Απουσία δημοκρατικού πολιτεύματος και κυριαρχίας τυραννικού, δικτατορικού καθεστώτος, οι πολίτες εγκλωβίζονται κι ασφυκτιούν, κι αυτή η απουσία αναπνοής καταγράφεται στο τιμημένο με βραβείο Booker (2023) μυθιστόρημα του Ιρλανδού συγγραφέα Πολ Λιντς (γενν. Ιρλανδία, 1977), «Το τραγούδι του προφήτη» (Prophet Song), το οποίο κυκλοφορεί (στις 19/2) στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Gutenberg».
«Δεν ήταν εύκολο να γράψω αυτό το βιβλίο. Η πιο λογική πλευρά μου πίστευε πως έβαζα την καριέρα μου ως συγγραφέα σε κίνδυνο – όμως έπρεπε παρ’ όλ’ αυτά να το γράψω, να φθάσω ως το τέλος. […] Δεν έγραψα αυτό το βιβλίο για να πω συγκεκριμένα ''εδώ είναι μια προειδοποίηση'', έγραψα το βιβλίο για να στείλω το μήνυμα ότι τα πράγματα που συμβαίνουν σε αυτό το βιβλίο συμβαίνουν διαχρονικά ανά τους αιώνες και ίσως πρέπει να διευρύνουμε την αναζήτηση των δικών μας απαντήσεων», είχε τονίσει –μεταξύ άλλων– ο συγγραφέας μετά την απονομή του βραβείου.
Ο Πολ Λιντς, νικητής του Βραβείου Booker 2023, μιλάει στο κοινό λίγο μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος, στο Λονδίνο, Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2023. Το Βραβείο Booker απονέμεται στο καλύτερο μυθιστόρημα που γράφτηκε στα αγγλικά και εκδόθηκε στο Ην. Βασίλειο και την Ιρλανδία. (AP Photo/Alberto Pezzali)
Το βιβλίο είναι γραμμένο σε τμήματα χωρίς παραγράφους, ώστε να μεταφέρεται στο αναγνωστικό κοινό το συναίσθημα ότι οι ήρωες του βιβλίου δεν έχουν κάπου να στραφούν, καθότι η κυριαρχία της τυραννίας καθιστά τους πολίτες σε μία διαρκή εγρήγορση δίχως ηρεμία. Ομοίως, το κοινό διαβάζει δίχως σταματημό.
«Αλλὰ το χτύπημα. Τ ᾽ακούει να μπαίνει στη σκέψη της, ήχος οξύς, επίμονος, κοϕτός, ο κάθε χτύπος τόσο ολόκληρος και αποϕασισμένος και σίγουρος, που άθελά της ζαρώνει τα ϕρύδια. […] Η Άιλις νιώθει το κορμί της να κινείται, βγαίνει στο διάδρομο με το μωρό στην αγκαλιά, ανοίγει την εξώπορτα, και μπροστά της, στο βεραντάκι της εισόδου, στέκονται δύο άντρες, τα πρόσωπά τους αόρατα σχεδόν στο σκοτάδι. […]
» Αυτή η αίσθηση τώρα, πως κάτι μπήκε στο σπίτι, θέλει ν’ αϕήσει το μωρό στο καρέκλι του, να σταθεί και να σκεϕτεί, να δει πως αυτό το κάτι της χτύπησε την πόρτα μαζί με τους δύο άντρες, κι ύστερα μπήκε ακάλεστο στο διάδρομο – κάτι που δεν είχε σχήμα, αλλά το ένιωθες. Το αισθάνεται, την ακολουθεί καθώς μπαίνει στο σαλόνι και περνάει δίπλα από τα παιδιά. […] Αυτή η αίσθηση που μπήκε στο σπίτι την έχει πάρει από πίσω. Το βλέμμα της πάει στο τηλέφωνό της και το σηκώνει, το χέρι της διστακτικό, στέλνει στον Λάρι μήνυμα, ύστερα πιάνει τον εαυτό της ξανά μπροστά στο παράθυρο, να κοιτάζει έξω. Το σκοτάδι στον κήπο δεν το λαχταράει πια, γιατί κάτι απ’ αυτό το σκοτάδι έχει μπει μέσα στο σπίτι», διαβάζουμε –μεταξύ άλλων– στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, παίρνοντας μία εικόνα για τη «μορφή» της τυραννίας: ένας χτύπος μέσα στο σκοτάδι που εισβάλει στην οικία προκαλώντας τρόμο.
Το εξώφυλλο του βιβλίου. Πηγή φωτ.: Εκδόσεις «Gutenberg»/ https://www.dardanosnet.gr/
Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μία μελλοντική Ιρλανδία στην οποία το καθεστώς ανατρέπεται και επιβάλλεται τυραννία δίνοντας στην ιρλανδική εθνική αστυνομία και στο δικαστικό σώμα εκτεταμένες εξουσίες, ενώ ιδρύεται μια νέα μυστική αστυνομική δύναμη, το Γραφείο Εθνικών Υπηρεσιών Garda. Δύο αξιωματικοί αυτής της υπηρεσίας χτύπησαν την πόρτα της Άιλις αναζητώντας τον σύζυγό της που τυγχάνει να είναι επικεφαλής συνδικαλιστικής οργάνωσης εκπαιδευτικών, συλλαμβάνοντάς τον.
«Αυτό που βλέπει στο πρόσωπο απέναντί του είναι θέληση, και καταλαβαίνει τώρα ότι τον έϕεραν εδώ για να συγκρουστεί μ’ αυτή τη θέληση και να σπάσει, μ’ αυτή τη θέληση που έχει την απόλυτη εξουσία, τη δύναμη να μετατρέψει ένα ναι σε Όχι, ένα Όχι σε ναι» (από απόσπασμα του βιβλίου). Το καθεστώς αυτό έχει επίσης τη δύναμη να ανατρέψει τις ζωές όλων, όπως της Άιλις, η οποία καλείται να φροντίσει μόνη τα παιδιά της και τον πατέρα της που πάσχει από άνοια, εξετάζοντας το ενδεχόμενο να διαφύγει στον Καναδά τη στιγμή που στην Ιρλανδία ξεσπά εμφύλιος πόλεμος.
«Νόμος Ξενόμος Έκτακτης ανάγκης, υπάρχουν ακόμα συνταγματικά δικαιώματα σ’ αυτή τη χώρα» (από το βιβλίο), μόνο που η τυραννία έχει τους δικούς της νόμους που εγκαθιδρύονται πατώντας στα δικαιώματα των άλλων. Η παραβίαση των δικαιωμάτων καταγράφεται στο σώμα των πολιτών ως τιμωρία – μία μεταφορά πως η τυραννία και οποιοδήποτε δικτατορικό καθεστώς διαιωνίζεται πατώντας επί των δικαιωμάτων.
Γραμμένο στην περίοδο της κοινωνικής απομόνωσης λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, «Το τραγούδι του προφήτη» αποτυπώνει τις ανησυχίες σήμερα περί των καθεστώτων και της γρήγορης ανατροπής τους, καλώντας το κοινό να μην εφησυχάζεται μήτε να θεωρεί τη δημοκρατία δεδομένη· διότι η δημοκρατία βανδαλίζεται, με κάθε ευκαιρία, από τους αντιπάλους της.
* Το βιβλίο «Το τραγούδι του προφήτη» του Πολ Λιντς (Paul Lynch) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Gutenberg» σε μετάφραση Άγγελου Αγγελίδη και Μαρίας Αγγελίδου. Το έργο στο εξώφυλλο του βιβλίου είναι του Jack Smyth.
Κεντρική φωτ.: Ο Ιρλανδός συγγραφέας Πολ Λιντς ποζάρει με το βιβλίο του «Prophet Song» κατά τη διάρκεια ξενάγησης με τους έξι υποψήφιους συγγραφείς για το Βραβείο Booker 2023, στο Λονδίνο, Πέμπτη 23 Νοεμβρίου 2023, ενόψει της τελετής απονομής στις 26 Νοεμβρίου στο Λονδίνο. (AP Photo/Kin Cheung)
