Του Γιάννη Σιδέρη
«Παράξενη Πρωτομαγιά μ' αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια» έγραφε το 1976 ο Νίκος Γκάτσος και μελοποιούσε ο Μάνος Χατζιδάκις. Δεν αναφερόταν προφανώς στις τότε ήρεμες Πρωτομαγιές.
Πρωτομαγιά, μέρα σημαδιακή και σημαδεμένη από το αίμα των εργατών του Σικάγο το 1886, που διεκδικούσαν οχτάωρο και καλύτερες συνθήκες εργασίας, αλλά η διεκδίκηση πνίγηκε στο αίμα μετά από επέμβαση τη αστυνομίας και των μπράβων της εργοδοσίας.
Στην εξέγερση πρωτοστάτησαν οι αναρχικοσυνδικαλιστές (μην τους μπερδεύουμε με τις matrix «μάχες» των Εξαρχείων), ενώ οι Σοσιαλιστές την καθιέρωσαν ως εργατική γιορτή στο ιδρυτικό συνέδριο της Δεύτερης Σοσιαλιστικής Διεθνούς στο Παρίσι το 1889.
Και στη χώρα μας οι σοσιαλιστές πρωτοστάτησαν για να γίνει ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς. Ήταν πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη, το 1893. Συγκεντρώθηκαν στο στάδιο περί τις 2.000, αλλά η «Εφημερίς» τους υπολόγισε σε 200 και σημείωνε σε άρθρο της, σύμφωνα με το «Σαν σήμερα»: Οι πλείστοι εξ αυτών ήσαν εργάται, ευπρεπώς κατά το πλείστον ενδεδυμένοι, με ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης, και πολύ ήσυχοι άνθρωποι. Αυτοί είναι οι πρώτοι σοσιαλισταί εν Ελλάδι, και συνήλθον χθες εις το πρώτον αυτών εν Αθήναις συλλαλητήριο».
Σημαδεμένες με αίμα και μνήμη ήταν η Πρωτομαγιές του 1936 και του 1944. Στην πρώτη κατά την απεργία των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη, η κυβέρνηση Μεταξά διέταξε τη χωροφυλακή σε πυροβολισμούς με αποτέλεσμα 12 νεκρούς. Από τη φωτογραφία ενός εκ των νεκρών, του Τάσου Τούση, ο Γιάννης Ρίτσος εμπνεύστηκε τον «επιτάφιο» - «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες».
Η δεύτερη ημερομηνία, το 1944, αφορούσε στην εκτέλεση στο σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 Ελλήνων κρατουμένων κομμουνιστών του στρατοπέδου Χαϊδαρίου, πρώην Ακροναυπλιωτών, την οποία αποθανάτισε ο χαράκτης Τάσσος (και τη μνήμη των οποίων μετέτρεψε σε ασεβές επικοινωνιακό σόου ο Αλέξης, στην πρώτη του εμφάνιση ως Πρωθυπουργός, με τα λουλούδια που εναπόθεσε στο μνημείο τους - τη συνοδεία Πετσίτη μην ξεχνιόμαστε).
Οι Πρωτομαγιές μεταχουντικά, συγκέντρωναν αρχικά στις διαδηλώσεις εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα. Όμως συν τω χρόνω η συμμετοχή τους άρχισε να φθίνει. Στους καιρούς του ύστερου ΠΑΣΟΚ, όταν (κατά Σημίτη, αλλά όχι υπ' ευθύνη του - είχε αλλάξει το διεθνές περιβάλλον), οι εργαζόμενοι έγιναν «απασχολήσιμοι», στις εκδηλώσεις της Πρωτομαγιάς συγκεντρωνόταν η συνδικαλιστική δημοσιοϋπαλληλία και οι συνδικαλιστές του «κοινωνικοποιημένου» δημόσιου τομέα (για τους υπόλοιπους εργαζόμενους του Δημοσίου ήταν αργία), ενώ γι αυτούς του ιδιωτικού τομέα αυστηρώς εργάσιμη. Αλλά - πρέπει να του αναγνωριστεί - πάντα παρών το ΠΑΜΕ του ΚΚΕ.
Όσο υπήρχε το «Ανατολικό μπλοκ», για τον φόβο των Ιουδαίων, οι εργαζόμενοι της Δύσης απήλαυσαν εργασιακά δικαιώματα πρωτοφανή στην Ιστορία. Με την κατάρρευση σε συνδυασμό και με την εκρηκτική παγκοσμιοποίηση (διακίνηση όχι μόνο κεφαλαίων και εμπορευμάτων, αλλά και ανθρώπων), τα εργασιακά δικαιώματα άρχισαν να αμβλύνονται, ενώ παραδόξως στον εκμεταλλευόμενο τρίτο κόσμο άρχισαν να κατοχυρώνονται αχνά (παράδειγμα η Κίνα όπου ανεπαισθήτως βέβαια, στις μεγάλες πολυεθνικές της επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να ισχύουν κάποιοι εργασιακοί κανόνες, που ήταν αδιανόητοι προ εικοσαετίας).
Η Ευρώπη κατανόησε ότι η αποδιοργάνωση της εργασίας, αποδιοργάνωνε την κοινωνική συνοχή (και την εθνική βέβαια αλλά δεν νομίζουμε ότι τους ενδιαφέρει). Έτσι το 2017 η Ε.Ε. συνέταξε τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, ένα σύνολο 20 αρχών προκειμένου, όπως είπε ο Γιούνκερ «να προασπίσει τα δικαιώματα των πολιτών της σε ένα κόσμο που αλλάζει με ταχείς ρυθμούς».
Μεταξύ αυτών υπάρχουν κάποιες που ακούγονται ωραίες ως αρχές αλλά δημιουργούν προϋποθέσεις καταστρατήγησης και θα πρέπει να τύχουν βασάνου των ευρωπαϊκών συνδικάτων. Ωραία ακούγεται π.χ. η «εκπαίδευση και δια βίου μάθηση» αλλά πως θα αποφευχθεί η αέναη εργασιακή περιπλάνηση από επιχειρήσεως εις επιχείρησιν και από χώρας εις χώραν! Πόσες ειδικότητες και επιχειρήσεις μπορεί να αλλάξει ο εργαζόμενος στη ζωή του, γινόμενος λάστιχο;
Αναφέρεται επίσης στις «Ίσες ευκαιρίες ανεξαρτήτως φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας, πεποιθήσεων, ηλικίας (…καλά!) ή σεξουαλικού προσανατολισμού», αλλά δεν αναφέρεται σε υπηκοότητα Εκ των υστέρων απορούν γιατί ανεβαίνουν τα ξενοφοβικά κόμματα.
Η πέμπτη αρχή κάνει λόγο για «ασφαλή και ευπροσάρμοστη απασχόληση, που διασφαλίζει «την αναγκαία ευελιξία στους εργοδότες, ώστε να μπορούν αυτοί να προσαρμόζονται γρήγορα στις μεταβολές των οικονομικών συνθηκών». Βέβαια στο σημείο 7 μιλάει για προστασία σε περίπτωση απόλυσης».
Είναι δεδομένο ότι αυτή θα τύχει προσοχής στα κράτη της Βορείου και Κεντρικής Ευρώπης, αλλά δεν θα έχει αγαθή τύχη στον κακοποιό νοτιοευρωπαϊκό καπιταλισμό, και τα ανίκανα κράτη του - με ευκλεές παράδειγμα τη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας. Και φυσικά δεν είναι λύση η δυσλειτουργική «αιτιολόγηση απόλυσης», που ανήγγειλε για το θεαθήναι η Αχτσιόγλου, γιατί θα θεριέψει η μαύρη εργασία. Άλλωστε το ανήγγειλε ενόψει αποδρομής. Άλλοι θα τα βρουν μπροστά τους.
Ενδεικτικά - και γι' αυτό άκρως ελλειπτικά - τα ανωτέρω. Εισερχόμαστε σε μια νέα ιστορική περίοδο όπου οι αναστατώσεις θα επιταχυνθούν και οι εργαζόμενοι θα αναζητούν εργασιακή ασφάλεια. Θα πρέπει να απασχολήσει τις ηγεσίες, γιατί τα λαϊκιστικά κόμματα, ακροδεξιά και αριστερίστικα, καραδοκούν.
