Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Πλήρως απελευθερωμένη χαρακτηρίζεται η αγορά των «κόκκινων» δανείων, μετά την ολοκλήρωση του κεντρικού άξονα του νομικού πλαισίου που ψηφίστηκε από τη Βουλή, καθώς η προστασία για την πρώτη κατοικία κρίνεται επί της ουσίας «αδύναμη έως ανύπαρκτη», τη στιγμή που οι πλειστηριασμοί βρίσκονται προ των πυλών.
Για να γίνει αντιληπτή η απελευθέρωση, αρκεί μία απλή περιγραφή του τι συμβαίνει σήμερα και τι πρόκειται να συμβεί τους επόμενους μήνες. Η βασική απαγόρευση έχει να κάνει με την πώληση δανείων που συνδέονται με την πρώτη κατοικία. Όμως, τα ξένα funds που συνεργάζονται με τις ελληνικές τράπεζες αναλαμβάνουν, σε πρώτη τουλάχιστον φάση, τη διαχείριση των NPLs και δεν τα αγοράζουν.
Αναλυτές εκτιμούν ότι οι πωλήσεις δανείων θα αργήσουν και δύσκολα θα δούμε σοβαρά deals μέσα στον επόμενο χρόνο. Αυτό που θα δούμε είναι εταιρείες να ζητούν άδεια από την Τράπεζα της Ελλάδος για την διαχείριση απαιτήσεων. Με δεδομένο λοιπόν, ότι η μεταβίβαση και διαχείριση δεν απαγορεύεται για κανένα δάνειο, η βασική δραστηριότητα των τραπεζών και των ειδικών σχημάτων που δημιουργούνται αφορά στο σύνολο των δανείων.
Κατά συνέπεια, οι εταιρείες διαχείρισης μπορούν να φτάσουν στα… άκρα τη διαδικασία, καθώς δεν υπάρχει απαγόρευση πλειστηριασμών, χωρίς να έχει πωληθεί ένα δάνειο. Η μοναδική εξαίρεση είναι οι περιπτώσεις που υπάγονται στο νόμο Κατσέλη, αν και σε αυτό το πλαίσιο αναμένονται αλλαγές που θα επιταχύνουν τις διαδικασίες.
Από τα μέσα Φεβρουαρίου το Liberal είχε εγκαίρως αναφερθεί στις απαιτήσεις των δανειστών για πλήρη -και χωρίς καμία εξαίρεση- απελευθέρωση της αγοράς, ενώ από τα τέλη του 2015 είχε επισημάνει το ενδιαφέρον των funds για διαχείριση των δανείων από κοινού με τις τράπεζες.
Οι καθυστερήσεις στην αξιολόγηση και την οριστικοποίηση του πλαισίου προκάλεσε την έντονη ανησυχία της ΕΚΤ, με την Γαλλίδα επικεφαλής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, Daniele Nouy, να ξεκαθαρίζει κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα ότι για να μην υπάρξει νέα ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης οι τράπεζες θα πρέπει να κινηθούν ταχύτατα και να «καθαρίσουν» τους ισολογισμούς τους από το «βάρος» των «κόκκινων» δανείων.
Αναλυτικά το πλαίσιο προστασίας
Το πλαίσιο προστασίας των δανείων έχει τρία σκέλη. Το πρώτο αφορά τα δάνεια που συνδέονται με την πρώτη κατοικία. Ο νόμος για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι ξεκάθαρος: απαγορεύεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2017 η πώληση «κόκκινων» δανείων που συνδέονται με την πρώτη κατοικία, για ακίνητα αξίας έως 140.000 ευρώ.
Από τη στιγμή όμως, που όπως προαναφέρθηκε τράπεζες και funds δεν… τα βρίσκουν στην τιμή και αυτό που ενδιαφέρει στην αφετηρία της διαδικασίας είναι η διαχείριση και όχι η αγορά, προστασία για τα δάνεια δεν υπάρχει.
Διότι ακόμη και τα στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας με αξία μικρότερη των 140 χιλ. ευρώ μπορούν να μεταβιβαστούν στις εν λόγω πλατφόρμες και τη διαχείρισή τους να την αναλάβει η εταιρεία που τρέχει την πλατφόρμα και όχι η τράπεζα.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στις πιέσεις που θα ασκήσουν οι εταιρείες διαχείρισης για την είσπραξη των οφειλών, καθώς και στην εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας, άρα είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος της ΤτΕ.
Τα ξένα fund που επιθυμούν να αγοράσουν δάνεια προτιμούν να περιμένουν αφενός την οριστικοποίηση του συνόλου των διατάξεων που θα διέπουν το πλαίσιο και αφετέρου τη λειτουργικότητά του. Θέλουν, δηλαδή, να διασφαλίσουν ότι ο κίνδυνος της χώρας έχει εξαλειφθεί και ότι το νομικό πλαίσιο είναι αποτελεσματικό.
Το πρώτο σχήμα διαχείρισης «κόκκινων» δανείων είναι η πλατφόρμα Manco – των Alpha Bank, Eurobank, KKR, EBRD - η οποία αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία πριν το τέλος του έτους. Η Manco να αναλάβει τη λειτουργική και χρηματοδοτική αναδιάρθρωση μεγάλων επιχειρήσεων. Σύντομα αναμένονται και οι ανακοινώσεις για την Aktua Hellas, την πλατφόρμα για στεγαστικά, καταναλωτικά και δάνεια μικρών επιχειρήσεων που δημιουργεί η Alpha Bank σε συνεργασία με την ισπανική εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων Aktua.
Στο… κυνήγι των δανείων με εγγύηση δημοσίου
Το δεύτερο σκέλος της προστασίας δανείων σχετίζεται με τα δάνεια που φέρουν εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Τα εν λόγω δάνεια μπορούν να πωληθούν ή να μεταβιβαστούν σε εταιρείες διαχείρισης.
Πρόκειται για μία κατηγορία δανείων που είναι πολύ φυσιολογικό να έχει… μεγάλη ζήτηση, αφού το δημόσιο θα αναγκαστεί να τα «καλύψει». Το μεγαλύτερο ποσοστό των δανείων ύψους σχεδόν 13 δισ. ευρώ που έχουν χορηγηθεί με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου το έχουν δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί. Πρόκειται για δάνεια που εξυπηρετούνται και ενδεχομένως θα αποτελέσουν «κράχτη» για την πώληση μεγαλύτερων πακέτων «κόκκινων» δανείων.
Υπάρχουν όμως και τα δάνεια ιδιωτικών επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων που σε πολύ μεγάλο ποσοστό είναι «κόκκινα» (NPLs). Οι εκτιμήσεις τοποθετούν τα NPLs που είναι εγγυημένα από το δημόσιο κοντά στα 3 δισ. ευρώ. Πυρόπληκτοι και σεισμόπληκτοι έχουν τέτοια δάνεια (περίπου 1,6 δισ. ευρώ) τα οποία είναι και τα πρώτα που αναμένεται να «κυνηγήσουν» οι εταιρείες διαχείρισης.
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, ο υπουργός Οικονομικών ξεκαθάρισε ότι στην περίπτωση που το δημόσιο κληθεί να πληρώσει αυτά τα δάνεια, το ποσό που θα απαιτηθεί δεν θα προσμετρηθεί στο έλλειμμα, με αποτέλεσμα να μην επηρεάζει την ενεργοποίηση του «κόφτη».
Αναμόρφωση του νόμου Κατσέλη
Το τρίτο σκέλος αφορά στις διατάξεις του Ν 3869/10, του γνωστού και ως νόμου Κατσέλη. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι κατά πάσα πιθανότητα θα υπάρξουν μέχρι το τέλος του έτους σημαντικές αλλαγές στο νόμο Κατσέλη. Σήμερα, ωστόσο, ο συγκεκριμένος νόμος αποτελεί τη μοναδική σανίδα σωτηρίας των δανειοληπτών που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
Όμως η δομή του νόμου εκτιμάται πως δίνει τη δυνατότητα και σε πολλούς στρατηγικούς κακοπληρωτές να… κρύβονται πίσω από τις διατάξεις του. Κατά συνέπεια, οι αλλαγές θα έχουν στόχο τον εντοπισμό των «μπαταχτσήδων».
