Του Κωνσταντίνου Αϋφαντόπουλου*
Η ελληνική κεφαλαιαγορά την περασμένη εβδομάδα βίωσε τη δική της Μαύρη Τέταρτη. Ο τραπεζικός δείκτης βρέθηκε να χάνει ενδοσυνεδριακά πάνω από 20% και πιο συγκεκριμένα η τράπεζα Πειραιώς ακούμπησε το limit down, για να κλείσει με ημερήσιες απώλειες άνω του 20% ενώ και οι υπόλοιπες τράπεζες υποχρεώθηκαν σε σημαντικές απώλειες.
Τι δημιούργησε το κραχ λοιπόν? Πάμε να τα εξετάσουμε ένα-ένα τα σενάρια που διακινήθηκαν:
Ήταν παιχνίδι κερδοσκόπων όπως διατείνονται στην κυβέρνηση;
Το ρηχό ελληνικό χρηματιστήριο προσφέρεται για παιχνίδια κερδοσκοπίας γιατί η αγορά μπορεί να «κουνηθεί» με λίγα εκατομμύρια ευρώ. Παρ' όλα αυτά, μια ρηχή πλην υγιής αγορά σε περιόδους μεγάλης μεταβλητότητας μπορεί να απορροφήσει τέτοιες πιέσεις ενδοσυνεδριακά αν οι στηρίξεις (επενδυτική εμπιστοσύνη) από εντολές αγοράς είναι μαζικές. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη την Τέταρτη. Ακολούθησε ένα μικρό rebound την Πέμπτη και ξανά διόρθωση την Παρασκευή, κάτι που σημαίνει πως η πτώση είχε βάθος.
Σημειώστε πως το 70% των συναλλαγών στην χρηματιστηριακή αγορά ήταν καθαρές πωλήσεις και μόνο το 30% αποτελούσε «ανοιχτές» (short) πωλήσεις, το εργαλείο των κερδοσκόπων.
Υπήρξαν εξωγενείς παράγοντες και άσχημες χρηματοοικονομικές συνθήκες παγκοσμίως που συντέλεσαν στην πτώση;
Το κλίμα στα χρηματιστήρια την Τέταρτη ήταν ουδέτερο με τις κυριότερες ευρωπαϊκές αγορές να κλείνουν με οριακά κέρδη. Μοναδική πηγή ανασφάλειας και μεταβλητότητας τα ιταλικά ομόλογα που δεν δικαιολογούν την ένταση των πιέσεων στην ελληνική αγορά.
Ήταν το τραπεζικό sell-off πρόταση μομφής των αγορών κατά της κυβέρνησης? Επηρέασαν οι διαρροές από την καγκελαρία για μη περικοπή των συντάξεων;
Η προσωπική μου άποψη είναι πως η πτώση προέρχεται από δύο ειδών επενδυτικά κεφάλαια που αποεπένδυσαν.
Κάποια κεφάλαια, με αυξημένο ρίσκο, τοποθετήθηκαν τελευταία ποντάροντας πως οι συντάξεις θα κοπούν, ο Αλ. Τσίπρας θα πιεστεί και οι εκλογές θα έρθουν σύντομα με ότι αυτό συνεπάγεται για τις αποδόσεις που αναμένουν από την επόμενη κυβέρνηση που θεωρούν πως θα έχει ενισχυμένο επενδυτικό προφίλ. Την Τετάρτη οι πρωινές διαρροές «έδειχναν» προς deal Τσίπρα-Μέρκελ για την μη περικοπή στις συντάξεις με πιθανά ανταλλάγματα εξωτερικής πολιτικής (Σκοπιανό) καθώς και την ηρεμία μέχρι τις ευρωεκλογές. Το ποντάρισμα, λοιπόν, δεν είχε βγει..
Ο κ. Τσίπρας έμενε στο Μάξιμου μέχρι τουλάχιστον το Μάιο, με επόπτη τραπεζών τον Αλ. Φλαμπουράρη, οι επενδυτικές θέσεις που θα έδιναν αυξημένες αποδόσεις λόγω της επερχόμενης κυβερνητικής αλλαγής είχαν πάει περίπατο και οι τράπεζες ήταν ήδη στο «κόκκινο» στα πρώτα λεπτά της συνεδρίασης.
Από την άλλη υπήρχαν κάποιοι που πίστευαν στις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας με οποιαδήποτε κυβέρνηση, οι λεγόμενοι και μακροπρόθεσμοι επενδυτές. Τι σημαίνει όμως η μη περικοπή συντάξεων για έναν διαχειριστή κεφαλαίων που επενδύει μακροπρόθεσμα; Ανατροπή εκτιμήσεων. Οι διαχειριστές αυτοί επενδύουν με βάση τα δεδομένα και τις συμφωνίες, που στην προκειμένη είναι το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα της χώρας.
Το ελληνικό μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προέβλεπε μείωση της κρατικής δαπάνης για τις συντάξεις τα επόμενα 3 χρόνια και αντίστοιχου μεγέθους αντίμετρα με αναπτυξιακό πρόσημο. Το μετρό αυτό, σύμφωνα με το ΔΝΤ, ήταν διαρθρωτικό και όχι δημοσιονομικό άρα αποσυνδεδεμένο με την επίτευξη του στόχου για το πλεόνασμα. Όσοι λοιπόν είχαν αγοράσει ομόλογα και είχαν επενδύσει σε μετοχές, έκαναν εκτιμήσεις με βάση το μεσοπρόθεσμο για την εκτιμώμενη ανάπτυξη, την μείωση των κόκκινων δάνειων, τα επιτόκια δανεισμού του 10ετούς και κατ' επέκταση τη δυνατότητα των τραπεζών να δανείζονται στη διατραπεζική αγορά. Αυτό κρατήστε το, θα επανέλθω.
Η συμφωνία, λοιπόν, έδειξε να ανατρέπεται με πολίτικες αποφάσεις την Τετάρτη και επειδή οι αγορές δεν είναι συναισθηματικές, οι εκτιμήσεις αναπροσαρμόστηκαν αστραπιαία σταθμίζοντας πλέον το ρίσκο διαφορετικά και τις δυνητικές αποδόσεις χαμηλότερα, άρα πούλησαν.
Οι τράπεζες και το περίφημο: «Και τι μας νοιάζει το επιτόκιο του 10ετούς; Έχουμε το μαξιλάρι….»
Τάδε έφη ο Πρωθυπουργός από τη ΔΕΘ, χωρίς να σκέφτεται πως το επιτόκιο του 10ετούς ελληνικού ομολόγου είναι καθρέφτης για τα επιτόκια δανεισμού των τραπεζών. Για τον λόγο αυτό, οι τράπεζες, που σχεδιάζουν να ενισχύσουν τη ρευστότητα τους, στην προσπάθεια τους για έκδοση ομολογιακών δανείων παίρνουν απαντήσεις που περιλαμβάνουν διψήφια επιτόκια. Αυτό εξηγεί γιατί το sell-off ήταν κυρίως τραπεζικό.
Και τώρα τι;
Ανακεφαλαιώνοντας, το κλίμα έχει χαλάσει εδώ και καιρό για την ελληνική κυβέρνηση αλλά και για την ελληνική αγορά, η επιλογή της «καθαρής εξόδου» αποδεικνύεται ολέθρια και η κυβέρνηση απαντά σε προκλήσεις της αγοράς με πολιτικά deal με τους Ευρωπαίους που θα διασφαλίσουν μόνο την πολιτική της επιβίωση βραχυπρόθεσμα και όχι την μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία της χώρας.
Τον τελικό λόγο θα έχουν οι αγορές που θα στείλουν το μήνυμα τους απέναντι στις πολιτικές αλχημείες που μαγειρεύονται για εκατέρωθεν διευκολύνσεις. Η συνέχεια στο ταμπλό!
* Ο Κωνσταντίνος Αϋφαντόπουλος εργάζεται ως οικονομικός αναλυτής στις Βρυξέλλες και ειδικεύεται στις αγορές χρήματος και συναλλάγματος.
