Του Κωνσταντίνος Μαριόλη
Μέσα στην τελευταία δεκαετία το κρατικό χρέος των χωρών-μελών της Ευρωζώνης έχει αυξηθεί απολύτως ανάλογα με τον ρυθμό που τυπώνει φρέσκο χρήμα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς τα κρατικά χρέη έχουν ενισχυθεί κατά 3,1 τρισ. ευρώ, όταν ο ισολογισμός της ΕΚΤ έχει διογκωθεί κατά 2,8 τρισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, ο Ντράγκι είναι αυτός που κρατάει… ενωμένο το ευρώ μεγαλώνοντας μία «φούσκα» που κινδυνεύει να σκάσει στην περίπτωση που η παγκόσμια οικονομία εισέλθει σε σοβαρή επιβράδυνση.
Στις αρχές του μήνα ο Ντράγκι ανακοίνωσε τον τρίτο γύρο παροχής φθηνής ρευστότητας για τις τράπεζες μέσω δανείων διάρκειας 2 ετών, υποδεικνύοντας ότι η ΕΚΤ βλέπει πιο απαισιόδοξα τα πράγματα, θέλει να βοηθήσει τις τράπεζες να αποπληρώσουν τους προηγούμενους γύρους TLTRO, ενώ παράλληλα αναβάλλεται επ' αόριστον η αύξηση των επιτοκίων.
Αποτέλεσμα είναι να βλέπουμε εντυπωσιακές μεταβολές στην αγορά κρατικών τίτλων. Η απόδοση του ιταλικού 10ετούς ομολόγου διαμορφώνεται στο 2,49%, στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάιο του 2018, όταν ξεκίνησε δηλαδή το… ιταλικό δράμα με την άνοδο των Σαλβίνι και Ντι Μάιο στην εξουσία. Σαν να αγνοούν οι αγορές ότι η Ιταλία βρίσκεται ξανά σε ύφεση και αποτελεί τον μεγάλο ασθενή της Ευρώπης. Είναι, επίσης, οξύμωρο ότι η Ιταλία δανείζεται με χαμηλότερο επιτόκιο από τις ΗΠΑ, αν και οι παράγοντες που διατηρούν τις αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων σε υψηλά επίπεδα είναι άλλης φύσης και δεν αφορούν το ρίσκο της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη.
Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές του έτους η Ιταλία άντλησε από τις αγορές 10 δισ. ευρώ για 15 χρόνια λαμβάνοντας προσφορές άνω των 40 δισ. ευρώ, στη μεγαλύτερη δημοπρασία που έχει πραγματοποιήσει ποτέ, ανοίγοντας, μάλιστα, το δρόμο τόσο για την Ισπανία – και αυτή σημείωσε ρεκόρ προσφορών – όσο και για την Ελλάδα, με τον ΟΔΔΗΧ να αντλεί 2,5 δισ. ευρώ μέσω 10ετούς ομολόγου με επιτόκιο 3,9%. Στο μεταξύ, οι αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων έχουν υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2016, στο 0,09%, όντας στην ουσία αρνητικά, ενώ φλερτάρουν με το ιστορικό χαμηλό του -0,127%.
Φαίνεται πως η συμπεριφορά των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης το 2018 – με εξαίρεση τα ιταλικά – έπαιξε το ρόλο της, αφού σε μία πολύ κακή χρονιά για όλες σχεδόν τις κατηγορίες επενδύσεων, όποιος αγόρασε γερμανικά 10ετή στην αρχή του περασμένου έτους κέρδισε στο τέλος του 3,36%, ενώ τα αντίστοιχα πορτογαλικά και τα ισπανικά ομόλογα απέφεραν κέρδη 4,6% και 4,3% αντίστοιχα.
Τα προβλήματα της Ιταλίας, σε συνδυασμό με τις επερχόμενες ευρωεκλογές, τις ανησυχίες για το Brexit και το συνεχιζόμενο σίριαλ του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας, αναμένεται, σύμφωνα με αναλυτές της Capital Economics, να δώσουν σύντομα τέλος στην επίπλαστη ευφορία που διακατέχει όσους αγοράζουν ευρωπαϊκά ομόλογα, ασκώντας σημαντικές πιέσεις προς την ΕΚΤ να επαναφέρει το QE μέσα στο 2019.
Όσες φορές κι αν… φωνάξει ο Ντράγκι το «whatever it takes» το μόνο που θα πετύχει είναι να διογκώσει τη φούσκα των ομολόγων της Ευρωζώνης καθώς η οικονομία εισέρχεται σε κύκλο επιβράδυνσης. Μέχρι στιγμής η ΕΚΤ έχει καταφέρει να αποτρέψει μία συστημική κρίση κυρίως γιατί ολόκληρος ο πλανήτης όλα αυτά τα χρόνια βρισκόταν σε φάση επέκτασης – και ανόδου των αγορών - αφού διοχετεύτηκε άπλετη ρευστότητα στον απόηχο της παγκόσμιας κρίσης του 2008.
Η διόγκωση της φούσκας ήταν αυτή που «απορρόφησε» τους κραδασμούς από την ελληνική κρίση, όμως σήμερα ο Ντράγκι έχει να αντιμετωπίσει μία οικονομία σχεδόν 10 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα, με υπέρογκο χρέος και προθέσεις δημοσιονομικής απειθαρχίας. Τι θα κάνει, λοιπόν, η ΕΚΤ αν το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών ισχυροποιήσει τη θέση των λαϊκιστών και η Ιταλία ζητήσει δημοσιονομική χαλάρωση ενόψει του επόμενου προϋπολογισμού; Έχει τα εργαλεία να αποσοβήσει τον κίνδυνο όταν όλα δείχνουν ότι η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνει και άρα οι επενδυτές θα είναι επιφυλακτικοί ως προς την ανάληψη ρίσκου;
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το ιταλικό δημόσιο καλείται μέσα στο 2019 να σηκώσει από τις αγορές περί τα 376 δισ. ευρώ για να αναχρηματοδοτήσει βραχυπρόθεσμους τίτλους ύψους 150 δισ. ευρώ, να ανανεώσει ομόλογα 176 δισ. ευρώ και να «ταΐσει» το δημοσιονομικό έλλειμμα με τα υπόλοιπα 50 δισ. ευρώ. Σήμερα τα επιτόκια βρίσκονται σε πτωτική τροχιά, όμως η νευρικότητα θα επιστρέψει αν η οικονομία συνεχίσει σε ύφεση και η πολιτική κρίση αναβιώσει.
