Εξ όσων γνωρίζω ο μόνος ιστοριογράφος που αναφέρεται διεξοδικά στη μάχη του Πειραιά είναι ο Γεώργιος Χ. Κατσιμήτρος -γιός του ηρωικού στρατηγού του αλβανικού έπους- στο έργο του «Η μάχη των Αθηνών» (Αθήνα 1970). Κι όμως, η μάχη του Πειραιά ήταν καθοριστικής σημασίας για την έκβαση της μάχης των Αθηνών, διότι ο έλεγχος των στρατηγικών σημείων του θα διευκόλυνε ή αντιθέτως θα εμπόδιζε σημαντικά την αποβίβαση των βρετανικών δυνάμεων που ερχόταν από το μέτωπο της Ιταλίας.
Ως γνωστόν, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, έχοντας ξεκάθαρη στρατηγική, έκρινε πως μια ενδεχόμενη πτώση των Αθηνών στα χέρια των κομμουνιστών θα έχει πολύ μεγαλύτερες συνέπειες από τυχόν καθυστερήσεις στο ιταλικό μέτωπο. Έτσι, παρέκαμψε τις σχετικές αντιρρήσεις του στρατάρχη Αλεξάντερ -ανώτατο διοικητή των επιχειρήσεων Μεσογείου- με την αφοπλιστική φράση «τι να την κάνω την Μπολόνια, άμα έχω χάσει την Αθήνα».
Το μεσημέρι της 11η Δεκεμβρίου έφτασε στην Αθήνα ο στρατάρχης Αλεξάντερ, μαζί με τον υπουργό Μεσογειακών υποθέσεων Χάρολντ Μακ Μίλαν. Μάλιστα το τεθωρακισμένο όχημα που τους μετέφερε από το αεροδρόμιο του Ελληνικού (Χασάνι) στην πρωτεύουσα εβλήθη στη Λεωφόρο Συγγρού. Σε σύσκεψη που έγινε, έδωσε στον στρατηγό Σκόμπι συγκεκριμένες οδηγίες για το επόμενο χρονικό διάστημα μέχρι της αφίξεως των βρετανικών δυνάμεων. Συγχρόνως, με επείγον σήμα του, διέταξε την 4η βρετανική μεραρχία που βρισκόταν στην Ιταλία να μετακινηθεί στην Ελλάδα, για να εκκαθαρίσει τον Πειραιά και να αποκαταστήσει την επικοινωνία των Αθηνών με το λιμάνι και το αεροδρόμιο.
Αλλά πώς είχε διαμορφωθεί η κατάσταση στον Πειραιά; Όπως γράφει ο Γ.X. Κατσιμήτρος «εντός της ημέρας της 4ης Δεκεμβρίου ολόκληρος η πόλις του Πειραιώς περιήλθεν υπό τον πλήρη έλεγχο των κομμουνιστών, τα μόνα δε σημεία τα οποία διετηρούντο εις χείρας εθνικών δυνάμεων ήσαν το μέγαρον Βάττη, ένθα η Ναυτική Διοίκησις Πειραιώς και η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, όπου το αρχηγείον του ελληνικού στόλου. Η τελευταία απετέλει δια τους ελασίτας τον κύριον αντικειμενικόν στόχον».
Όλα τα αστυνομικά τμήματα του Πειραιά είχαν καταληφθεί από τους ενόπλους του ΕΛΑΣ και οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στο Άσυλο της Κοκκινιάς όπου και δολοφονήθηκαν. (Στην Κοκκινιά δρούσε το τρίδυμο των εκτελεστών της ΟΠΛΑ, του Αυγέρη, του Μονέδα και του Μπουρδή οι οποίοι, σύμφωνα με το κατηγορητήριο που συντάχθηκε τον Μάρτιο του 1945, βαρύνονταν με 400 δολοφονίες κατά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά. Εκτελέστηκαν το 1947 και σήμερα μνημονεύονται ως «μάρτυρες» του ΚΚΕ. )
Η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων δέχθηκε σφοδρή επίθεση από τις 4 Δεκεμβρίου 1944, αλλά οι αξιωματικοί και οι ναύτες, αν και περικυκλωμένοι από την ξηρά, αντιστάθηκαν κρατώντας τις θέσεις τους, κάτι που αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντικό στη συνέχεια. Στο Μέγαρο Βάττη οι αμυνόμενοι και αυτοί άντεξαν στις επιθέσεις των ελασιτών και με τη βοήθεια της κορβέτας «Σταχτούρης» αποκατέστησαν την επαφή με τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, δημιουργώντας έτσι ένα συμπαγές αμυντικό μπλοκ.
Στις 9 και στις 10 Δεκεμβρίου άρχισαν να αποβιβάζονται τα πρώτα τάγματα των βρετανικών δυνάμεων στην προβλήτα των Ναυτικών Δοκίμων και ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση της αποβίβασης στις 11 Δεκεμβρίου. Κύριος στόχος αυτών των δυνάμεων ήταν η εκκαθάριση της χερσονήσου της Καλλιπόλεως και ο πλήρης έλεγχος της περιοχής της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων.
Στις 15 Δεκεμβρίου η αντίσταση του 6ου Συντάγματος Πειραιώς του ΕΛΑΣ είχε καμφθεί και έτσι άνοιξε ο δρόμος για την ανάβαση της οδού Συγγρού και την εκκαθάριση των συνοικιών που βρισκόταν στο αριστερό και στο δεξιό πλευρό της. Πάντως, αν στις 4 Δεκεμβρίου έπεφταν το Μέγαρο Βάττη και η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων η πορεία των μαχών στην Αθήνα πιθανόν να είχε άλλη εξέλιξη.
Έτσι είναι απορίας άξιον γιατί αυτές οι σημαντικές μάχες έχουν περιπέσει στην ιστορική αφάνεια.
