Του Γιώργου Φιντικάκη
Είναι προφανές ότι το επικαιροποιημένο πλάνο με τις αποκρατικοποιήσεις που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα απευθυνόταν στο ακροατήριο εκτός Ελλάδος, δηλαδή στο Βερολίνο, ενόψει του αυριανού Eurogroup, των αποφάσεων για το χρέος, και κυρίως της αντίδρασης των αγορών τo πρωί της επομένης, 22 Ιουνίου. Του "κριτή" που θα γνωμοδοτήσει ελάχιστες ώρες μετά το Eurogrοup για την επάρκεια ή την ανεπάρκεια των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους.
Σε αυτόν έχει στραμμένο το βλέμμα της η κυβέρνηση, και η πρόοδος στις ιδιωτικοποιήσεις - όπως και το υπερ-Ταμείο- δεν είναι απλώς κάποια οποιαδήποτε προαπαιτούμενα, παρά το "ιερό δισκοπότηρο" του μνημονίου που τελειώνει, και αυτού που το διαδέχεται. Αμφότερα επηρεάζουν τις αναλύσεις που θα γίνουν για τη βιωσιμότητα του χρέους, και οπωσδήποτε έχουν ειδικό βάρος όχι μόνο από πολιτική διάσταση, αλλά και οικονομική, στη ζυγαριά της συμφωνίας για το χρέος, για την επάρκεια της οποίας θα αποφανθούν οι αγορές.
Αν το πρωί της Παρασκευής οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων και τα spreads υποχωρήσουν, τότε αυτές θα έχουν εγκρίνει τη συμφωνία. Αν πάλι αποδόσεις και spreads, τραβήξουν την ανιούσα, θα σημαίνει πως οι επενδυτές θεωρούν πως η Ευρωζώνη ακόμη για μία φορά κλότσησε παρακάτω το "τενεκεδάκι" του ελληνικού χρέους, αμφισβητώντας ότι η Ελλάδα μπορεί να γυρίσει το παιχνίδι στην οικονομία.
Τη σκυτάλη από τις αγορές θα παραλάβουν οι οίκοι αξιολόγησης. Ο ένας μετά τον άλλο, πρόκειται να ανακοινώσουν μέσα στις επόμενες 40 ημέρες, τις αξιολογήσεις τους για την Ελλάδα. Τυχόν θετικά νέα στο μεθαυριανό Eurogroup, ενδεχομένως να αναβαθμίσουν την Ελλάδα από "Β" με θετικές προοπτικές - αξιολόγηση που δίνουν οι S&P, Fitch, DBRS, ενώ η Moody''s δίνει B3- σε "BB+". Αν ωστόσο οι αποφάσεις για το χρέος δεν είναι ικανοποιητικές τότε πιθανότατα η αξιολόγηση να παραμείνει ίδια ή να κινηθεί μόνο μια βαθμίδα υψηλότερα.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, ας μην αποκλείουμε, να ξαναεμφανιστούν οι φωνές εντός του ΣΥΡΙΖΑ κατά της ακολουθούμενης "νεοφιλελεύθερης" πολιτικής (αποκρατικοποιήσεις, πλειστηριασμοί, μεταρρυθμίσεις, κ.ο.κ), με πιο ετοιμοπόλεμο, όπως δείχνει τελευταίως, τον υπουργό Υποδομών Χρήστο Σπίρτζη.
Σε όλο αυτό το παιχνίδι, οι αποκρατικοποιήσεις θα παίζουν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Αν η διάστασή τους για τους επίσημους δανειστές της Ελλάδας είναι περισσότερο πολιτική, για τις αγορές η πρόοδος στον τομέα αυτό έχει πολύ μεγαλύτερη οικονομική λογική. Δίνει το στίγμα της μεταμνημονιακής πορείας της Ελλάδας.
Και εδώ μπαίνει ένα ερώτημα, που αφορά φυσικά την επίτευξη όλων των εκκρεμοτήτων και δεσμεύσεων της χώρας μετά το μνημόνιο, έχει όμως ακόμη μεγαλύτερο βάρος όσον αφορά τις αποκρατικοποιήσεις: Σήμερα αυτές έχουν ανεβάσει ταχύτητες, καθώς η κυβέρνηση, φοβούμενη τις αξιολογήσεις, και τη μη εκταμίευση κάποιας δόσης, ποιεί την ανάγκη φιλοτιμία, και τις τρέχει. Έχει βάλει σαν στόχο φέτος, έσοδα 2 δισ, και δείχνει ότι μπορεί και να τα πετύχει.
Αλλά μετά τον Αύγουστο, όταν η μετά μνημόνιο εποχή δεν θα συνοδεύεται από χρηματοδότηση, και η επιτήρηση, όσο αυστηρή και να είναι, εκ των πραγμάτων κάπως θα χαλαρώσει, ποιος διασφαλίζει ότι οι ιδιωτικοποιήσεις δεν θα επιβραδυνθούν; Και ότι δεν θα ακολουθήσουν και αυτές μια ευρύτερη χαλάρωση στις μεταρρυθμίσεις, ένα πισωγύρισμα, φόβος που κάνει κάθε τρεις και λίγο τους εκπροσώπους των θεσμών, να στέλνουν μηνύματα στην Ελλάδα "μείνετε προσηλωμένοι στις μεταρρυθμίσεις μετά τον Αύγουστο", και σχετίζεται με την επιφυλακτικότητα των αγορών απέναντι στην Ελλάδα.
Διαβάζουν προφανώς όλοι οι παραπάνω τις δηλώσεις υπουργών εκτός του οικονομικού επιτελείου για κατάργηση μεταρρυθμίσεων, ακούνε για διορισμούς, σημαντική αύξηση του κατώτατου μισθού, κ.ό.κ. Εξάλλου εύκολα μπορεί να ερμηνευτεί με το ίδιο πρίσμα και η πρωθυπουργική ρήση ότι "μετά τον Αύγουστο αλλάζουμε σελίδα".
Η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση δεν έχει πολλά περιθώρια. Όσο και να θέλει να κάνει από το Σεπτέμβριο "ένα κλίκ πιο αριστερά", είναι εντούτοις αναγκασμένη από εδώ και πέρα να κάνει "ένα κλικ ολοένα και πιο δεξιά". Σκοπό της άλλωστε εδώ και καιρό, έχει να μεταφέρει το παιχνίδι στο τερέν του αντιπάλου, αυτό που οι δημοσκοπήσεις θεωρούν προνομιακό για την αξιωματική αντιπολίτευση, της προσέλκυσης επενδύσεων και ξένων κεφαλαίων.
Σε αυτό το τερέν, η κυβέρνηση θα παίξει το επόμενο διάστημα όλα της τα χαρτιά για να πείσει ότι μπορεί να δρομολογήσει την οικονομική ανάκαμψη, με την ίδια αποτελεσματικότητα που θα το έκανε μια πιο "φιλελεύθερη" κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Το αν θα τα καταφέρει είναι μια άλλη συζήτηση. Από τις 20 Αυγούστου και μετά θα παίζει εκτός έδρας, όχι μέσα στην θερμοκοιτίδα του Μνημονίου και της χρηματοδοτικής του ασφάλειας, αλλά με κριτή τις αγορές. Κάθε λοξοδρόμηση από τη λεωφόρο των μεταρρυθμίσεων, θα βαθμολογείται πολύ πιο βίαια απ' ότι συνέβαινε στα χρόνια των μνημονίων. Μια πρώτη γεύση για το τι μας περιμένει, θα πάρουμε το πρωί της 22ας Ιουνίου.
