Οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στα ποσοστά γεννήσεων παγκοσμίως και στις πληθυσμιακές προβολές είναι πιθανό να βλάψουν και την ικανότητα των οικονομιών να πετύχουν τους ρυθμούς ανάπτυξης που θα τις διευκόλυναν να μειώσουν το πρόσθετο βάρος δημοσίου χρέους που τους κληροδότησε η υγειονομική κρίση, επισημαίνει σε έκθεση της η HSBC.
Η επίπτωση της πανδημίας στα ήδη μειούμενα ποσοστά γεννήσεων μπορεί να αποδυναμώσει τον ρυθμό αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού περισσότερο από τα 1,8 εκατ. που έχασαν τη ζωή τους μέχρι σήμερα. Κατά συνέπεια ο επενδυτικός οίκος αναθεωρεί τις προβλέψεις του για τον παγκόσμιο πληθυσμό, εκτιμώντας ότι θα κορυφωθεί μία δεκαετία νωρίτερα προς τις αρχές του 2050. Μετά ο παγκόσμιος πληθυσμός θα κινείται πτωτικά κατά τη διάρκεια ζωής ενός 40 ετους ομολόγου.
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο της HSBC James Pomeroy, η πανδημία ενδέχεται να προκαλέσει ένα «baby bust», όρο που πρωτοβάπτισε το Brookings Institution της Ουάσινγκτον πέρυσι. Μία αντίστροφη πορεία, δηλαδή, από το« baby boom» ή την αύξηση γεννήσεων που αρχικά πίστεψαν μερικοί αναλυτές οτι θα ακολουθούσε το τέλος των lockdown.
Η πανδημία συνεχίζει να εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά παρά τα εμβόλια, και το σύνολο των θανάτων αναμένεται να ξεπεράσει τα 2 εκατ. το 2021 όπως εξελίσσεται η κρίση. Αυτό από μόνο του μοιάζει με παρωνυχίδα στις δημογραφικές τάσεις – είναι μόνο το 0,03% του παγκόσμιου πληθυσμού και μόλις το 3% των συνολικών θανάτων πέρυσι. Ομως, το πιθανό πλήγμα στις γεννήσεις είναι δεκαπλάσιο.
Οι αναλυτές στη δεξαμενή σκέψης Brookings εκτιμούν ότι οι γεννήσεις θα μειωθούν τουλάχιστον κατά 300.000 φέτος λόγω της πανδημίας, μία πτώση πάνω από 5,5% σε σύγκριση με το 2019 με βάση μοντέλα που προβλέπουν μείωση 1% στο ποσοστό γεννήσεων για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης της ανεργίας αλλά και πρόσθετη μείωση 1%-3% με βάση στατιστικά στοιχεία από την περίοδο μιάς άλλης πανδημίας, της ισπανικής γρίπης του 1918.
Η διεύθυνση προϋπολογισμού του αμερικανικού Κογκρέσου επίσης αναθεώρησε την πρόβλεψη της για το ποσοστό γεννήσεων στις ΗΠΑ λόγω της πανδημίας. Εκτιμά ότι ο πληθυσμός των ΗΠΑ θα κορυφωθεί στα 374 εκατ. το 2046, μικρότερος κατά 10 εκατ. από την πρόβλεψη του το 2018.
Η μείωση του ποσοστού γεννήσεων μπορεί να έχει δραματικές επιπτώσεις στον παγκόσμιο πληθυσμό.
Σύμφωνα με την HSBC, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να πλήξουν τα ήδη μειούμενα ποσοστά γεννήσεων λόγω πανδημίας όπως η ανεργία, οι οικονομικές δυσκολίες και αβεβαιότητες, δυσκολίες με τη βρεφονηπιακή φροντίδα στα lockdown, ένταση στις σχέσεις. Στη Βρετανία για παράδειγμα αναβλήθηκαν 73.600 γάμοι το τρίμηνο Μαρτίου-Ιουνίου πέρυσι.
Πρόκειται για κάτι προσωρινό που θα διορθωθεί με την επιστροφή στην κανονικότητα;
«Αντίθετα με τα μικρά «bay boom» που σημειώθηκαν μετά από βραχύβια σοκ στο παρελθόν, αυτή η πανδημία έχει μεγαλύτερη διάρκεια, είναι παγκόσμια και ενδέχεται να επιφέρει πιό μακροχρόνια πλήγματα στα οικονομικά των νοικοκυριών» λέει η HSBC. Η ύφεση του 2008 για παράδειγμα προκάλεσε πτώση 9% στις γεννήσεις τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Τα σενάρια του οίκου για την πορεία του παγκόσμιου πληθυσμού υποθέτουν πτώση 15% των γεννήσεων το 2020 με μικρή ανάκαμψη το 2021.
Το πιθανότερο όμως είναι ότι μακροχρόνια τα ποσοστά γεννήσεων θα είναι μόνο το 75% των προβλέψεων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα οτι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα κορυφωθεί γύρω στο 2050 στα 8 με 9 δισεκατομμύρια, με τους πληθυσμούς των ανεπτυγμένων χωρών να μειώνονται τη δεκαετία που έρχεται και να πέφτουν κάτω από το 1 δισ. έως το 2100, αν εξαιρεθεί η μαζική μετανάστευση.
«Αυτή η γενιά έχει ήδη περάσει τις δύο πιό δραματικές υφέσεις στην ιστορία σε καιρό ειρήνης. Αυτό θα διευρύνει την ανισότητα των γενεών και θα εμπεδώσει την αντίληψη ότι το να έχει κανείς παιδιά είναι απλά πολύ ακριβό για πολλά άτομα αυτής της γενιάς που παλεύουν να σταθούν στα πόδια τους μακριά από τη στέγη των γονιών τους» αναφέρει η έκθεση της HSBC.
Για όσους πιστεύουν ότι οι δημογραφικές τάσεις είναι ο κύριος παράγοντας που οδηγεί τους δυνητικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, αποταμίευσης και επενδύσεων, η προοπτική αυτή είναι ανησυχητική.
Ιδιαιτερα για όσους ελπίζουν ότι οι οικονομίες γρήγορα θα επιστρέψουν στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό ωστε να απελευθερωθούν από τα βάρη του χρέους που επωμίστηκαν για να διατηρήσουν ζωντανές επιχειρήσεις και εργαζόμενους κατά τη διάρκεια των επαναλαμβανόμενων lockdown.
Αν δεν δοθούν κίνητρα για ταχύτερη τεκνοποίηση, κάτι που μερικές χώρες έχουν ήδη προσπαθήσει με ανομοιόμορφα αποτελέσματα, οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να στραφούν στην φορολόγηση η στην αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης για να διατηρήσουν τα επίπεδα δημοσίου χρέους υπό έλεγχο, ειδικά δε όσο τα επιτόκια, δεν προβλέπεται ότι θα αλλάξουν πορεία σε τέτοιο περιβάλλον ώστε το δημόσιο χρέος να παραμείνει διατηρήσιμο.
