Η Ευρώπη καλείται να βρει άμεσες εναλλακτικές προκειμένου να βάλει τίτλους τέλους στην πάνω από 50 χρόνια ενεργειακή της σχέση με τη Ρωσία. Η απόφαση της Ρωσίας να κλείσει τη στρόφιγγα από χτες στη Πολωνία και τη Βουλγαρία, θέτει σε συναγερμό τις ευρωπαϊκές χώρες, καθώς είναι ορατή η πρόθεση της Ρωσίας να πιέσει περαιτέρω την Ευρώπη για την πληρωμή του φυσικού αερίου σε ρούβλια.
Σε επιφυλακή και η χώρα μας, γιατί πολύ απλά μπορεί να είμαστε η επόμενη χώρα για την οποία θα κλείσει η ρωσική στρόφιγγα ενώ εν τω μεταξύ θα πρέπει στο πλαίσιο της κοινοτικής αλληλεγγύης να συνδράμουμε τη Σόφια με extra φορτία από τη Ρεβυθούσα.
Για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, το τράβηγμα του σχοινιού από τη Ρωσία γίνεται σε μια μάλλον σχετικά ανώδυνη χρονική συγκυρία, καθώς η θερμοκρασία έχει ανέβει ικανοποιητικά και οι ανάγκες για φυσικό αέριο είναι μειωμένες σε σχέση με τον χειμώνα.
Επιπλέον, όσον αφορά την Πολωνία, οι αποθήκες φυσικού αερίου είναι γεμάτες σε ποσοστό 76%, ενώ σύμφωνα με τις δηλώσεις της Υπουργού Κλίματος η παροχή αερίου στους καταναλωτές δεν θα διακοπεί και προς το παρόν δεν υπάρχει ανάγκη άντλησης αερίου από τα αποθέματα.
Άλλωστε πρέπει να αξιολογήσουμε και το γεγονός ότι ήδη η Πολωνία είχε αποφασίσει να μην ανανεώσει τη σύμβαση με την Gazprom τον Δεκέμβριο. Απλά λοιπόν θα πρέπει να διαχειριστεί τη ρωσική απόφαση να διακόψει το συμβόλαιο λίγο νωρίτερα.
Όσον αφορά τη Βουλγαρία, οι ανάγκες της γείτονας χώρας είναι ήδη μειωμένες αυτή την περίοδο για αέριο και η Σόφια είχε επίσης από τον Μάρτιο πάρει την απόφαση να μην ανανεώσει τις συμβάσεις της με την Gazprom που έληξαν το 2021 και να υποκαταστήσει ποσότητες ίσες με 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο.
Προς το παρόν η Ελλάδα θα μπορούσε να προσφέρει για το μήνα Μάιο στην Βουλγαρία 50-60 GWh την ημέρα, και ταυτόχρονα να αυξηθούν οι ποσότητες αζέρικου αερίου που προμηθευόμαστε μέσω του αγωγού Turk Stream, μέρος των οποίων θα κατευθυνθούν στη γείτονα χώρα αν χρειαστεί.
Στην παρούσα φάση λοιπόν εκτιμάται ότι δεν θα υπάρξει ιδιαίτερο πρόβλημα γι’ αυτό και η άνοδος στις τιμές του φυσικού αερίου στο άκουσμα της είδησης των αποφάσεων της Gazprom ναι μεν ήταν μετρήσιμη-+17%- εντούτοις οι τιμές παραμένουν αισθητά κάτω από τα τρελά επίπεδα του φετινού Μαρτίου.
Από την άλλη, είναι μια ευθεία προβολή για το τι μέλει γενέσθαι από τον χειμώνα αν οι σχέσεις Ευρώπης –Ρωσίας παραμείνουν τεταμένες και η Ρωσία αρχίσει να κλείνει τις στρόφιγγες και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ταυτόχρονα η όλη κατάσταση δυσχεραίνει τους ευρωπαϊκούς στόχους αποθήκευσης φυσικού αερίου κατά την εαρινή περίοδο.
Αυτοί είναι οι κύριοι λόγοι που θα διατηρήσουν το volatility στην αγορά του φυσικού αερίου και θα εμποδίσουν μια γενναία αποκλιμάκωση των τιμών από τα τρέχοντα επίπεδα των 92-105 ευρώ /μεγαβατώρα.
Το ελληνικό σχέδιο και οι προτάσεις της ΙΕΑ απέναντι στον ρωσικό εκβιασμό
Το εθνικό σχέδιο όπως εδώ και ένα μήνα έχει παρουσιαστεί από τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη και εν αναμονή μιας συνολικότερης ευρωπαϊκής στρατηγικής απέναντι στην ενεργειακή μας απεξάρτηση από τη Ρωσία έχει ως κεντρικούς άξονες την εγκατάσταση 4ης πλωτής δεξαμενής στην Ρεβυθούσα- έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία προμήθειας- την παραγγελία έξτρα φορτίων LNG, την λειτουργία με ντίζελ των πέντε μονάδων φυσικού αερίου της ΔΕΗ και ιδιωτών παραγωγών και την αύξηση της λιγνιτικής παραγωγής μέχρι οι ΑΠΕ να ενισχυθούν και να μπορέσουν να προσφέρουν περισσότερα στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.
Δεδομένου ότι μια διακοπή των ρωσικών ροών μπορεί να είναι διαχειρίσιμη τους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά τα πράγματα θα δυσκολέψουν από το χειμώνα, πέρα από ένα εθνικό σχέδιο χρειάζεται και ένα ευρωπαϊκό σχέδιο ευρύτερου βεληνεκούς.
Σύμφωνα με την τελευταία ανάλυση της ΙΕΑ η ευρωπαϊκή παραγωγή και οι εισαγωγές από άλλες χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν και η Νορβηγία μπορούν να αυξηθούν κατά 10 δισ. κ.μ. σε σχέση με το 2021.
Η ΕΕ μπορεί θεωρητικά να αυξήσει τις εισροές LNG κατά 60 δισ. κ.μ. ετησίως, αν και γίνεται κατανοητό ότι αυτή η λύση έχει ένα διόλου ευκαταφρόνητο κόστος. Ανάγκα και οι θεοί πείθονται βέβαια.
Την ίδια στιγμή, η εισαγωγή ελάχιστων υποχρεώσεων στην αποθήκευση έχει ήδη τεθεί επί τάπητος και σύμφωνα με την ανάλυση της ΙΕΑ χρειαζόμαστε επίπεδα 90% στις αποθήκες την 1η Οκτωβρίου. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει οι εισροές να είναι κατά 18 δισ. κ.μ. υψηλότερες από τις αντίστοιχες του 2021
‘Άλλη μια πρόταση της ΙΕΑ είναι η επιτάχυνση της ανάπτυξης νέων αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι ήδη έχει γίνει μια πρόοδος για αυτό και φέτος αναμένεται οι ΑΠΕ να ενισχύσουν την παραγωγή τους κατά 100 τεραβατώρες, δηλαδή 15% περισσότερο από πέρυσι.
Αν ενταθεί περαιτέρω η συντεταγμένη προσπάθεια για περισσότερες εγκαταστάσεις ΑΠΕ, η παραγωγή μπορεί να αυξηθεί ίσως και κατά 20 ακόμη τεραβατώρες.
Στο σημείο αυτό να ανοίξουμε μια παρένθεση και ν’ αναφέρουμε ότι προκειμένου να αντιμετωπιστούν όλα τα σημερινά προβλήματα που εμποδίζουν τη διείσδυση των ΑΠΕ στην χώρα μας, το υπουργείο Ενέργειας της χώρας μας κατέθεσε σε διαβούλευση νομοσχέδιο που προτείνει σημαντικές παρεμβάσεις με στόχο την επιτάχυνση της αδειοδότησης των ΑΠΕ, τη διευκόλυνση της σύνδεσης τους με το δίκτυο και την αποθήκευση ενέργειας.
Αν τώρα στο μίγμα αυτό προσθέσουμε τον νέο πυρηνικό σταθμό της Φιλανδίας καθώς και την επιστροφή στην παραγωγή πολλών πυρηνικών αντιδραστήρων που πέρσι τέθηκαν εκτός λειτουργίας προκειμένου να συντηρηθούν, η ευρωπαϊκή παραγωγή θα κερδίσει και από εδώ 20 τεραβατώρες.
Επίσης μια προσωρινή αναβολή της προγραμματισμένης απόσυρσης πέντε αντιδραστήρων θα μας εξασφαλίσει την απεξάρτηση για φέτος από 1 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου μηνιαίως.
Άλλη μια πρόταση της ΙΕΑ είναι να υπάρξει μέριμνα ώστε να μπουν όλες οι μονάδες βιοενέργειας στην παραγωγή, καθώς πέρυσι λειτούργησαν στο 50%. Αν δοθούν τα κατάλληλα κίνητρα θα μπορούσαν να προσφέρουν 50 ακόμη τεραβατώρες και η Ευρώπη θα πρέπει να μεριμνήσει σχετικά.
Τέλος, ένα σύνολο προτάσεων όπως η επιτάχυνση της χρήσης αντλιών θερμότητας αντί για λέβητες αερίου, η ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων και η μείωση του θερμοστάτη θέρμανσης μόλις κατά έναν βαθμό στα σπίτια όλων μας, θα μπορούσαν να μας εξασφαλίσουν την εξοικονόμηση έως και 14 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου φέτος.
Αν εφαρμοστούν όλα τα παραπάνω θα μειώσουμε εντός του 2022 την εξάρτηση μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο από το ρωσικό φυσικό αέριο κατά 30% και αν στραφούμε έστω για λίγο λόγω των συγκυριών στον άνθρακα και το πετρέλαιο, η απεξάρτηση αυτή θα μειωθεί κατά 50%. Βέβαια αυτό συνεπάγεται για μια χρονική περίοδο μεγαλύτερες εκπομπές άνθρακα και αυξημένο κόστος ηλεκτροπαραγωγής, όμως το ζητούμενο είναι να παραμείνει ανοικτή η ευρωπαϊκή βιομηχανία και τα σπίτια μας με ρεύμα και επαρκή θέρμανση.
Στο τέλος της ημέρας, θα μας έχει κοστίσει μεν, καθώς πολλές λύσεις όπως το LNG ή η μεταφορά φυσικού αερίου από μακρινές χώρες συνεπάγονται υψηλότερο κόστος, αλλά θα είμαστε ενεργειακά ασφαλέστεροι και παρά τη σύντομη παρένθεση της αύξησης των ρύπων, οι ΑΠΕ θα έχουν κερδίσει και άλλο πολύτιμο έδαφος στο ενεργειακό μίγμα της Γηραιάς Ηπείρου.
Χρειάζεται όμως μια ενιαία γραμμή και μια συνολική ευρωπαϊκή απάντηση τόσο στο επίπεδο της ενεργειακής μετάβασης, όσο και στο επίπεδο στήριξης των καταναλωτών αυτή την δύσκολη πληθωριστική περίοδο. Αυτό είναι άλλο ένα στοίχημα στο επίπεδο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης που σίγουρα υπάρχει η δυναμική να κερδηθεί.
Πώς αποκτά ειδικό βάρος η χώρα μας
Μηδέν κακόν αμιγές καλού έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι.
Οι συγκυρίες των δύο τελευταίων ετών επιβεβαιώνουν πέρα για πέρα την ορθότητα του αρχαίου ρητού.
Η πανδημία πυροδότησε το αίσθημα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης με αποτέλεσμα την υπέρβαση των Βόρειων απέναντι στο ταμπού της αμοιβαιοποίησης του χρέους και τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, χάρη στους πόρους του οποίου πολλές οικονομίες έχουν ήδη αρχίσει να χτίζουν την επόμενη μέρα μιας πιο πράσινης και ψηφιακής οικονομίας, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας.
Ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία από την άλλη έχει δημιουργήσει ένα εντελώς διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον, με αυξανόμενους κινδύνους και προκλήσεις σε διεθνές επίπεδο που αφορούν τους καίριους τομείς της ενεργειακής και της επισιτιστικής ασφάλειας και κατ’ επέκταση της διατήρησης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.
Την ίδια στιγμή όμως δίνει την ευκαιρία στη χώρα μας να συμβάλει εποικοδομητικά στην αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων και να αποκτήσει ένα νέο ειδικό βάρος στην ενεργειακή σκακιέρα της Ευρώπης, καθώς είναι σε θέση να αναδειχθεί σε περιφερειακό σταθμό διακομιδής φυσικού αερίου.
Η χώρα μας ήδη έχει αναπτύξει περιφερειακά σχήματα συνεργασίας που μπορούν να λειτουργήσουν ως μια στέρεη βάση, πάνω στην οποία μπορούν να οικοδομηθούν ευρύτερες συνεργασίες στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας, ειδικά αυτή την περίοδο που η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανέδειξε την ανάγκη νέων υποδομών ενεργειακού εφοδιασμού.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, οι εγκαταστάσεις για τη μετατροπή του υγροποιημένου αερίου στη Ρεβυθούσα και στην Αλεξανδρούπολη, οι διάφοροι αγωγοί είτε έχουν υλοποιηθεί ήδη όπως ο ΤΑP, είτε μπορεί να δημιουργηθούν όπως ο EastMed, η ηλεκτρική σύνδεση του Euro-Asia Interconnector και οι προνομιακές σχέσεις της χώρας μας με τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο, το Μαρόκο, το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μας θέτουν στο επίκεντρο των εξελίξεων.
Για παράδειγμα, η ένταση στις σχέσεις της Ευρώπης με τη Ρωσία είναι ο λόγος που ανέδειξε την καθοριστική σημασία της συμφωνίας Ελλάδας - Αιγύπτου για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών για την ενεργειακή διασύνδεση της ΕΕ και της χώρας μας με την Αφρική.
Όπως ανέδειξαν στο 7ο Φόρουμ των Δελφών, ο Διευθύνων Σύμβουλος της GASTRADE S.A, Kωστής Σιφναίος και ο Αριστοφάνης Στεφάτος Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρίας Υδρογονανθράκων (ΑΔΕΥ), δεδομένου ότι η πιθανότητα διακοπής φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι μπροστά μας, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην δια-συνδεσιμότητα στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης για την μεταφορά φυσικού αερίου.
Η Αλεξανδρούπολη μπορεί να καλύψει όχι μόνο τις ανάγκες των Βαλκανικών χωρών, αλλά με την κατάλληλη δια-συνδεσιμότητα μπορεί να καλύψει και τις ανάγκες χωρών όπως η Μολδαβία.
Για να γίνουμε πιο κατανοητοί, ο τερματικός σταθμός της Αλεξανδρούπολης μπορεί να καλύψει το 10% των 50 δισεκατομμυρίων κυβικών που χρειάζεται η Ευρώπη σε φυσικό αέριο, δηλαδή μπορεί να καλύψει έως το τέλος του 2023 περίπου 5,5 δισεκατομμύρια κυβικά φυσικού αερίου. Πόσοι αλήθεια έχουμε αντιληφθεί τι σημαίνουν αυτά τα νούμερα για μια χώρα όπως η Ελλάδα;
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
