Ηταν η πιο απότομη βουτιά της οικονομίας από το 1995, χρονιά κατά την οποία ξεκίνησαν να κρατούνται αρχεία. Η ύφεση στην ευρωζώνη άγγιξε το 14,7% το δεύτερο τρίμηνο του 2020, μετά από πτώση 3,2% το προηγούμενο. Το νούμερο μπορεί να ακούγεται βαρύ, αλλά η μείωση ήταν μικρότερη από τις εκτιμήσεις, που έκαναν λόγο για απώλειες 15% σε ετήσια βάση.
Στην πρώτη πεντάδα των κρατών-μελών με την πιο απότομη τριμηνιαία πτώση και η Ελλάδα. Μπροστά μας η Ισπανία (-18,5%), η Κροατία (-14,9%) και η Ουγγαρία (-14,5%) και στην πλάτη μας, η Πορτογαλία (-13,9%) και μια ανάσα πιο πίσω η Γαλλία (-13,8%). Την πιο μικρή πτώση, σε τριμηνιαία βάση, είχαν η Φινλανδία (-4,5%), η Λιθουανία (-5,5%), η Εσθονία (-5,6%), η Ιρλανδία (-6,1%), η Λετονία (-6,5%) και η Δανία (-6,9%).
Αισθητή αν και όχι ακόμα τραγική, η πτώση στην απασχόληση η οποία υποχώρησε κατά 3,1% στην ευρωζώνη σε σύγκριση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Το αποτύπωμα της πανδημίας στην οικονομική δραστηριότητα είναι εμφανές, αν και δεν είναι το μόνο πρόβλημα της Ευρώπης αυτή τη στιγμή. Στην πραγματικότητα ήρθε να προστεθεί στο κουβάρι του προσφυγικού, των εμπορικών πολέμων και του Brexit, με το τελευταίο να φαίνεται να ροκανίζει τις πιθανότητες μια εμπορικές συμφωνίας με τις Βρυξέλλες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τις δύο πλευρές. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times, η βρετανική κυβέρνηση ενδέχεται αυτή την εβδομάδα να εισαγάγει στο κοινοβούλιο σχέδιο νόμου, το περιεχόμενο του οποίου θα παραβιάζει τη διεθνή συνθήκη που σφράγισε την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Θα εξασθενεί σημαντικά τις διατάξεις της Συμφωνίας Αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.
Ερχονται νέα μέτρα
Η πορεία του ΑΕΠ στην ουσία αντικατοπτρίζει τις εξελίξεις στα τρία παραπάνω μέτωπα, με την πανδημία της Covid-19 να έχει δώσει το μεγαλύτερο χαστούκι. Γι’αυτό και η αντιμετώπιση των συνεπειών της έχει την πρώτη θέση στις προτεραιότητες της ΕΕ.
Ως εκ τούτου η ΕΕ - η οποία υπόψιν ότι αρχίζει να πιέζεται από το ισχυρό ευρώ καθώς εξασθενεί ακόμα περισσότερο τις εξαγωγές της -δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει την πολιτική στήριξης της οικονομίας και για το 2021.
Η ποσοτικοποίηση αυτής της στήριξης αναμένεται να αποφασιστεί σε πρώτη φάση την Παρασκευή στο πλαίσιο του Eurogroup, με κύρια θέματα το Ταμείο Ανάκαμψης και την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για παράταση της «ρήτρας γενικής διαφυγής» και για το επόμενο έτος.
Τα μέτρα πιθανότατα θα είναι γενναία. Οι όποιες αποφάσεις θα ληφθούν κάτω από τους φόβους για νέα έξαρση της πανδημίας τον χειμώνα, με το δεύτερο επιδημικό κύμα να αναμένεται βαρύτερο του πρώτου λόγω της συννοσηρότητας με άλλες ιώσεις της εποχής και εν μέσω αβεβαιότητας τόσο για τον χρόνο έγκρισης του εμβολίου, όσο και για τις δυνατότητες διανομής του σε ευρύ φάσμα του πληθυσμού.
Τηρουμένων των αναλογιών τα νούμερα για την Ελλάδα
Η μείωση του ελληνικού ΑΕΠ κατά 15,2% ετησίως το 2ο τρίμηνο ή 14,0% σε εποχικά διορθωμένη τριμηνιαία βάση, είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ιστορικά σε ένα τρίμηνο, κάτι άλλωστε που ισχύει και για τις περισσότερες χώρες διεθνώς.
Αν σκεφτεί όμως κανείς ότι ο τουριστικός κλάδος παρέμεινε ουσιαστικά κλειστός στο σύνολο σχεδόν του δεύτερου τριμήνου –υπενθυμίζουμε ότι δεν επιτρέπονταν οι αφίξεις από το εξωτερικό με ελάχιστες διεθνείς πτήσεις να αποκαθίστανται στα μέσα Ιουνίου- είναι τουλάχιστον παρήγορο ότι η πτώση του ελληνικού ΑΕΠ ήταν ανάλογη του μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Η μεγαλύτερη συρρίκνωση ωστόσο του ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση (-14% σε σύγκριση με το -11,8% της Ευρωζώνης), αντανακλά ακριβώς το σημαντικά μεγαλύτερο μερίδιο που έχει ο κλάδος του τουρισμού στο δεύτερο τρίμηνο, ακόμη και στα στοιχεία που είναι διορθωμένα για εποχικότητα.
Η ανάλυση της Εθνικής
Όπως πολύ σωστά παρατηρεί σε ανάλυση της η Εθνική Τράπεζα, η ελληνική οικονομία κεφαλαιοποίησε τον επιτυχημένο έλεγχο της πανδημίας και παρά τη γενικευμένη χρήση προστατευτικών περιορισμών για αντίστοιχο χρονικό διάστημα με τις περισσότερες χώρες της ευρωζώνης, εμφάνισε ηπιότερη πτώση, σε ετήσια βάση, τόσο της ιδιωτικής κατανάλωσης- ετήσια μείωση 11,6% έναντι 14,2% του μέσου ευρωπαικού όρου- όσο και των επενδύσεων -ετήσια μείωση 10,3% έναντι 15,8%.
Οι τελευταίες αξίζει να σημειώσουμε ότι υποστηρίχτηκαν από τις αυξήσεις στην μη οικιστική κατασκευαστική δραστηριότητα (+32,0% ετησίως το 2ο τρίμηνο), τις κατασκευές κατοικιών (+34,5% ετησίως), καθώς και τις αυξημένες δαπάνες σε εξοπλισμό «τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών» (ΤΠΕ) που σχετίζονται με τις νέες ανάγκες που δημιούργησε η υγειονομική κρίση.
Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται ως επί το πλείστον χάρη στο γεγονός ότι οι κρατικές δαπάνες αναπλήρωσαν μέρος των απωλειών του κλειδώματος της οικονομίας.
Ειδικά τα μέτρα για την διατήρηση των θέσεων εργασίας τα οποία προσέγγισαν τα 1,8 δισ. ευρώ το δεύτερο τρίμηνο κατάφεραν να συγκρατήσουν τη μείωση της συνολικής αμοιβής της εργασίας στην οικονομία στο 7,3% ετησίως, παρά το lockdown. Σε αυτό το αποτέλεσμα συνέτεινε φυσικά και η σταθερότητα απασχόλησης και αμοιβής στο Δημόσιο.
Η χώρα μας αντιμετωπίζει παράλληλα με την πανδημία και το επεκτατικό παραλήρημα της γείτονος χώρας και έτσι εκ των πραγμάτων στην Ελλάδα υπάρχει η επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση των αμυντικών εξοπλισμών, μια δαπάνη που πιθανότατα από το 2021 και μετά να ξεπεράσει μαζί με το προσφυγικό ακόμα και την πρόβλεψη για επιπλέον 600 δισ. ευρώ του προϋπολογισμού του 2020.
Κάτω από αυτό το πρίσμα θα έχουν ιδιαίτερη σημασία οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού το Σαββατοκύριακο τόσο για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, όσο και για τα μέτρα στήριξης της οικονομίας απέναντι στις συνέπειες της πανδημίας.
Όσον αφορά τα τελευταία μάλιστα αναμένονται εξαγγελίες έκτακτων μέτρων ρευστότητας εκ νέου πέριξ των 10 δισ. ευρώ μέχρι τα τέλη του έτους προκειμένου να στηριχτεί η ελληνική οικονομία.
Αναμένονται επίσης και μέτρα με πιθανότητες μονιμοποίησης, όπως η μείωση του κόστους εργασίας με μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και της εισφοράς αλληλεγγύης, οι φορολογικές ελαφρύνσεις μέσω των νέων αντικειμενικών αξιών για τον ΕΝΦΙΑ, η επέκταση των προσωρινών μειώσεων ΦΠΑ και προκαταβολής φόρου, καθώς και τα αναδρομικά των συνταξιούχων ύψους 1,4 δισ. ευρώ σε ένα εκατομμύριο συνταξιούχους( 900 εκατ.ευρώ στον ιδιωτικό τομέα και 500 εκατ. ευρώ στον δημόσιο).
Ουδείς μπορεί να προδικάσει ότι τα μέτρα αυτά θα είναι επαρκή ώστε στο τέλος του έτους, η μείωση στη δραστηριότητα να περιοριστεί μόνο σε μια πτώση κατά 3,4% σε σχέση με το τέλος του 2019. Η εικόνα του τρίτου τριμήνου όμως σίγουρα θα είναι πολύ καλύτερη, καθώς αποκαταστάθηκε ως ένα βαθμό η οικονομική δραστηριότητα.
Εν ολίγοις συμφωνούμε ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να επαληθευθούν οι εκτιμήσεις της Εθνικής Τράπεζας για σημαντική ανάκαμψη του ελληνικού ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο της τάξης του +5% περίπου, σε εποχικά διορθωμένη τριμηνιαία βάση. Κρατάμε όμως μια επιφύλαξη για την σημείωση όσον αφορά τις τάσεις περαιτέρω επιτάχυνσης το τέταρτο τρίμηνο.
Μια τέτοια εξέλιξη θα εξαρτηθεί από πάρα πολλούς παράγοντες.
*Αποποίηση Ευθύνης: Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
