«Με μία λέξη, ποιος ήταν ο πατέρας σου; - Ο πατέρας μου» απαντά χαμογελώντας ο γιος του Τσάρλι Τσάπλιν και εγγονός του Ευγένιου Ο’ Νηλ, Γιουτζήν Τσάπλιν, κοιτώντας το κοινό στην Αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, με το πέρας της μουσικής παράστασης «Chaplin Pianissimo» (27/1) και επίκεντρό της την ιδιότητα του Τσάρλι Τσάπλιν ως συνθέτη. Μία ιδιαίτερη στιγμή για εκείνους που μεγάλωσαν και συγκινήθηκαν παρακολουθώντας ταινίες του Τσάπλιν αλλά και κάτι όχι τόσο σύνηθες σε ανέβασμα στο Μέγαρο Μουσικής: να δίνεται στο κοινό η ευκαιρία να απευθύνει ερωτήσεις μετά την ολοκλήρωση μίας παράστασης.
Σε εκείνη την άτυπη συνέντευξη Τύπου, ο Γουτζήν Τσάπλιν προτιμά να στέκεται όρθιος και να απαντά για τον πατέρα του, τον άνθρωπο που παρότι δεν είχε πιστοποιητικό γέννησης, έζησε μία ζωή που έμελλε να αγγίξει τον κόσμο. «Είναι δύσκολο να μιλήσω για τον πατέρα μου χωρίς να μιλήσω για τη μητέρα μου, του έδωσε τη δυνατότητα να συνεχίζει να συνθέτει – ήταν ό,τι πιο γενναιόδωρο», αναφέρει –μεταξύ άλλων– ο Γιουτζήν Τσάπλιν, κάνοντας γνωστή μία πτυχή του Τσάρλι Τσάπλιν: «ήταν αυστηρός αλλά δεν υπήρχε κάποιο παράπονο από μέρους μας. […] Ήταν, επίσης, επιφυλακτικός προς τις τεχνολογίες και την καινοτομία». Όσο για τη δουλειά του, ήταν επιλεκτικός: «από ένα βουνό φιλμ θα κρατούσε μόνο ένα μικρό μέρος, όσες άγγιζαν την τελειότητα».
Τα υπόλοιπα γίνονται γνωστά κατά τη διάρκεια της παράστασης. «Ο Τσάρλι Τσάπλιν ήταν αυτοδίδακτος συνθέτης· χωρίς να ξέρει να διαβάζει και να γράφει νότες, καθόταν στο πιάνο και αυτοσχεδίαζε». Την εποχή εκείνη (σ.σ που ο Τσάπλιν γύριζε τις ταινίες του), οι ταινίες του βωβού κινηματογράφου προβάλλονταν συνοδεία πιάνου, με τον πιανίστα να αυτοσχεδιάζει την ώρα της προβολής, βάσει όσων έβλεπε στην μεγάλη οθόνη. «Όμως, ο Τσάρλι Τσάπλιν δεν ήταν ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα και έτσι άρχισε να γράφει μόνος την μουσική για τις ταινίες του», διηγείται ο Γιουτζήν Τσάπλιν καθισμένος, αυτή τη φορά, σε μία πολυθρόνα ενώ στο μέσο της σκηνής οι ενορχηστρωτές και διασκευαστές Zαν-Πασκάλ Μπεντύς και Συλβάν Μοριζέ ερμηνεύουν μουσική του Τσάπλιν σε δύο πιάνα με ουρά τα οποία βρίσκονται πλάι πλάι.
Στο βάθος της σκηνής, ενώ ο Γιουτζήν Τσάπλιν αφηγείται και οι δύο πιανίστες ερμηνεύουν, προβάλλεται βίντεο με εικόνες από την καριέρα και τη ζωή του Τσάπλιν. Μεταξύ των φωτογραφικών ορισμένα σχέδια που παραπέμπουν σε τόπους ανά ταινία, πρωταγωνιστεί το μπαστούνι του Τσάρλι Τσάπλιν το οποίο μας κάνει να ανακαλούμε το ρόλο του ως Σαλό.
Από παλαιότερη παράσταση του «Chaplin Pianissimo». Φωτ.: Celine Michel. Πηγή φωτ.: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
«Όταν παίζουμε τη μουσική του πατέρα μου είναι σαν να επιστρέφουμε πίσω στις διασκευές των συνθέσεών του», υπογραμμίζει ο Γιουτζήν Τσάπλιν στα πρώτα λεπτά της παράστασης, η οποία χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια καθένα εκ των οποίων αποτελεί έναν τίτλο ταινίας του πατέρα του. «Το χαμίνι» (1921) που βασίστηκε στην παιδική ηλικία του Τσάρλι Τσάπλιν ο οποίος είχε πρωτοανεβεί στη σκηνή στην ηλικία των πέντε ετών, «Ο χρυσοθήρας» (1925), μία «ρομαντική, πολεμική και θυελλώδης ταινία», «Το τσίρκο» (1928) που παρότι βραβεύθηκε με Όσκαρ «δεν άρεσε πολύ στον Τσάρλι Τσάπλιν», τονίζει ο Γιουτζήν Τσάπλιν.
Επόμενα κεφάλαια «Ο Μεγάλος Δικτάτορας» (1940) εκκινώντας από το εμψυχωτικό διάγγελμα του Τσάπλιν ως Χίνκελ με το κοινό στο «Chaplin Pianissimo» να παρατηρεί την καταγραφή της έντασης της φωνής του, καθώς και το τελευταίο κεφάλαιο, «Μοντέρνοι καιροί» (1936). Από τις πιο γνωστές μουσικές συνθέσεις από την τελευταία ταινία, το «Smile», το οποίο, με τα χρόνια, έχει ερμηνευθεί από πλήθος τραγουδιστών, ανάμεσα σε αυτούς και ο Michael Jackson.
Ενώ, το τραγούδι με το οποίο σήκωσε και έριξε αυλαία η παράσταση ήταν το «Swing Little Girl» από την ταινία «Το τσίρκο».
«Οι κινηματογραφικές ταινίες χρειάζονται ήχο όσο οι συμφωνίες του Μπετόβεν χρειάζονται στίχο», είχε δηλώσει ο Τσάρλι Τσάπλιν κι η παράσταση του γιου του, Γιουτζήν, αναδεικνύει την πτυχή του ως συνθέτη. «Η κινητήριος δύναμη για την παράσταση Chaplin Pianissimo ήταν η ίδια η μουσική του πατέρα μου», αναφέρει ο Γιουτζήν Τσάπλιν. Με την παράσταση και το περιεχόμενό της, να αποτελεί ένα μόνο παράδειγμα των ποικίλων πτυχών των δημιουργών – εν προκειμένω του Τσάπλι Τσάπλιν που υποστήριζε ότι «η δουλειά είναι ζωή κι εμένα μου αρέσει να ζω», αγγίζοντας με κάθε του έκφραση, κάθε του βήμα, το κοινό που δεν φοβάται να αισθανθεί.
Κεντρική φωτ.: Ο Τσάρλι Τσάπλιν σε μη χρονολογημένη φωτογραφία. Πηγή: AP Photo/Marty Lederhandler
