Άκαμπτη στο ρόλο της ως θεματοφύλακας της φιλμικής μνήμης και εκπαίδευσης του βλέμματος των κινηματογραφόφιλων, η Ταινιοθήκη της Ελλάδος συνεχίζει τα επιτυχημένα αφιερώματά της, αυτή τη φορά για δύο από τις σπουδαιότερες μορφές στην ιστορία του ευρωπαϊκού σινεμά και συνάμα δύο από τα πιο δημιουργικά ντουέτα στην 7η Τέχνη: τον σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτσογκ (γενν. 1942) και τον ηθοποιό Κλάους Κίνσκι (1926-1991).
Τα επώνυμά τους δανείζονται στον τίτλο του αφιερώματος, «Herzog vs. Kinski (Together apart - O καλύτερος εχθρός μου)», το οποίο πραγματοποιείται μεταξύ 25 και 28 Ιανουαρίου, σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Γκαίτε Θεσσαλονίκης, ενώ είχε προηγηθεί (18-21/1) η παρουσίασή του στην Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης.
Όσο για τον υπότιτλο του αφιερώματος –ο καλύτερος εχθρός μου– είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ που ο Χέρτσογκ δημιούργησε το 1999 για τον Κίνσκι. Γυρισμένο οκτώ χρόνια μετά τον θάνατο του Κίνσκι και διανθισμένο με σπάνιο αρχειακό υλικό καθώς και από μαρτυρίες και συνεντεύξεις, το ντοκιμαντέρ σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Κίνσκι συμπεριλαμβανομένων των αντιφάσεων της καλλιτεχνικής τους συνύπαρξης. Καθώς και της προσπάθειας που τίθεται προκειμένου η συνύπαρξη –ανθρώπινη και καλλιτεχνική– να είναι δυνατή.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι στη βιογραφία του Κίνσκι «All Ι need is love» (που επανεκδόθηκε αργότερα ως «Kinski Uncut»), ο Κίνσκι προσδίδει στον Χέρτσογκ μία σειρά από διόλου κολακευτικά επίθετα («βδελυρός, κακόβουλος, σαδιστικός» κλπ), ενώ ο Χέρτσογκ, με αφορμή μια συνέντευξη Τύπου για το ντοκιμαντέρ του, τον χαρακτηρίζει ως μια «ακραία παθολογική περίπτωση εγωμανούς. Όποτε συνέβαινε στα γυρίσματα κάποιο σοβαρό ατύχημα, ήταν μεγάλο πρόβλημα γι’ αυτόν επειδή ξαφνικά έπαυε να αποτελεί εκείνος το κέντρο της προσοχής».
Το αφιέρωμα
Το ντοκιμαντέρ με τον αντιφατικό τίτλο «Ο καλύτερος εχθρός μου» αποτελεί μέρος του αφιερώματος το οποίο επίσης περιλαμβάνει πέντε μεγάλου μήκους ταινίες οι οποίες πλάθουν ήρωες που μοιάζουν με τα δύο τιμώμενα πρόσωπα του αφιερώματος: χαρακτήρες που ξεφεύγουν από τον μέσο όρο, μπλέκουν σε απίθανες ιστορίες, τολμούν το αδιανόητο και ψηλαφούν το αδύνατο.
Η πρώτη συνεργασία ανάμεσα στον Χέρτσογκ και τον Κίνσκι είναι η ταινία «Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού» (1972), όπου μέσα από ένα ταξίδι στις εσχατιές του Αμαζονίου γίνεται μία καταγραφή της τρέλας και μίας μεγαλειώδους παραβολής για την ανθρώπινη ματαιοδοξία και την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία.
Από την ταινία «Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού». Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Ακολούθησε, το 1979, το «Νοσφεράτου: Ο Δράκουλας της Νύχτας», «με υποβλητική ατμόσφαιρα σαν γοτθικό όνειρο, που αποτίνει φόρο τιμής στη βωβή ταινία του Φρίντριχ Βίλχελμ ''Μουρνάου'', πλάθοντας μια μελαγχολική ιστορία αγάπης και μοναξιάς μέσα από το πιο αντισυμβατικό πρίσμα», όπως σημειώνει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος.
Την ίδια χρονιά (σ.σ 1979), Χέρτσογκ και Κίνσκι συνεργάζονται το «Βόιτσεκ» που αποτελεί μεταφορά του ομότιτλου (και ανολοκλήρωτου) θεατρικού του Γκέοργκ Μπίχνερ, ξεδιπλώνοντας μια ιστορία εκμετάλλευσης του αδύναμου από την εξουσία. Σημειωτέον ότι τα γυρίσματα της ταινίας ξεκίνησαν μόλις πέντε ημέρες μετά την ολοκλήρωση του «Νοσφεράτου».
Τρία χρόνια αργότερα, το 1982, το κινηματογραφικό ντουέτο συνεργάζεται για την ταινία «Φιτζκαράλντο, ο τυχοδιώκτης του Αμαζονίου», μία ωδή στο αδύνατο που γίνεται δυνατό, στην απελευθερωτική δύναμη της εμμονής και του πάθους, καθώς και μια παραβολή για τη δύναμη του κινηματογράφου από κοινού με το περιπετειώδες σινεμά του ίδιου του Χέρτσογκ.
Πέμπτη και τελευταία ταινία κατά την οποία συναντάμε τον Χέρτσογκ στην καρέκλα του σκηνοθέτη και τον Κίνσκι στον πρωταγωνιστικό ρόλο, είναι το «Κόμπρα Βέρντε» (1987), βασισμένο στο βιβλίο «Ο αντιβασιλέας της Ουίντα» του Μπρους Τσάτουιν, που αποτελεί ένα ντελιριακό ταξίδι στο βλέμμα του Άλλου, στις καταβολές της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, αλλά και στην ανθρώπινη παρόρμηση της αυτοκαταστροφής.
Από την ταινία «Κόμπρα Βέρντε». Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Tις προβολές στην Ταινιοθήκη προλογίζουν δημιουργοί, δημοσιογράφοι και κριτικοί κινηματογράφου. Το πρόγραμμα έχει ως εξής:
- Πέμπτη 25/01, 19:00 Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού (1972, 93’). Προλογίζουν ο σκηνοθέτης Νίκος Περάκης και ο κριτικός κινηματογράφου, μουσικός, Άκης Καπράνος
- Παρασκευή 26/01, 21:00 Κόμπρα Βέρντε (1987, 111’)
- Σάββατο 27/01, 19:00 Βόιτσεκ (1979, 82’), προλογίζει η σκηνοθέτης Άντζελα Μπρούσκου. 21:00 Φιτζκαράλντο, ο τυχοδιώκτης του Αμαζονίου (1982, 108’) , προλογίζει ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Ζουμπουλάκης
- Κυριακή 28/01, 19:00 Νοσφεράτου: Ο Δράκουλας της νύχτας (1979, 103’), προλογίζει ο λογοτέχνης και εκδότης Τάσος Γουδέλης. 21:00 Ο καλύτερός μου εχθρός (1999, 95’), προλογίζει η ραδιοφωνική και τηλεοπτική παραγωγός Ντέπυ Βρεττού
Herzog vs. Kinski (Together apart - O καλύτερος εχθρός μου), 25 - 28 Ιανουαρίου. Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου, μετρό Κεραμεικός, τηλ. 210 3612046. Τιμή εισιτηρίου: 6 ευρώ (γενική είσοδος)
Κεντρική φωτ.: Από το ντοκιμαντέρ «Ο καλύτερος εχθρός μου». Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
