Με αφορμή τη γενναία απόφαση της κυρίας Μενδώνη να ανακαλέσει την πράξη παραχώρησης ενός δημοσίου κτιρίου σε σωματείο αρχαιολόγων, ανέκυψε ένα ζήτημα. Πόσα άλλα κτίρια έχουν παραχωρηθεί σε φορείς, σε ποιους και με ποιους όρους. Εννοείται πως σε ένα σύγχρονο κράτος την απάντηση θα την είχαμε με το πάτημα ενός πλήκτρου. Κάποιος κρατικός οργανισμός θα παρακολουθούσε και θα κατέγραφε όλες αυτές τις πράξεις παραχώρησης.
Στον βαθμό που όλα αυτά τα ακίνητα αποτελούν περιουσία του ελληνικού δημοσίου, δηλαδή περιουσία όλων μας, θα πρέπει να γνωρίζουμε γιατί, πότε, από ποιους και προς ποιους έγιναν αυτές οι παραχωρήσεις. Αυτό επιβάλλει η δημοκρατική λογοδοσία. Εννοείται, πως αν από τον έλεγχο προκύψει πως δεν τηρούνται οι όροι της παραχώρησης αυτή ανακαλείται.
Για να γίνουν όλα αυτά θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
1.To κράτος να γνωρίζει πλήρως την κατάσταση. Να γνωρίζει επακριβώς την τύχη της περιουσίας του. Κάτι μάλλον απίθανο.
2.Να θέλει να μάθει τι ακριβώς συμβαίνει. Και πιστεύω πως δε θέλει γιατί πολύ πιθανό θα εκπλαγεί από τη διάσταση του προβλήματος. Ήταν μια εποχή που το πολιτικό σύστημα λειτουργούσε με το «δώσε κι εμένα μπάρμπα». Το πελατειακό κράτος είναι ένα πολυπλόκαμο φαινόμενο.
3.Να θέλει να εξετάσει αν τηρούνται οι όροι της παραχώρησης. Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, γιατί αν δεν τηρούνται τότε θα πρέπει να γίνουν ανακλήσεις αυτών των παραχωρήσεων. Και αν οι παραβάτες είναι «δικά μας παιδιά» τι γίνεται; Οι αρχαιολόγοι της Κουτσούμπα είναι εύκολος στόχος.
4.Να θέλει να δημοσιοποιήσει αυτόν τον κατάλογο, εφ όσον βεβαίως υφίσταται. Γιατί η δημοσιοποίηση θα φανερώσει το διακομματικό πάρτι του πελατειακού συστήματος που μοίραζε ακίνητα σε ημετέρους φορείς. Και
5.Να θέλει να αναμορφώσει το νομοθετικό πλαίσιο αυτών των παραχωρήσεων ώστε τα κριτήρια και οι όροι παραχώρησης να γίνουν αυστηρότεροι και κυρίως να θεσπιστούν μηχανισμοί ελέγχου αυτών των παραχωρήσεων. Δηλαδή αν οι φορείς τηρούν τις υποχρεώσεις που ανέλαβαν.
Δε νομίζω κανένας από τους αναγνώστες να πιστεύει πως μπορεί να υπάρξει δημόσια λογοδοσία, να υπάρξει διαφάνεια σε ένα καθεστώς που, όπως φαίνεται, αποτελεί έναν από τους πολλούς βραχίονες του πελατειακού κράτους. Προχθές με αφορμή την υπόθεση των αρχαιολόγων μάθαμε για τη Μελίνα. Πόσοι άλλοι υπουργοί, όλων των κυβερνήσεων, κατέφυγαν σε παρόμοιες πρακτικές; Έχει αποτιμηθεί η οικονομική ζημία που υπέστη διαχρονικά το ελληνικό δημόσιο; (ρητορικό το ερώτημα). Και πάει κι έρχεται, αν ο φορέας παράγει έργο. Η προστιθέμενη πνευματική ή άλλη αξία αναπληρώνει την οικονομική ζημία.
Αν θέλει όντως ο πρωθυπουργός να δείξει πως κάτι αλλάζει στις σχέσεις κράτους—πολίτη οφείλει να δώσει συνέχεια στην υπόθεση του νεοκλασικού του σωματείου των αρχαιολόγων, δίνοντας εντολή—πού ακριβώς δεν ξέρω—να δοθούν στη δημοσιότητα όλες οι παραχωρήσεις δημοσίων κτιρίων σε φορείς. Οι μεγάλες αλλαγές αρχίζουν από τα μικρά και τα καθημερινά.
