Ένα τεχνητό σοκ ρευστότητας που θα επιβραδύνει αρκετά την οικονομική δραστηριότητα έτσι ώστε να υποχωρήσει ο πληθωρισμός αλλά να μην οδηγήσει σε βαθιά ύφεση, θα προσπαθήσει να προκαλέσει η Fed με τη σημερινή της απόφαση για τα επιτόκια. Ο πρόεδρος της Fed, Τζέι Πάουελ, αναμένεται να ανακοινώσει την επιθετική αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης, μετά τα στοιχεία της περασμένης Παρασκευής που έδειξαν ότι ο πληθωρισμός παραμένει σε υψηλό 40 ετών για έναν ακόμη μήνα, διαψεύδοντας τις προσδοκίες για μικρή υποχώρηση.
Επιπλέον, η Fed προχωρά τη διαδικασία «αποστράγγισης» ρευστότητας, συρρικνώνοντας τον ισολογισμό της κατά 47,5 δισ. δολάρια το μήνα, αρχής γενομένης από τον Ιούνιο και κατά 95 δισ. δολάρια το μήνα από τον Σεπτέμβριο. Υπενθυμίζεται ότι η Fed έχει αγοράσει συνολικά ομόλογα αξίας άνω των 9 τρισ. δολαρίων τα προηγούμενα χρόνια για να τονώσει την ανάπτυξη, ποσό που αντιστοιχεί στο 40% του ΑΕΠ των ΗΠΑ.
Οι προσδοκίες των επενδυτών για τις σημερινές ανακοινώσεις έστειλαν χθες την απόδοση του αμερικανικού 10ετούς ομολόγου πάνω από το 3,45% για πρώτη φορά από τον Απρίλιο του 2011. Ο μεγάλος φόβος είναι ο στασιμοπληθωρισμός, ήτοι ο εγκλωβισμός της οικονομίας σε περιβάλλον ακρίβειας και χαμηλής ανάπτυξης για χρόνια.
Αρχικά να πούμε πως η συζήτηση για αύξηση των επιτοκίων από την Fed, αφορά στο λεγόμενο «federal funds rate», που λειτουργεί ως επιτόκιο αναφοράς για τον καθορισμό των διατραπεζικών επιτοκίων. Οι τράπεζες δανείζονται σε καθημερινή βάση για να καλύψουν τις απαιτήσεις ρευστότητας που ορίζουν οι ρυθμιστικές αρχές και το μέσο επιτόκιο του δανεισμού αυτού αποτελεί το επιτόκιο της αγοράς. Η απόφαση της Fed για τα επιτόκια είναι εξαιρετικά σημαντική γιατί δεν επηρεάζει μόνο τα επιτόκια δανεισμού στην αμερικανική οικονομία αλλά έμμεσα ολόκληρου του πλανήτη.
Χθες, η Goldman Sachs έσπευσε να προλάβει τον Πάουελ και να αναθεωρήσει τις προβλέψεις της για τα επιτόκια, ενσωματώνοντας στις εκτιμήσεις δύο αυξήσεις των 75 μονάδων βάσης (κατά 0,75%) τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Στη συνέχεια, η αμερικανική τράπεζα προβλέπει μία αύξηση 50μ.β. τον Σεπτέμβριο και δύο αυξήσεις 25μ.β. τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο. Αν επιβεβαιωθεί η Goldman Sachs, τότε τα επιτόκια της Fed θα κορυφωθούν στο 3,25%-3,5% στο τέλος του έτους. Η JPMorgan, από την πλευρά της, συμφωνεί ως προς το τελικό επιτόκιο του κύκλου των αυξήσεων στο 3,25%-3,50% αλλά το αναμένει στις αρχές του 2023.
Στο παρακάτω γράφημα βλέπουμε την πορεία των επιτοκίων της Fed στο πέρασμα του χρόνου. Ξεχωρίζει φυσικά η περίοδος 1979-1982 και η ιστορική απόφαση του τότε διοικητή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Πολ Βόλκερ, να αυξήσει τα επιτόκια στο 20% τον Μάρτιο του 1980, οδηγώντας σε ύφεση την αμερικανική οικονομία.
Επιτόκια Fed – Ιστορικό γράφημα 62 ετών
Πηγή: Macrotrends.net
Τι θα συμβεί, λοιπόν, αν η Fed φτάσει τα επιτόκια στο 3,25%-3,50% τον ερχόμενο Δεκέμβριο από 0,75%-1,00% σήμερα;
Αυξάνοντας τα επιτόκια, ο Πάουελ στοχεύει στην αύξηση του χρηματοδοτικού κόστους στην οικονομία. Τα υψηλότερα επιτόκια κάνουν πιο ακριβό τον δανεισμό τόσο για νοικοκυριά όσο και για επιχειρήσεις κι έτσι μειώνεται η ρευστότητα στο σύστημα. Όσοι δυσκολεύονται να σηκώσουν το αυξημένο κόστος δανεισμού αναβάλλουν επενδυτικά σχέδια, από ένα επιχειρηματικό project έως την αγορά σπιτιού. Απώτερος σκοπός είναι να μειωθεί το χρήμα που κυκλοφορεί και μέσω της επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας να υποχωρήσει ο πληθωρισμός.
Στο καλό σενάριο, η οικονομία θα προσγειωθεί ομαλά, κάτι που δεν αποκλείουν οι αναλυτές, όμως γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο όσο κυλάει ο χρόνος και η ακρίβεια παγιώνεται. Σε κάθε περίπτωση, οι πιθανότητες είναι υπέρ των δυσμενών σεναρίων. Ο υπερτριπλασιασμός του επιτοκίου αναφοράς της Fed μπορεί να οδηγήσει σε ανώμαλη προσγείωση και ύφεση ή σε στασιμοπληθωρισμό. Αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Fed έχει χάσει το παιχνίδι από τη στιγμή που άφησε τον πληθωρισμό να ξεφύγει από τον έλεγχο και τώρα έχει ξεμείνει από ξεκάθαρες λύσεις. Σύμφωνα με τη Citi, ο Πάουελ θα αποφύγει κάθε αναφορά στον κίνδυνο ύφεσης. Ο οίκος εκτιμά ότι η πιθανότητα ύφεσης είναι χαμηλή στους επόμενους 6 μήνες, αλλά αυξάνεται κατακόρυφα το 2023 καθώς η Fed θα επιδιώξει τη δραστική σύσφιξη των χρηματοδοτικών συνθηκών.
