκολη την περιφρούρηση των εθνικών συμφερόντων και της εθνικής ασφάλειας της Κίνας.
Πριν ασχοληθούμε περισσότερο με τις αντιδράσεις που προκάλεσε η ξαφνική κινεζική ενέργεια, πρέπει να θυμίσουμε πως ο γραφίτης είναι ένα υλικό που είτε εξορύσσεται είτε κατασκευάζεται με συνθετικό τρόπο και αυτή την εποχή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια βιομηχανία μπαταριών, καθώς αποτελεί το βασικότερο συστατικό (σε ποσοστό άνω του 90%) των ηλεκτροδίων της ανόδου των μπαταριών ιόντων λιθίου.
Με τον γραφίτη και τη σημασία του για την παγκόσμια βιομηχανία ηλεκτρικών αυτοκινήτων είχαμε ασχοληθεί στις αρχές του 2022 με αφορμή κάποιες κινήσεις της Tesla (TSLA NASDAQ) για την εξασφάλιση γραφίτη για τις ανάγκες της. Η Κίνα έχει δεσπόζουσα θέση στην παγκόσμια αγορά γραφίτη. Στο Barron’s διαβάζουμε πως σύμφωνα με την εταιρεία μελετών Benchmark Mineral Intelligence η Κίνα αναμένεται να παράξει φέτος το 61% της φυσικού ορυκτού γραφίτη και το 92% του συνθετικού γραφίτη.
Παρά τις προσπάθειες των χωρών εκτός Κίνας, ακόμα δεν έχει καταστεί δυνατή η απεξάρτηση της παγκόσμιας βιομηχανίας μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα από τις κινεζικές προμήθειες φυσικού, επεξεργασμένου και συνθετικού γραφίτη, μεγάλο μέρος των οποίων κατευθύνεται προς τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον πολλοί αναλυτές και ο διεθνής Τύπος θεωρούν την κινεζική κίνηση ως πολύ σοβαρή και με πιθανώς εξαιρετικά σημαντικές συνέπειες.
Τονίζουν μάλιστα πως το χρονικό σημείο της ανακοίνωσης είναι τόσο κοντά στις πιο πρόσφατες αμερικανικές προσπάθειες περιορισμού των εξαγωγών μικροεπεξεργαστών υψηλών επιδόσεων από τις ΗΠΑ και τις δυτικές χώρες προς την Κίνα που είναι δύσκολο να πιστέψουμε πως δεν αποτελεί ένα είδος απάντησης στις αμερικανικές ενέργειες και στην ουσία μία σοβαρή κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στις δύο χώρες.
Παρά το γεγονός πως οι νέοι περιορισμοί στις εξαγωγές γραφίτη θυμίζουν αρκετά αυτούς που έχουν επιβληθεί από τις αρχές Αυγούστου στο γερμάνιο και το γάλλιο, η σημασία του γραφίτη για τη βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων είναι τόσο μεγάλη που το ζήτημα θεωρείται πολύ πιο σημαντικό.
Κάποιοι παράγοντες της αγοράς αντέδρασαν με αρκετά «δραματικό» τόνο. Ο Κορεάτης αναλυτής James Lee που χαρακτήρισε την εξέλιξη σοκαριστική υποστήριξε πως με αυτόν τον τρόπο η Κίνα χρησιμοποίησε το τελευταίο και πιο γερό χαρτί που είχε για τις διαπραγματεύσεις της με τις ΗΠΑ σχετικά με τους όρους που θα διέπουν τη λειτουργία της παγκόσμιας βιομηχανίας ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Ο Hugues Jacquemin, διευθύνων σύμβουλος της Northern Graphite (NGC VANCOUVER), μίας μικρής καναδικής εταιρείας εξόρυξης γραφίτη, υποστήριξε μιλώντας στο Reuters πως «αυτό που η Κίνα λέει στις δυτικές χώρες με αυτή της την απόφαση είναι πως δεν πρόκειται να τις βοηθήσει στην κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων και πως πρέπει να βρουν μόνες τους τον τρόπο να το κάνουν». (Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως ο Jacquemin δεν πρέπει να στενοχωρήθηκε και πολύ από τις κινεζικές κινήσεις καθώς η μετοχή της εταιρείας του ανέβηκε την Παρασκευή κατά 25%).
Πέρα από τις σχετικά βιαστικές και ίσως «τραβηγμένες» δηλώσεις, το πραγματικό ερώτημα έχει να κάνει με τις τυχόν επιπτώσεις των νέων περιορισμών στις δυτικές αυτοκινητοβιομηχανίες. Οι επίσημοι φορείς, όπως τα αρμόδια υπουργεία της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας απέφυγαν να πάρουν σαφή θέση, όπως διαβάζουμε στο Reuters και το Bloomberg, πριν μπορέσουν να εκτιμήσουν καλύτερα την κατάσταση.
Επί της ουσίας, διαβάζοντας τις απόψεις αρκετών αναλυτών και παραγόντων της αγοράς στα σχετικά ρεπορτάζ του διεθνούς οικονομικού Τύπου, το πιθανότερο αποτέλεσμα αυτών των νέων περιορισμών θα είναι παρόμοιο με αυτό που έφεραν οι περιορισμοί στις εξαγωγές γαλλίου και γερμανίου που επιβλήθηκαν το καλοκαίρι: αύξηση των τιμών του γραφίτη στη διεθνή αγορά και παραμονή τους σε σταθερά επίπεδα στην κινεζική αγορά.
Αυτό μπορεί να μην ακούγεται πολύ σοβαρό αλλά στην πράξη είναι καθώς θα δώσει στην κινεζική βιομηχανία ηλεκτρικών αυτοκινήτων και μπαταριών ένα σημαντικό πλεονέκτημα κόστους απέναντι στους δυτικούς ανταγωνιστές.
Δεδομένης της πλεονεκτικής θέσης στην οποία βρίσκονται ήδη οι κινεζικές βιομηχανίες μπαταριών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό πλήγμα για τις υπόλοιπες αυτοκινητοβιομηχανίες. Το πόσο ισχυρό θα είναι το πλήγμα θα εξαρτηθεί από το πόσο θα θελήσει η Κίνα να πιέσει τις «ξένες» αυτοκινητοβιομηχανίες, όπως ανέφερε στο Bloomberg ο Daniel Kollar από τη συμβουλευτική εταιρεία Intralink.
Προφανώς, είναι πολύ νωρίς για να πούμε πόσο θέλει πραγματικά η Κίνα να φέρει σε ακόμα πιο δύσκολη θέση τις δυτικές αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά δεν είναι καθόλου νωρίς να πούμε πως το μήνυμα είναι αρκετά ξεκάθαρο και η απάντησή τους πολύ απλή. Πρέπει προφανώς να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους για τη δημιουργία ισχυρής εφοδιαστικής αλυσίδας γραφίτη που να μην περιλαμβάνει την Κίνα. Αυτή η προσπάθεια έχει ήδη ξεκινήσει, όπως είδαμε παραπάνω με την Tesla, αλλά δεν έχει προχωρήσει ακόμα όσο χρειάζεται.
Ο Simon Moores, διευθύνων σύμβουλος της Benchmark Mineral Intelligence που έδωσε στο Barron’s τα στοιχεία για την κυριαρχία της Κίνας στην αγορά γραφίτη που είδαμε παραπάνω, εκτιμά πως η κινεζική κίνηση θα αποτελέσει την αφορμή για να «πατηθεί η σκανδάλη» και να αρχίσει η ανέγερση εργοστασίων επεξεργασίας γραφίτη και κατασκευής ηλεκτροδίων ανόδου εκτός Κίνας.
Αμερικανοί αξιωματούχοι εμπορικών ενώσεων που έχουν σχέση με τη βιομηχανία ορυκτών και την αυτοκινητοβιομηχανία δήλωσαν στο Reuters πως οι αμερικανικές αρχές πρέπει να απλουστεύσουν τις διαδικασίες χορήγησης αδειών για εξόρυξη φυσικού γραφίτη και παραγωγή συνθετικού.
Δεν ξέρουμε πόσο γρήγορα θα κινηθούν οι δυτικές βιομηχανίες μπαταριών και αυτοκινήτων, ούτε αν οι αρχές στις ΗΠΑ και σε άλλες δυτικές χώρες θα αποφασίσουν να βοηθήσουν στη δημιουργία ισχυρών εφοδιαστικών αλυσίδων στον τομέα του γραφίτη.
Ξέρουμε όμως πως την Παρασκευή χτύπησε ένα πολύ γερό καμπανάκι: η Κίνα δεν θα καθίσει με σταυρωμένα χέρια απέναντι στις αμερικανικές προσπάθειες να της καθυστερήσει την τεχνολογική πρόοδο και ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να απαντήσει είναι το χτύπημα στην αυτοκινητοβιομηχανία.
