Το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης έχει μεταφερθεί στο θέμα της Παιδείας. Ωστόσο, τα μπλόκα των τρακτέρ συνεχίζονται, αφού μέρος των αγροτών δεν είναι ικανοποιημένο από τις απαντήσεις της κυβέρνησης και τον διάλογο που συνεχίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πού μπορεί να οδηγήσει αυτό;
Στον πυρήνα του προβληματισμού σχετικά με την αγροτική οικονομία και τις διεκδικήσεις του αγροτικού κόσμου, βρίσκεται η αύξηση του εισοδήματος των αγροτών. Σύμφωνα με το κυρίαρχο αφήγημα, το αγροτικό εισόδημα θα ενισχυθεί μέσω επιστροφών, απαλλαγών, επιδοτήσεων και ρυθμίσεων των ήδη ληξιπρόθεσμων συσσωρευμένων υποχρεώσεων. Αποτελεί όμως αυτό ένα βιώσιμο μοντέλο; Για πόσο καιρό οι φορολογούμενοι θα στηρίζουν μια συγκεκριμένη επιχειρηματική δραστηριότητα; Διότι περί αυτού πρόκειται.
Οι αγρότες σήμερα διαμαρτύρονται για τις χαμηλές τιμές που εισπράττουν στο χωράφι για τη σοδειά τους και για το κόστος παραγωγής το οποίο έχει αυξηθεί. Διότι από αυτήν ακριβώς τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή πώλησης των προϊόντων και στο κόστος παραγωγής, προκύπτει το κέρδος τους. Ταυτόχρονα διαμαρτύρονται και για τις υψηλές τιμές με τις οποίες φτάνουν τα προϊόντα τους στο λεγόμενο ράφι των supermarkets, τόσο στα τυποποιημένα όσο και στα επεξεργασμένα τρόφιμα. Όμως αυτό δεν είναι δικό τους θέμα. Ούτε μπορούν να διεκδικήσουν κάποιο μερίδιο κέρδους από αυτές τις τιμές. Διότι οι αγρότες παράγουν και παραδίδουν τα προϊόντα στο χωράφι.
Πώς λοιπόν θα αυξηθεί το εισόδημα των αγροτών; Είτε θα πρέπει να αυξηθούν τα έσοδα από τις πωλήσεις, είτε να μειωθεί το κόστος παραγωγής, ή και τα δυο.
Τα έσοδα από τις πωλήσεις μπορούν με τη σειρά τους να αυξηθούν είτε με την αύξηση των τιμών πώλησης, είτε με την αύξηση των παραγόμενων ποσοτήτων των αγροτικών προϊόντων.
Παράλληλα, το κόστος παραγωγής μπορεί να υποχωρήσει είτε μέσω της μείωσης της τιμής των καυσίμων, της ηλεκτρικής ενέργειας, των λιπασμάτων, των φυτοφαρμάκων και των ημερομισθίων των εργαζομένων, είτε μέσω της τεχνολογικής αυτοματοποίησης και της υιοθέτησης της γεωπονικής καινοτομίας.
Ωστόσο, με δεδομένο ότι οι τιμές πώλησης των τελικών προϊόντων και οι τιμές αγοράς των συντελεστών της παραγωγής, διαμορφώνονται από τις δυνάμεις της αγοράς και το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, ο μόνος τρόπος «παρέμβασης» από την πλευρά του κράτους είναι η επιδοματική πολιτική που βασίζεται στα χρήματα των φορολογουμένων.
Τι θα μπορούσε να κάνει από τη δική του πλευρά του ο αγρότης; Θα μπορούσε να παράξει προϊόντα και ποικιλίες υψηλότερης ποιότητας και αξίας; Θα μπορούσε να υιοθετήσει πιο αποδοτικές καλλιεργητικές πρακτικές; Θα μπορούσε να ακολουθήσει μεθόδους βιώσιμης παραγωγής που θα του επέτρεπαν να ζητήσει υψηλότερες τιμές; Θα μπορούσε σε συνεργασία με άλλους αγρότες να εισέλθει στην αγορά της τυποποίησης ή της μεταποίησης και να εισέλθει δυναμικά σε ολόκληρη την αλυσίδα «από το χωράφι μέχρι το ράφι»; Θα μπορούσε να υιοθετήσει τεχνολογικές λύσεις που αφορούν την παραγωγή του; Θα μπορούσε να εφαρμόσει καινοτόμες πρακτικές που έχουν δοκιμαστεί αλλού;
Με δυο λόγια, είναι αδύνατον το μέλλον του αγροτικού εισοδήματος να εξαρτάται μόνο από επιδοτήσεις και ενισχύσεις, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ποιες είναι οι σχετικές προτάσεις του αγροτικού κόσμου; Πώς βλέπουν και πως σχεδιάζουν οι αγρότες το μέλλον τους σε 5 με 10 χρόνια; Διότι αν δεν σχεδιάσουν οι ίδιοι το μέλλον τους, τότε θα «υποστούν το μέλλον», που θα έχουν σχεδιάσει κάποιοι άλλοι, με διαφορετικά συμφέροντα και βλέψεις.
Ίσως, δεν θα έπρεπε να φουσκώνουν τα μυαλά τους οι αγρότες, με τις υποσχέσεις της αντιπολίτευσης που εδράζονται στην αντίληψη «όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά». Διότι με αυτόν τον τρόπο χρησιμοποιούνται από την αντιπολίτευση, σαν ένας ακόμα μηχανισμός που αποπειράται να επιφέρει κυβερνητική φθορά μέσω των μπλόκων, όπως κάνουν και οι φοιτητές μέσω των καταλήψεων. Όμως οι εποχές της εύφορης πασοκικής κοιλάδας όπου έβοσκαν οι παχιές αγελάδες κάτω από τα λεφτόδενδρα, της χρεοκοπημένης Αγροτικής Τράπεζας και των αμαρτωλών συνεταιρισμών, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Η κλασσική πλέον ρήση «ή αλλάζουμε, ή βουλιάζουμε», βρίσκει εφαρμογή και στο αγροτικό τομέα.
