Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Με τα capital controls να αποτελούν παρελθόν έχει ιδιαίτερη σημασία να παρακολουθήσουμε τη συμπεριφορά των καταθετών στο προσεχές διάστημα. Στις τράπεζες παρατηρείται κάποια αγωνία αλλά όχι τίποτα ανησυχητικό αφού αφενός το κλίμα στην οικονομία βελτιώνεται με ταχύτατους ρυθμούς και αφετέρου οι τράπεζες έχουν ενισχυθεί κεφαλαιακά –όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα α' εξαμήνου–, ενώ οι κινήσεις που αναμένονται στο μέτωπο των «κόκκινων» δανείων έχουν στόχο να αλλάξει επιτέλους ο τραπεζικός κλάδος σελίδα και να δει με μεγαλύτερη αισιοδοξία το μέλλον.
Ο λόγος για τις συζητήσεις που αφορούν στο Asset Protection Scheme το οποίο αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες θα διευρύνει την ισχύ του και θα επιτρέψει την ταχύτερα μεταφορά «κόκκινων» δανείων έως και άνω των 20 δισ. ευρώ.
Από σήμερα, πάντως, τα capital controls μπαίνουν με τη βούλα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και οι ελληνικές τράπεζες έχουν πράγματι μπροστά τους μια νέα εποχή. Αν και οι περιορισμοί είχαν καταργηθεί στο εσωτερικό της χώρας – συνεπώς οι καταθέτες μπορούσαν να βγάλουν τα χρήματά τους από τις τράπεζες – με την πλήρη άρση το ενδιαφέρον εστιάζεται στις κινήσεις προς το εξωτερικό αλλά και προς το εσωτερικό. Όπως έχουν επανειλημμένα τονίσει αρμόδια τραπεζικά στελέχη η πραγματική επιστροφή στην κανονικότητα θα επέλθει όταν θα δούμε να επιστρέφουν χρήματα στην Ελλάδα και όχι αν δεν φύγουν άλλα στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ελλάδος, οι καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων διαμορφώθηκαν τον Ιούλιο στα 138,6 δισ. ευρώ. Απέχουν δηλαδή περίπου 100 δισ. ευρώ από τα προ κρίσης επίπεδα και το ιστορικό υψηλό που σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2009, ενώ βρίσκονται κατά 12 δισ. ευρώ χαμηλότερα από το πρώτο χαμηλό της κρίσης που καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2012 στα 150,6 δισ. ευρώ.
Από το δεύτερο και πολύ πιο… βαθύ χαμηλό του Ιουλίου του 2015 στα 120,8 δισ. ευρώ, έχουν ανακτηθεί από το τραπεζικό σύστημα περί τα 18 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, σε σύγκριση με το υψηλό των 164,2 δισ. ευρώ λίγους μήνες πριν τις εκλογές του 2015, λείπουν από το τραπεζικό σύστημα 25,5 δισ. ευρώ.
Στο εξής, λοιπόν, θα πρέπει να αποφασίσουμε που θέλουμε και που μπορούμε να φτάσουμε αφού για παράδειγμα το να επιστρέψουμε σύντομα στα προ κρίσης επίπεδα μοιάζει αδύνατο. Μεγάλο μέρος των χρημάτων βρίσκεται στο εξωτερικό και όσο δεν έρχονται ξένες επενδύσεις τόσο καθυστερεί η «επιστροφή» τους. Οι τράπεζες έχουν ανάγκη τις εισροές καταθέσεων γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουν να αντισταθμίσουν το βάρος των «κόκκινων» δανείων και να χρηματοδοτήσουν τα επενδυτικά projects που αναμένεται να υλοποιηθούν μέσα στα επόμενα χρόνια.
Υπενθυμίζεται ότι η κατάρρευση της οικονομίας και η άνευ προηγουμένου ύφεση οδήγησε στην εκτίναξη του ποσοστού των «κόκκινων» δανείων από 4,3% στο τέλος του 2008, στο 34,2% στο γ' τρίμηνο του 2014 και στο 40% σήμερα. Παράλληλα, μόνο με δραστική μείωση των «κόκκινων» δανείων ή μεταφορά τους εκτός ισολογισμών οι τράπεζες θα πάρουν ανάσα. Ο κλάδος βλέπει φως στο βάθος ενός τούνελ από το οποίο παραλίγο να βγει οριστικά πριν από πέντε σχεδόν χρόνια, όμως ο δρόμος θα είναι μακρύς.
Τα στοιχεία από τα αποτελέσματα των τραπεζών για το α΄ εξάμηνο δείχνουν ότι η ανάκαμψη των καταθέσεων συνεχίζεται με την Εθνική Τράπεζα, για παράδειγμα, η οποία εμφανίζει δείκτη δανείων/καταθέσεις στο 70%, να αναφέρει ότι έχει ανακτήσει περίπου το 60% των εκροών καταθέσεων που έλαβαν χώρα πριν την επιβολή των capital controls. Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε κινήσεις προσέλκυσης καταθέσεων όμως οι διοικήσεις γνωρίζουν ότι δεν έχουν πολλά περιθώρια για μεγάλες «προσφορές» και συνεπώς οι εισροές θα εξαρτηθούν κυρίως από τη βελτίωση του κλίματος στην οικονομία.
Και πάλι, όμως, μόνο μία συστημική λύση μέσω της οποίας οι τράπεζες θα ξεφορτωθούν μεγάλο μέρος του όγκου των «κόκκινων» δανείων (που ξεπερνούν τα 73 δις. ευρώ) θα στείλει μήνυμα ταχύτερης ανάκαμψης. Επιπλέον, η φορολογική πολιτική αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο αφού εκτός από τα δεκάδες δισεκατομμύρια που έφυγα στο εξωτερικό μεγάλο μέρος των καταθέσεων πήγαν σε φόρους.
