Σαν να μην έφτανε η τρομακτική κρίση ακρίβειας, οι συνεχώς αυξανόμενες τιμές της βενζίνης και το γεγονός ότι όσοι έχουν φοιτητικό δάνειο θα πρέπει από τον επόμενο μήνα να βρουν χρήματα να πληρώσουν και τις δόσεις που είχαν παγώσει μέσα στην κρίση, οι Αμερικανοί καλούνται να αντιμετωπίσουν και τη μεγάλη αναστάτωση που θα προκαλέσει πιθανό κλείσιμο της κυβέρνησης, το λεγόμενο shutdown. Όλα αυτά μαζί αποτελούν μία τριπλή «θηλιά» για την αμερικανική οικονομία.
Αν προσθέσουμε και την απεργία των εργαζόμενων σε αυτοκινητοβιομηχανίες, τη συνεχή αύξηση του κόστους δανεισμού και τη μείωση της χρηματοδότησης για τη φροντίδα των παιδιών, ο κίνδυνος εκτροχιασμού του οικογενειακού προϋπολογισμού γίνεται ολοένα και μεγαλύτερος.
Κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν μπορεί να προκαλέσει μεγάλη αναταραχή αλλά όλοι μαζί συνθέτουν μία τριπλή απειλή που θα μπορούσε να φέρει ύφεση, καθώς νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα μειώσουν απότομα κάποια στιγμή τις δαπάνες, όταν θα τελειώσει το «λίπος» από τα επιδόματα της πανδημίας, με αποτέλεσμα να επιβραδύνει αισθητά η οικονομική δραστηριότητα. Η Goldman Sachs υπολογίζει τον αντίκτυπο της τριπλής απειλής στο 1% του ΑΕΠ μόνο στο δ’ τρίμηνο του 2023. Και με δεδομένο ότι η ανάπτυξη φέτος δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 1%, είναι πολύ πιθανό η μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη να ξεκινήσει το 2024 σε ύφεση.
Ας αρχίσουμε από την πιο πρόσφατη πηγή αβεβαιότητας που είναι το shutdown της κυβέρνησης. Οι Ρεπουμπλικανοί συνεχίζουν να πιέζουν για περικοπές δαπανών και αν υπάρξει συμφωνία με τους Δημοκρατικούς έως τις 30/9 τότε το αμερικανικό δημόσιο θα βάλει λουκέτο την 1η Οκτωβρίου. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο και η παράδοση θέλει το shutdown να διαρκεί 8 ημέρες. Η τελευταία φορά που συνέβη ήταν το 2019 όταν μόνο το 25% των κρατικών υπηρεσιών έκλεισαν, ωστόσο το 2018 το shutdown κράτησε 34 ημέρες και τα πράγματα δυσκόλεψαν για πολλούς Αμερικανούς.
Ο οικονομικός αντίκτυπος συνήθως είναι διαχειρίσιμος. Σύμφωνα με την JPMorgan, κάθε εβδομάδα με κρατικό shutdown μειώνει την ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 0,1%, ενώ η Goldman ανεβάζει τον λογαριασμό στο 0,2% ανά εβδομάδα. Σε κάθε περίπτωση δεν αναμένεται μεγάλο πλήγμα στην ανάπτυξη από τη στιγμή εξάλλου που οι δημόσιοι υπάλληλοι λαμβάνουν αναδρομικούς μισθούς μετά τη λήξη του shutdown και έτσι καλύπτεται το χαμένο έδαφος σε όρους ανάπτυξης. Είπαμε όμως, ότι ο συνδυαστικός αντίκτυπος είναι αυτός που μπορεί να φέρει ύφεση μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Η απεργία του συνδικάτου των εργαζόμενων στις αυτοκινητοβιομηχανίες εκτιμάται ότι προκάλεσε μόνο την πρώτη εβδομάδα οικονομικές απώλειες της τάξης των 1,6 δισ. δολαρίων, με 100 εκατ. δολάρια να αφορούν σε μισθούς που δεν καταβλήθηκαν και τα 500 εκατ. δολάρια σε εταιρικές ζημιές. Όσο για τα φοιτητικά δάνεια, ήδη οι Αμερικανοί κάνουν περικοπές στα έξοδα για να μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τις δόσεις των δανείων που θα πρέπει να αρχίσουν να πληρώνονται εκ νέου από τον Οκτώβριο.
Το επόμενο στοιχείο είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Όπως εκτιμά η Fed του Σαν Φρανσίσκο, οι Αμερικανοί κατά τη διάρκεια της πανδημίας έβαλαν στην άκρη το αστρονομικό ποσό των 2,1 τρισ. δολαρίων. Χρήματα που έπεσαν από το ελικόπτερο υπό τη μορφή επιταγών και επιδομάτων. Μόνο που σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Fed, το τεραστίων διαστάσεων αυτό κομπόδεμα τελειώνει στο τέλος Σεπτεμβρίου.
Βέβαια, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι σε αντίθεση με κάθε άλλη κρίση του παρελθόντος, η αμερικανική οικονομία λειτουργεί σήμερα με την ανεργία στο 3,8% που είναι ιστορικό χαμηλό. Παρ’ όλα αυτά, οι άμυνες της οικονομίας δείχνουν να εξασθενούν καθώς ακόμη και η άνοδος των μισθών πλέον ξεπερνά τον πληθωρισμό και η Fed δείχνει να έχει πετύχει έως ένα βαθμό την αποστολή της. Η τριπλή απειλή των επόμενων εβδομάδων θα δοκιμάσει τις αντοχές της και θα κάνει πιο πιθανή την ύφεση.
