(Photo by Matteo Vinattieri - Own work- CC BY 3.0)
Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η ιταλική κυβέρνηση και ο νέος πρωθυπουργός Paolo Gentiloni, θέλουν να καταφέρουν το... ακατόρθωτο: να διασωθεί η Banca Monte dei Paschi di Siena με κρατικά κεφάλαια- τα οποία θα δανειστεί το δημόσιο - να εφαρμοστεί ταυτόχρονα μία «μεταλλαγμένη» έκδοση του bail-in που θα προβλέπει την αποζημίωση των ομολογιούχων που θα υποστούν «κούρεμα» και να μετριαστούν οι ανησυχίες των επενδυτών για το μέλλον των ιταλικών τραπεζών, χωρίς παράλληλα να δημιουργείται δεδικασμένο για τις υπόλοιπες τράπεζες. Γίνονται όλα αυτά μαζί;
Λίγες ώρες πριν εκπνεύσει ο χρόνος για τη συμμετοχή των επενδυτών στο φιλόδοξο σχέδιο της Monte Paschi, οι πιθανότητες επιτυχούς ολοκλήρωσης της κεφαλαιακής ενίσχυσης μειώνονται δραματικά, φέρνοντας την αρχαιότερη τράπεζα στον κόσμο στο… χείλος του bail-in.
Η ιταλική κυβέρνηση φέρεται έτοιμη να δανειστεί κεφάλαια για τη μερική κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών του τραπεζικού της συστήματος, όμως η εφαρμογή του bail-in θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, τουλάχιστον την περίπτωση της Monte Paschi. Διότι οποιαδήποτε κρατική παρέμβαση απαιτεί την έγκριση της Κομισιόν, ενώ σύμφωνα με το υφιστάμενο πλαίσιο θα υπάρξει αναγκαστική μετατροπή ομολόγων σε μετοχές.
Μένει, επίσης, να αποσαφηνιστεί αν η ιταλική κυβέρνηση θα λάβει το πράσινο φως για να αποζημιώσει τους ομολογιούχους που θα υποστούν ζημιές. Και επειδή τα 20 δισ. ευρώ που λέγεται ότι θα δανειστεί η Ιταλία μοιάζουν με… σταγόνα στον ωκεανό των 360 δισ. ευρώ «κόκκινων» δανείων στους τραπεζικούς ισολογισμούς, αυξάνονται οι φωνές που καλούν τον νέο πρωθυπουργό Paolo Gentiloni να λύσει το γόρδιο δεσμό με ένα ευρύτερο σχέδιο «θωράκισης» του τραπεζικού κλάδου.
Σημαντικό ρόλο, επίσης, θα παίξει και η στάση της Κομισιόν, από τη στιγμή που η «προληπτική ανακεφαλαιοποίηση» πλήττει τους ομολογιούχους. Οι επιπτώσεις του «κουρέματος» - άσχετα με τον τρόπο που αυτό τελικώς γίνει – εκτιμάται πως θα γίνουν αισθητές αρχικά στις αγορές και εν συνεχεία στη γενικότερη προσπάθεια των ιταλικών τραπεζών να προσελκύσουν κεφάλαια.
Γιατί θεωρείται απίθανο να επιτραπεί στην ιταλική κυβέρνηση να αποζημιώνει κάθε φορά τους ομολογιούχους, υπό την απειλή της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, καθώς έτσι θα καταστεί στην ουσία ανεφάρμοστος ο κανόνας του bail-in.
Μία ακόμη πτυχή του θέματος έχει να κάνει με το ότι παρά το γεγονός ότι τα εταιρικά ομόλογα που αναμένεται να «κουρευτούν» είναι εκ φύσεως τίτλοι που εμπεριέχουν το στοιχείο του ρίσκου, τίθεται ζήτημα για το κατά πόσο οι Ιταλοί μικροεπενδυτές που τα αγόραζαν είχαν ενημερωθεί για τους κινδύνους που τα συνοδεύουν. Όμως το συγκεκριμένο ζήτημα είναι πολύ δύσκολο να απασχολήσει τις αρχές στην παρούσα φάση, διότι υπάρχει η δικαιολογία της έκτακτης ανάγκης στην οποία βρίσκεται η τράπεζα.
Η περίπτωση της Monte Paschi ανοίγει την συζήτηση για το bail-in σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, αφού το υφιστάμενο πλαίσιο ενώ αφήνει περιθώρια ευελιξίας, επιτρέπει διαφορετικές αναγνώσεις ανάλογα με την κατάσταση στην οποία εφαρμόζεται. Τουλάχιστον αυτό εκτιμούν αναλυτές που έχουν μελετήσει την κοινοτική Οδηγία, υποστηρίζοντας, ωστόσο, ότι ο κανόνας του bail-in είναι σε γενικές γραμμές σωστός και επιλύει το ζήτημα του «ηθικού κινδύνου» στις διασώσεις τραπεζών.
Οι ίδιοι ταυτόχρονα θεωρούν απαραίτητο να εφαρμόζεται ο κανόνας αφού πρώτα έχει διασφαλιστεί ότι οι μικροεπενδυτές έχουν ενημερωθεί για το ρίσκο, ενώ την ίδια ώρα όλοι οι ομολογιούχοι θα πρέπει να γνωρίζουν ακριβώς τον βαθμό της προτεραιότητας των τίτλων που διατηρούν σε ενδεχόμενο bail-in.
Προσθέτουν δε, πως ο ηθικός κίνδυνος που καλείται να αντιμετωπίσει ο κανόνας και σχετίζεται με την συμμετοχή των φορολογουμένων σε τραπεζικές διασώσεις ισχύει και υπό μία άλλη, διαφορετική έννοια, στις περιπτώσεις που οι επενδυτές έχουν αγοράσει τους τίτλους που «κουρεύονται» πριν τη δημιουργία της Οδηγίας.
Σε ότι αφορά το σχέδιο διάσωσης της Monte Paschi, χθες υπήρξαν διαρροές που ανέφεραν ότι το Atlante – το ειδικό όχημα που δημιουργήθηκε για την στήριξη των τραπεζών – κάνει… δεύτερες σκέψεις για τη συμμετοχή του στο εγχείρημα, απειλώντας να τινάξει στον αέρα την όλη διαδικασία. Προηγουμένως είχαν γίνει προσπάθειες να βρεθεί στρατηγικός επενδυτής που και αυτή έπεσε στο κενό, ενώ δημοσιεύματα αναφέρουν ότι η συμμετοχή των επενδυτών στην αύξηση κεφαλαίου δεν είναι η επιθυμητή.
Η επόμενη εβδομάδα θα είναι η εβδομάδα της κρίσης για την Monte Paschi, καθώς τα περιθώρια έχουν πλέον εξαντληθεί μετά την άρνηση της ΕΚΤ να δώσει παράταση ζωής. Η κρατική παρέμβαση αυτή τη στιγμή θεωρείται κάτι παραπάνω από πιθανή και ο τρόπος με τον οποίο θα αποφασίσει η Κομισιόν να διαχειριστεί την κατάσταση θα δώσει τον τόνο για τις επόμενες κινήσεις των υπόλοιπων τραπεζών.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Monte Paschi πρέπει να πουλήσει και «κόκκινα» δάνεια ύψους 28 δισ. ευρώ, στην τιμή των 9 δισ. ευρώ ή και χαμηλότερα, ανάλογα με τις εξελίξεις των επόμενων ημερών.
