Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της πολιτικής του κυριαρχίας βρίσκεται ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς την ώρα που η στροφή των κεντρικών τραπεζών αναμένεται να ενισχύσει τις ροές προς τις αναδυόμενες οικονομίες, η τουρκική οικονομία απειλείται με νέα κρίση και ο επιχειρηματικός κόσμος ζητάει μεταρρυθμίσεις για να... αποφευχθούν τα βράχια.
Όταν έγινε γνωστό το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών της Κωνσταντινούπολης και η μεγάλη νίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου, η οποία ισοδυναμεί με σημαντικό πλήγμα για τον Ερντογάν, η τουρκική λίρα κατέγραψε τη μεγαλύτερη άνοδο από όλα τα νομίσματα στον πλανήτη. Η εντυπωσιακή αντίδραση των επενδυτών είναι ενδεικτική του κλίματος από τη στιγμή που οι αγορές απαιτούν να αλλάξει οικονομική πολιτική ο Τούρκος πρόεδρος και μόνο με τέτοια «χαστούκια» είναι πιθανό να πειστεί.
Το θέμα είναι ότι ο σουλτάνος αντιδρά πάντοτε νευρικά όταν στριμώχνεται και μετά την επικράτηση του Ιμάμογλου και τις αλλεπάλληλες αναφορές του Τύπου στις μεγάλες προοπτικές του νέου δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, ίσως στριμώχνεται πιο πολύ από ποτέ και επομένως καθίσταται πιο απρόβλεπτος από ποτέ. Εύλογα, λοιπόν, η εφορία στις αγορές δεν κράτησε ούτε μία ημέρα την ώρα που ο φόβος επιβολής κυρώσεων από τις ΗΠΑ αυξάνεται καθημερινά με φόντο τους S-400.
Ανεξάρτητα όμως από την κόντρα με τον Ντόναλντ Τραμπ η νίκη του Ιμάμογλου αφήνει κάποια περιθώρια αισιοδοξίας αναφορικά με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων. Και αυτό γιατί ενώ ο Ερντογάν είναι αμετακίνητος στις απόψεις του, ο πολιτικός σεισμός που ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη δείχνει να «απελευθερώνει» δυνάμεις του επιχειρηματικού κόσμου που βλέπουν την πραγματική οικονομία να πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, με την ανεργία στο 14%, τον πληθωρισμό στο 18,7% και το εξωτερικό χρέος που πρέπει να αποπληρωθεί μέσα στα επόμενα 2 χρόνια στα 178 δισ. δολάρια ή 25% του ΑΕΠ.
Επιχειρηματικοί φορείς έσπευσαν να εκμεταλλευτούν τη συγκυρία και να ζητήσουν από τον Ερντογάν αυτά που μέχρι σήμερα ο σουλτάνος κάνει ότι δεν βλέπει. Η τουρκική ένωση βιομηχανιών και επιχειρήσεων, TUSIAD, ζήτησε αλλαγή κατεύθυνσης υποστηρίζοντας ότι το κράτος και όλο το φάσμα του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να συνεργαστούν έτσι ώστε η Κωνσταντινούπολη, της οποίας η οικονομική δραστηριότητα «ευθύνεται» για το 1/3 του τουρκικού ΑΕΠ, να συμβάλλει για να φτάσει η οικονομία στο μέγιστο των δυνατοτήτων της.
Οι ξένοι επενδυτές από την πλευρά τους, ζητούν μέσω της ένωσης YASED, να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις για τις επιχειρήσεις, την οικονομία και το επενδυτικό περιβάλλον, με στόχο να εισέλθει η τουρκική οικονομία ισχυρή στο 2023, έτος που θα εορταστούν τα 100 χρόνια της τουρκικής δημοκρατίας. Μεταρρυθμίσεις για να δοθεί ώθηση στην οικονομία ζήτησε και η ένωση νέων επιχειρηματιών TUGIAD.
Από την εκρηκτική ανάπτυξη του 7,4% το 2017, στη νομισματική κρίση του 2018 και στην ύφεση στις αρχές του 2019, η πορεία της πτώσης για την τουρκική οικονομία ήταν εξαιρετικά απότομη. Μάλιστα, κάθε φορά που κλιμακώνεται η ένταση με τις ΗΠΑ, βγαίνουν στην επιφάνεια τα μεγάλα προβλήματα που άφησε ο ανεξέλεγκτος καλπασμός του τουρκικού ΑΕΠ που βασίστηκε σε δανεικά και μάλιστα σε ξένο νόμισμα. Ο φόβος των κυρώσεων από τον Τραμπ τρομάζει τους επενδυτές και οι μαζικές εκροές κεφαλαίων στέλνουν σε κατρακύλα την τουρκική λίρα, διογκώνοντας παράλληλα το βάρος του χρέους για τράπεζες και επιχειρήσεις.
Ίσως γι'' αυτό το λόγο ο επιχειρηματικός κόσμος προειδοποιεί εμμέσως τον Ερντογάν ότι θα αποσύρει την... τυφλή στήριξη προς το πρόσωπό του, τώρα που ο Ιμάμογλου φέρνει αέρα αλλαγής. Στο μεταξύ, ο Ερντογάν βλέπει τις εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών να κάνουν λόγο για επιστροφή σε ισχυρή ανάπτυξη από το 2020 μετά την... ανάπαυλα του 2019, όπου εμφανίζει συρρίκνωση 2,6% στο α'' τρίμηνο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το τουρκικό ΑΕΠ θα μεγεθυνθεί κατά 3% το 2020 και 4% το 2021, μετά από συρρίκνωση της τάξης του 1,9% το 2019.
Ο σουλτάνος ελπίζει ότι θα μπορέσει να επαναφέρει την Τουρκία στο δρόμο της ευημερίας μέχρι τις εκλογές του 2023. Για να καταφέρει όμως η τουρκική οικονομία να ξεφύγει από το τέλμα θα πρέπει η δημοσιονομική και η νομισματική πολιτική να αποτρέψουν τις απότομες διακυμάνσεις της τουρκικής λίρας που είδαμε το 2018 και να βρεθεί λύση για την αναδιάρθρωση των χρεών μεγάλων επιχειρήσεων. Μετά από 25 ολόκληρα χρόνια ο Ερντογάν έχασε τον έλεγχο της Κωνσταντινούπολης, τώρα κινδυνεύει να χάσει και τον έλεγχο της οικονομίας...
