Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Αν έχει καταφέρει ένα πράγμα στο απόλυτο ο Ντόναλντ Τραμπ, με τον εμπορικό πόλεμο που έχει κηρύξει στην Κίνα – και όχι μόνο – τον τελευταίο χρόνο, είναι να «χορεύουν» οι παγκόσμιες αγορές στον δικό του ρυθμό. Τις περισσότερες φορές μία είδηση για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου αρκεί για να προκαλέσει μεγάλες διακυμάνσεις στα χρηματιστήρια. Συχνά, μάλιστα, φτάνει ένα και μόνο tweet του Αμερικανού προέδρου. Όταν βλέπει το φως της δημοσιότητας μία αρνητική είδηση για την πορεία των συνομιλιών ΗΠΑ-Κίνας, τα χρηματιστήρια πέφτουν, ο χρυσός ενισχύεται και οι επενδυτές αναζητούν ασφαλή καταφύγια. Στον αντίποδα, όταν υπάρχουν ενδείξεις αποκλιμάκωσης της έντασης, βλέπουμε ακριβώς αντίστροφες κινήσεις.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό ότι από τα ιστορικά υψηλά του Αυγούστου οι βασικοί δείκτες της μητρόπολης των χρηματιστηρίων κατέγραψαν απώλειες της τάξης του 25% έως την παραμονή Χριστουγέννων, πυροδοτώντας τεράστιες ανησυχίες για το 2019. Όμως, η τακτική του Τραμπ έφερε ξανά την Κίνα στο τραπέζι και χθες οι FT μετέδωσαν ότι ΗΠΑ και Κίνα έχουν διανύσει το 90% του δρόμου για να καταλήξουν σε εμπορική συμφωνία. Η επιφυλακτικότητα, ωστόσο, δεν έχει εξαλειφθεί αφού δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για «σημαντική πρόοδο» στις διαπραγματεύσεις.
Στους 3 μήνες που μεσολάβησαν από τα χαμηλά των Χριστουγέννων, στη Wall Street επικρατεί ευφορία παρά τις προβλέψεις για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, με αποτέλεσμα τα κέρδη και των τριών βασικών δεικτών να έχουν υπερκαλύψει τις απώλειες στο β'' εξάμηνο του 2018. Για πρώτη φορά από την παγκόσμια κρίση του 2008 οι διακυμάνσεις στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης θυμίζουν τρενάκι του τρόμου.
Ο βιομηχανικός Dow Jones έχασε 20% από τις 3 Οκτωβρίου έως τις 24 Δεκεμβρίου 2018 και κέρδισε επίσης 20% από τα Χριστούγεννα μέχρι σήμερα. Ο S&P 500 υποχώρησε σε ποσοστό 20% από τα τέλη Σεπτεμβρίου έως την Παραμονή Χριστουγέννων για να σημειώσει στη συνέχεια άνοδο άνω του 22% μέχρι σήμερα. Ο τεχνολογικός Nasdaq κατέγραψε απώλειες της τάξης του 24% από τα τέλη Αυγούστου έως τα Χριστούγεννα και κέρδη άνω του 27% από τα τέλη Δεκεμβρίου έως σήμερα.
Σημειώνεται, επίσης, ότι από τις αρχές του 2016 μέχρι τον Αύγουστο του 2018 η Wall Street σημείωσε μία σχεδόν αδιάκοπη άνοδο για να φτάσει σε ιστορικά υψηλά, με μοναδική εξαίρεση το α'' τρίμηνο του 2018. Στην Ευρώπη, ο Euro Stoxx 50 ενισχύθηκε σε υψηλό 6 μηνών, έχοντας καταγράψει κέρδη 17% από τα χαμηλά του Δεκεμβρίου.
Στο μεταξύ, ο Τραμπ συνεχίζει να ασκεί πιέσεις στον επικεφαλής της Fed, υποστηρίζοντας ότι η αμερικανική οικονομία θα βρισκόταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση αν ο Τζερόμ Πάουελ δεν είχε ακολουθήσει την οδό της αύξησης των επιτοκίων. Παράλληλα δηλώνει έτοιμος να κλείσει τα σύνορα με το Μεξικό παρά το γεγονός ότι κατανοεί πως μία τέτοια απόφαση θα επιφέρει σοβαρό πλήγμα στην αμερικανική οικονομία.
Έτσι, οι αγορές «χορεύουν» στον ρυθμό του Τραμπ και κάθε ημέρα μοιάζει με σκωτσέζικο ντους, ενώ οι οικονομικοί δείκτες επιμένουν να... δείχνουν επιβράδυνση. Και επειδή κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το κατά πόσο ο Αμερικανός πρόεδρος «μπλοφάρει», ο κίνδυνος για την αμερικανική οικονομία είναι ορατός.
Συμπληρώνεται σχεδόν ένας χρόνος από την ημέρα που ο Τραμπ έθεσε το ζήτημα των κινεζικών παραβιάσεων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς. Χθες, ο ΠΟΕ υποβάθμισε τις προβλέψεις για το διεθνές εμπόριο, κάνοντας λόγο για ανάπτυξη 2,6% το 2019, έναντι 3,7% που προέβλεπε τον περασμένο Σεπτέμβριο, επικαλούμενος, κατά κύριο λόγο, την εμπορική διαμάχη ΗΠΑ-Κίνας. Την ίδια ώρα, η ανάπτυξη επιβραδύνει σε Αμερική, Ευρώπη και Ασία καθώς εξανεμίζεται ο θετικός αντίκτυπος των μέτρων ενίσχυσης και της άπλετης ρευστότητας που διοχέτευσαν οι κεντρικές τράπεζες.
Ειδικότερα στην Κίνα, οι εξελίξεις είναι άκρως ανησυχητικές. Η Capital Economics, μάλιστα, εκτιμά ότι η ζημιά έχει ήδη γίνει, με την ανάπτυξη του ασιατικού δράκου να περιορίζεται στο 5% με αποτέλεσμα να κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ με «ανώμαλη προσγείωση», ακόμη και με οικονομική κρίση μέσα στην επόμενη δεκαετία. Ο καλπασμός της Κίνας τις τελευταίες δεκαετίες είχε τεράστιο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία καθώς και μόνο το μέγεθός της άλλαξε τις συνθήκες στο παγκόσμιο εμπόριο, με τις κινεζικές εξαγωγές ως ποσοστό των παγκόσμιων εξαγωγών να αυξάνεται στο 13% σήμερα, από 2% το 1990. Όσο η Κίνα μεγάλωνε τόσο έδινε ώθηση στο παγκόσμιο εμπόριο καθώς αυξάνονταν και οι εισαγωγές της.
