Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Την περαιτέρω βελτίωση του θεσμικού, νομικού και εποπτικού πλαισίου για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων ζητούν οι τράπεζες για να προχωρήσει η ουσιαστική και πιο επιθετική αντιμετώπιση ενός φαινομένου που κρατάει κλειστές τις στρόφιγγες του δανεισμού. Την ίδια ώρα, η ύφεση συνεχίζεται και υπάρχουν φόβοι για την αποτελεσματικότητα της «διαχείρισης» λόγω των νέων μέτρων που έρχονται.
Αν και τα δεδομένα είναι διαφορετικά για κάθε είδος δανείου (στεγαστικά, καταναλωτικά, μικρών επιχειρήσεων, μεγάλα επιχειρηματικά) το συμπέρασμα από τη μέχρι σήμερα διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) είναι ένα: η διαδικασία δείχνει να... σέρνεται καθώς συνεχίζεται χωρίς μεγάλες αλλαγές και όλοι περιμένουν την ολοκλήρωση της αξιολόγησης για να προχωρήσουν οι αναδιαρθρώσεις μεγάλων επιχειρηματικών χορηγήσεων που εκτιμάται ότι θα δώσουν μία πρώτη «ανάσα».
Τα δάνεια που βρίσκονται στις πρώτες θέσεις της λίστας με τις αναδιαρθρώσεις υπολογίζονται κοντά στα 10 δισ. ευρώ, όταν το σύνολο των «κόκκινων» δανείων μεγάλων επιχειρήσεων ανέρχεται στα 22 δισ. ευρώ και εκτινάσσεται στα 36 δισ. ευρώ, αν συνυπολογιστούν τα ρυθμισμένα δάνεια που βρίσκονται «υπό παρακολούθηση».
Τόσο στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όσο και στα τραπεζικά επιτελεία είναι κοινή η πεποίθηση ότι μέσω της κατάλληλης διαχείρισης μπορούν αφενός να απελευθερωθούν σημαντικά κεφάλαια αλλά και να αναβιώσουν επιχειρήσεις που σήμερα βρίσκονται σε τέλμα. Δεν είναι εύκολο το όλο εγχείρημα, όμως η στασιμότητα είναι δεδομένα χειρότερη.
Σε αυτό το πλαίσιο, η δυσαρέσκεια στις τράπεζες είναι έντονη για τις καθυστερήσεις που σημειώνονται. Όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, έχουν περάσει αρκετοί μήνες από τότε που ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση του τελικού πλαισίου βάσει του οποίου θα γίνει το... μεγάλο ξεκαθάρισμα στην αγορά και ακόμη δεν υπάρχει ένα σαφές και ολοκληρωμένο σχέδιο μακροπρόθεσμου χαρακτήρα.
Η κυβέρνηση ήθελε να κερδίσει την παράταση της απαγόρευσης πώλησης όλων ανεξαιρέτως των δανείων που συνδέονται με την πρώτη κατοικία και δείχνει να το καταφέρνει, μόνο όμως για τα ακίνητα αντικειμενικής αξίας έως 140.000 ευρώ. Από κει και πέρα, οι πωλήσεις δανείων οδεύουν προς... πλήρη απελευθέρωση.
Οι τράπεζες από την πλευρά τους, έχουν ξεκάθαρα δηλώσει την πρόθεσή τους να προχωρήσουν σε πιο μακροπρόθεσμες λύσεις, μία στρατηγική που αρχίζουν και υιοθετούν κυρίως για τα στεγαστικά και τα καταναλωτικά. Όμως ο μεγάλος «βραχνάς» είναι ο όγκος των μεγάλων επιχειρηματικών δανείων, ενώ ακόμη ανοικτό παραμένει ένα ζήτημα με αρκετές προεκτάσεις: αυτό των ευθυνών στις περιπτώσεις αναδιαρθρώσεων. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι πολλές επιχειρήσεις εμφανίζουν μικρές πιθανότητες εξυγίανσης, προσθέτοντας μία ακόμη ανοιχτή εκκρεμότητα.
Η... μισή αλήθεια
Η προχθεσινή δήλωση του Mario Draghi σύμφωνα με την οποία οι ελληνικές τράπεζες είναι ελεύθερες να αποφασίσουν για το πως θα προχωρήσει η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) αποτελεί τη... μισή αλήθεια για μία διαδικασία η οποία έχει χαρακτηριστεί εξαιρετικά σημαντική τόσο για τις τράπεζες όσο και για την οικονομία.
Πράγματι, επαφίεται πλήρως στα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα να αποφασίζουν, βάσει καθαρά εμπορικών κριτηρίων, ποια εργαλεία χρησιμοποιούν κατά τη διευθέτηση των «κόκκινων» δανείων, όπως τόνισε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Όμως, όσο περνάει ο καιρός και οι τράπεζες συνεχίζουν να έχουν στους ισολογισμούς τους μεγάλες «εκκρεμότητες», τόσο μετατίθεται χρονικά η απελευθέρωση κεφαλαίων.
Μία ακόμη αλήθεια στη δήλωση του «Super Mario» είναι ότι το μνημόνιο δεν απαιτεί την πώληση των NPLs, αλλά την εκπόνηση πλαισίου βάσει του οποίου οι τράπεζες θα μπορούν να πωλούν δάνεια, αν το κρίνουν απαραίτητο. Σκοπός, σύμφωνα με τον Ιταλό κεντρικό τραπεζίτη, είναι να τεθούν στη διάθεση των ελληνικών τραπεζών όλα τα πιθανά εργαλεία για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε βιώσιμο επίπεδο.
Στην πράξη, βέβαια, η ΕΚΤ έχει προβεί αρμοδίως στις απαραίτητες συστάσεις προς τις ελληνικές τράπεζες, με την επικεφαλής του SSM, Daniele Nouy, να δηλώνει κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα ότι η καλύτερη εγγύηση για την αποφυγή νέας ανακεφαλαιοποίησης είναι η ανάκαμψη της οικονομίας και η αποφασιστική αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων. Από την πλευρά του, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας έχει ζητήσει από τις τράπεζες να αφήσουν τις συνήθεις πρακτικές και να αναλάβουν τολμηρές και καινοτόμες πρωτοβουλίες για τη σημαντική μείωση του ποσοστού των NPLs την επόμενη διετία.
Όμως αν δεν οριστικοποιηθεί το πλαίσιο των κανόνων, κοινά σχήματα όπως αυτό της Alpha Bank με την ισπανική Aktua για τη διαχείριση δανείων λιανικής (στεγαστικών, καταναλωτικών και μικρών επιχειρηματικών) αλλά και το σχήμα Alpha Bank, Eurobank, KKR, για τη διαχείριση μεγάλων επιχειρηματικών παραμένουν ανενεργά.
Συμπερασματικά, οι ρυθμίσεις συνεχίζονται αλλά σε καμία περίπτωση δεν εξελίσσεται μία διαδικασία συνολικού χαρακτήρα, όπως την φαντάζονταν πολλοί πριν από μερικούς μήνες, ενώ οι – περιορισμένες όπως εκτιμάται - πωλήσεις σε ξένα funds θα καθυστερήσουν. Κατασχέσεις, πλειστηριασμοί και πωλήσεις αναμένεται να δούμε στο δεύτερο εξάμηνο του έτους και αυτές θα είναι επιλεκτικές και θα αφορούν πρωτίστως τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
