Το τοπίο του παγκόσμιου εμπορίου αλλάζει συνεχώς και ειδικά σε μια εποχή αβεβαιότητας όπως αυτή που διανύουμε, τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι κυβερνήσεις αναζητούν τρόπους βελτίωσης της εμπορικής πολιτικής τους με στόχο την αναβάθμιση της παγκόσμιας παρουσίας τους.
Στη νέα διεθνή κατάταξη της Έκθεσης για τη Διευκόλυνση του Εμπορίου το 2016 που κατάρτισε το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι πιο “φιλικές” χώρες προς το εμπόριο παραμένουν οι ασιατικές, ξεπερνώντας μάλιστα πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 52η θέση πίσω από χώρες όπως η Λιθουανία, η Μαλαισία, η Ρουάντα, ενώ στο τέλος της κατάταξης βρίσκεται η Βενεζουέλα.
Η έκθεση αξιολογεί το βαθμό στον οποίο οι οικονομίες διαθέτουν θεσμούς, υποδομές, υπηρεσίες αλλά και πολιτικές που να διευκολύνουν την ελεύθερη κίνηση των εμπορευμάτων.
Είναι γεγονός ότι πολύς κόσμος “φοβάται” το ελεύθερο εμπόριο και όπως έγραψε ο Economist, αυτός είναι ένας από τους λόγους που τεράστιες εμπορικές συμφωνίες όπως η διατλαντική TIPP είναι εξαιρετικά μη δημοφιλείς πριν καν δημοσιοποιηθεί το περιεχόμενό τους.
Όπως όμως αναφέρει ο Joakim Reiter, αναπληρωτής γενικός γραμματέας της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), “η πραγματικά ανεκμετάλλευτη δυναμική για την περαιτέρω ανάπτυξη του εμπορίου” έγκειται στα εκάστοτε ρυθμιστικά πλαίσια.
Στην έκθεση για το 2016, την πρώτη θέση κατέχει η Σιγκαπούρη για πέμπτη χρονιά, καθώς τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες γίνονται όλο και πιο “κλειστές” απέναντι στο εμπόριο.
Η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική εξακολουθούν να είναι οι περιοχές με την υψηλότερη απόδοση στη διευκόλυνση του εμπορίου, ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί επιβράδυνση από το 2014. Η μεγαλύτερη πρόοδος στην Ευρώπη έχει γίνει από αναδυόμενες οικονομίες: για παράδειγμα, η Λιθουανία ανέβηκε οκτώ θέσεις στην 29η και η Σερβία “εκτοξεύτηκε” 18 θέσεις πιο ψηλά για να φτάσει στην 64η.
Τις “χειρότερες” επιδόσεις κατέγραψαν η Ελβετία - η οποία έμεινες για λίγο εκτός του top 10 – και οι ΗΠΑ, οι οποίες παρέχουν τη χειρότερη πρόσβαση στις εγχώριες και αγορές του εξωτερικού αντίστοιχα. Ο “καλύτερος μαθητής” της κατάταξης είναι η υποσαχάρια Αφρική, η οποία έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο ως προς την προσβασιμότητα των αγορών της.
Το top-5 του παγκόσμιου εμπορίου...
H Σιγκαπούρη παραμένει στην κορυφή της διευκόλυνσης του εμπορίου, κατακτώντας την πρώτη θέση για πέμπτη διαδοχική φορά. Η εγχώρια αγορά της είναι ένα από τις πιο ανοιχτές παγκοσμίως, καθώς το 99,7% των εμπορευμάτων εισάγονται αφορολόγητα.
Οι διαδικασίες ελέγχου των συνόρων της είναι οι καλύτερες στον κόσμο, λόγω της υψηλής αποτελεσματικότητας, προβλεψιμότητας και διαφάνειας.
Τα τελωνεία της Σιγκαπούρης είναι παγκοσμίως γνωστά για την εφαρμογή του πρώτου συστήματος Εθνικής Ενιαίας Θυρίδας για τις Εξαγωγές (Single Window) πριν από τρεις δεκαετίες. Ως προς τον ιδιωτικό τομέα, η Σιγκαπούρη είναι 3η παγκοσμίως στον κλάδο των υπηρεσιών μεταφορών και 2η ως προς το περιβάλλον λειτουργίας του τομέα συνολικά, με ιδιαίτερα υψηλή βαθμολογία για την αποτελεσματικότητα και την εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς.
Η Ολλανδία παραμένει στη 2η θέση σε παγκόσμιο επίπεδο και πρώτη ουσιαστικά στην Ευρώπη ως προς τη διευκόλυνση του διασυνοριακού εμπορίου. Οι άριστες επιδόσεις της χώρας ως προς τη διοίκηση των συνόρων και τις υποδομές μεταφορών, τις υπηρεσίες, την καθιστά ένα παγκόσμιο ναυτιλιακό κέντρο. Η Ολλανδία μάλιστα μπορεί να περηφανεύεται πως διαθέτει τις καλύτερες λιμενικές υποδομές στον κόσμο, καθώς διαθέτουν εξαιρετική συνδεσιμότητα, η οποία συμπληρώνεται από ένα σύστημα αεροπορικών μεταφορών που τη συνδέει με τις πιο απομακρυσμένες περιοχές. Παράλληλα, διαθέτει και ένα εκτεταμένο οδικό δίκτυο που τη συνδέει με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Το Χονγκ Κονγκ διαθέτει πρωτοποριακές υποδομές, ειδικά στον τομέα των μεταφορών, ενώ παράλληλα υπερτερεί και στη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών μεταφορών, γεγονός που αντανακλά το ρόλο της χώρας ως πρωταγωνιστής στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι διαδικασίες στα σύνορα αξιολογήθηκαν ως αποτελεσματικές, ακριβώς επειδή διαθέτουν υψηλό ποσοστό προβλεψιμότητας. Η διευκόλυνση στις διασυνοριακές μεταφορές έχει γίνει ακόμα πιο μεγάλη με την ηλεκτρονική πλέον Εθνική Ενιαία Θυρίδα για τις Εξαγωγές, όπου ανά πάσα στιγμή μέσα στη μέρα γίνεται υποβολή εγγράφων και παρακολούθηση της κατάστασης ενός εμπορεύματος σε πραγματικό χρόνο. Η αγορά του Χονγκ Κονγκ ως προς τα προϊόντα της είναι η πιο ανοιχτή στον κόσμο, καθώς όλα τα εμπορεύματα εισέρχονται αφορολόγητα. Ωστόσο, οι εξαγωγές της χώρας εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν υψηλούς δασμούς στο εξωτερικό.
Η μικρή οικονομία του Λουξεμβούργου στην καρδιά της Ευρώπης βρίσκεται στην 4η θέση με μεγάλο βαθμό διευκόλυνσης στις αποστολές με ελαχιστοποίηση του απαιτούμενου χρόνου και βελτίωση της εύρεσης του σωστού προορισμού. Το Λουξεμβούργο είναι η 3η καλύτερη χώρα στον κόσμο για να λειτουργεί μια επιχείρηση και παράλληλα η πιο ανοιχτή σε ξένη συμμετοχή.
Η Σουηδία καταλαμβάνει την 5η θέση με τις σχεδόν αψεγάδιαστες διαδικασίες στα σύνορά της. Καθώς οι εμπορικοί εταίροι της βρίσκονται μέσα στην ΕΕ, οι απαιτούμενες διαδικασίες στα σύνορά της έχουν ελαχιστοποιηθεί, ενώ λαμβάνει τις καλύτερες κριτικές για την ακρίβειά τους. Η Σουηδία επίσης έχει καλές επιδόσεις όσον αφορά τη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών μεταφορών, ιδίως όσον αφορά την ικανότητα των μεταφορέων αλλά και τον εντοπισμό των αποστολών. Παράλληλα, η κοινή εξωτερική δομή τιμολόγησης της ΕΕ παραμένει πολύπλοκη, καθιστώντας την πρόσβαση στην αγορά της Σουηδίας δύσκολη όσον αφορά εξαγωγές. Επίσης, οι εξαγωγές της - κυρίως βιομηχανικά αγαθά - αντιμετωπίζουν μεγάλη φορολόγηση στο εξωτερικό.
...και η Ελλάδα
Η Ελλάδα βρίσκεται στην 52η θέση και ενώ κανείς δεν περιμένει να συγκριθεί με οικονομίες όπως αυτή του Χονγκ Κονγκ ή της Σιγκαπούρης, θα φαινόταν λογικό να διαθέτει μια σειρά υποδομών που να αξιοποιούν την εν δυνάμει θέση της στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο εμπόριο.
Μερικοί από τους πιο προβληματικούς παράγοντες για τις εισαγωγές είναι οι δαπανηρές διαδικασίες εισαγωγής, το υψηλό κόστος ή οι καθυστερήσεις λόγω των εγχώριων μεταφορών, οι δασμολογικοί και μη δασμολογικοί φραγμοί.
Στις εξαγωγές το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση του εμπορίου, ενώ ακολουθούν η αναγνώριση των εν δυνάμει αγορών και αγοραστών, οι δυσκολίες στην εκπλήρωση των ποιοτικών αναγκών των αγοραστών, η ακατάλληλη τεχνολογία παραγωγής.
Επιμέλεια: Δανάη Μαραγκουδάκη
