Οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις για τη χονδρεμπορική και τη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα αλλάζουν ριζικά τον τρόπο που μέχρι σήμερα οι εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής συμβολαιοποιούν ποσότητες με τους καταναλωτές. Αντίθετα με τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας τους τελευταίους 18 μήνες περί απουσίας προθεσμιακών συμβολαίων στην αγορά, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Οι εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής μονάδων φυσικού αερίου συνάπτουν προθεσμιακά συμβόλαια χονδρικής και λιανικής για το μέρος εκείνο της παραγωγής τους για το οποίο αντισταθμίζουν τη διακύμανση των τιμών καυσίμου και CO2, ώστε να θωρακίζονται έναντι των κινδύνων που αντιμετωπίζει η δραστηριότητα παραγωγής.
Οι εταιρείες, με βάση τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές αλλά και την τεχνογνωσία που έχουν αναπτύξει στη λειτουργία των αγορών ενέργειας (φυσικών και παραγώγων) όλο το προηγούμενο διάστημα, διαμόρφωσαν προϊόντα χονδρεμπορικής και λιανικής που βελτιστοποιούν το όφελος για τον τελικό καταναλωτή, προσφέροντάς του επιλογή για το αν θα εκτεθεί σε διακύμανση των τιμών ή θα αντιμετωπίσει το κόστος των υποδομών ηλεκτροπαραγωγής το οποίο, με σύνθετα οικονομικά εργαλεία, οι εταιρείες καταφέρνουν να αντισταθμίσουν σε μεγάλο βαθμό. Ταυτόχρονα, εφαρμόζονται σύγχρονες τεχνικές για περιορισμό του λειτουργικού κόστους και βελτιστοποίηση των συνεργειών μεταξύ των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με αποτέλεσμα, ακόμη και στις δυσμενείς συνθήκες κρίσης που αντιμετωπίζουμε, να δημιουργούνται προϊόντα που αξιοποιούν κάθε ευκαιρία και λεπτομέρεια στη διαδικασία αντιστάθμισης, για αποτελεσματικότερη κάλυψη των καταναλωτών.
Οι αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της χονδρεμπορικής αναπόφευκτα επηρεάζουν τη λιανική αγορά δραματικά. Ο νέος σχεδιασμός της χονδρεμπορικής δυστυχώς ανατρέπει όλα τα παραπάνω εργαλεία που χρησιμοποιούν οι εταιρείες του κλάδου για τη δημιουργία ανταγωνιστικότερων πακέτων λιανικής, καθιστώντας ακόμη και τα υπάρχοντα προϊόντα προβληματικά, καθώς ο νέος σχεδιασμός δημιουργεί άλυτα ζητήματα στην υλοποίηση οποιοδήποτε τύπου προθεσμιακού συμβολαίου. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι αλλαγές στη χονδρεμπορική, οι οποίες προβλέπουν ρύθμιση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής, δεν συνδέονται με αντίστοιχη δυνατότητα των προμηθευτών/καταναλωτών να εκτίθενται σε ρυθμιζόμενο κόστος. Αντιθέτως, οι προμηθευτές και μέσω αυτών οι καταναλωτές, εκτίθενται πλέον πλήρως στην ωριαία διακύμανση των τιμών της αγοράς επόμενης ημέρας ενώ οι επιστροφές των ηλεκτροπαραγωγών σε ρυθμιζόμενες τιμές, αποδίδονται στο ΤΕΜ χωρίς προς το παρόν να είναι σαφές με ποιο ακριβώς μηχανισμό, σε τι ποσοστό και με ποιες προϋποθέσεις θα αποδοθούν στους καταναλωτές ως επιδότηση. Σε κάθε περίπτωση, η επιδότηση αποτελεί παράμετρο εκτός αγοράς. Εντός αγοράς, οι συνέργειες, τα οικονομικά εργαλεία και η τεχνογνωσία των εταιρειών στη διαμόρφωση κατάλληλων πακέτων προς τους καταναλωτές, δεν έχουν πλέον εφαρμογή.
Στο νέο αυτό ασταθές για τους προμηθευτές/καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας περιβάλλον χονδρεμπορικής, έρχεται η δεύτερη ρύθμιση, η ρύθμιση της λιανικής να διογκώσει το πρόβλημα. Συγκεκριμένα, οι προμηθευτές καλούνται εντός του μήνα Μ-2 να ανακοινώνουν τιμολόγια για το μήνα Μ. Καλούνται δηλαδή, όντας πλήρως εκτεθειμένοι στην αγορά και με μηδενική δυνατότητα να αντισταθμίσουν οποιοδήποτε κόστος, να προβλέψουν την εξέλιξη των τιμών αρκετές ημέρες πριν, σε μια αγορά η οποία βάσει της πρόσφατης ρύθμισης των τιμών ηλεκτροπαραγωγής αναμένεται, ανά διαστήματα, να παρουσιάζει πολύ υψηλή διακύμανση λόγω και των διασυνοριακών ροών. Συνεπώς, οι προμηθευτές θα πρέπει να ενσωματώσουν στις χρεώσεις προμήθειας τον υψηλό αυτό κίνδυνο, δηλαδή θα πρέπει να καταλήξουν σε τιμολόγια πολύ ακριβότερα των τιμολογίων που μέχρι σήμερα διέθεταν.
Σε συνθήκες κρίσης είναι θεμιτό να εφαρμόζονται ειδικές ρυθμίσεις για την προστασία των καταναλωτών και της οικονομίας, ωστόσο είναι εξίσου σημαντικό οι όποιες αλλαγές να είναι διαφανείς, καλά μελετημένες, να μην προκαλούν ανεπάρκειες και να αξιοποιούν όλα τα εργαλεία των αγορών, που χρειάστηκαν χρόνια για να βελτιστοποιηθούν και είναι εκείνα που ενσωματώνουν κατάλληλη τεχνογνωσία, ώστε να ανταποκριθούν στις σύνθετες σημερινές ανάγκες των καταναλωτών ενέργειας.
*Η Κατερίνα Καραλή είναι Διευθύντρια Ρυθμιστικών Θεμάτων και Επιχειρηματικής Ανάπτυξης ELPEDISON.
