(Βρισκόμαστε λίγες μέρες πριν τις σημαντικότερες αμερικανικές εκλογές των τελευταίων 40 ετών. Για το λόγο αυτό, η εβδομάδα αυτή είναι αφιερωμένη στην παρουσίαση - όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική - των σημαντικότερων debates που απασχολούν τις ΗΠΑ και συχνά παρουσιάζονται είτε μεροληπτικά είτε εντελώς εκτός πλαισίου στη χώρα μας. Στο τέλος κάθε θεματικής θα ακολουθεί και μία προσωπική τοποθέτηση.)
Η συζήτηση γύρω από το κατά πόσο ο Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί απειλή για τη δημοκρατία είναι από τα πιο διχαστικά ζητήματα των τελευταίων ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες (και όχι μόνο). Πολλοί πολιτικοί, σχολιαστές, αλλά και πολίτες έχουν εκφράσει φόβους για την ηγεσία του, με τους πιο επικριτικούς να τον συγκρίνουν με δικτάτορες και να υποστηρίζουν ότι η επιστροφή του στην εξουσία θα έθετε σε κίνδυνο το ίδιο το πολίτευμα.
Ο Τραμπ ως Απειλή: Υπερβολή ή Ρεαλιστικός Φόβος;
Από τη στιγμή που ο Τραμπ ανέλαβε την προεδρία, δεν έλειψαν οι ισχυρισμοί για τη ρητορική και τις πολιτικές του, που πολλοί θεώρησαν απειλητικές για τη δημοκρατία. Στην πραγματικότητα, η πρώτη θητεία του Τραμπ δεν επέφερε κάποια ουσιαστική ή ασυνήθιστη απειλή προς το πολίτευμα και τους θεσμούς. Ήταν πράγματι πρωτόγνωρος ο τρόπος που ο πρόεδρος των ΗΠΑ επικοινωνούσε με τον έξω κόσμο μέσω παιδιάστικων προσβολών στο τουίτερ, όμως τα θεμέλια της αμερικανικής δημοκρατίας δεν κλονίστηκαν από την αλλαγή στυλ.
Μέχρι που φτάσαμε στην 6η Ιανουαρίου του 2021, όταν ο Τραμπ όντως προσπάθησε να αναστρέψει το αποτέλεσμα της κάλπης με κάθε νόμιμο ή θεσμικό μέσο. Και όταν οι φανατικοί οπαδοί του εισέβαλλαν στο Καπιτώλιο, εκείνος δεν έκανε αρκετά για να εμποδίσει τα όσα ακολούθησαν. Έτσι, η όλη παρουσία του στιγματίστηκε από αυτό το περιστατικό - και όχι άδικα.
Από την άλλη πλευρά, το χάσμα μεταξύ κάποιου που δεν έκανε αρκετά για να εμποδίσει την είσοδο των οπαδών του στο Καπιτώλιο και των ανθρώπων που ευθύνονται για εκατομμύρια νεκρούς, παγκοσμίους πολέμους, γενοκτονίες και εγκλήματα πολέμου, είναι τεράστια. Όσο και αν αντιπαθεί κανείς τον Τραμπ, το στυλ του, το λόγο του, τις πολιτικές που εφάρμοσε, το να τον παρομοιάζει κανείς (ειδικά μετά τα 4 χρόνια που κυβέρνηση και όλοι είδαμε τι έγινε και τι ΔΕΝ έγινε) με τον Χίτλερ ή με δικτάτορα είτε δείχνει την ασέβεια αυτού που απευθύνει το χαρακτηρισμό προς τα θύματα αυτών των ανθρώπων, είτε τον φανατισμό τους.
Ο Αντίκτυπος της Αντιπολίτευσης: Η Αθέατη Πλευρά της Μάχης
Ενώ είναι εύκολο να επικεντρωθεί κανείς στις ενέργειες του Τραμπ, λίγη προσοχή δίνεται στον ρόλο των δημοκρατικών και πώς οι αντιδράσεις τους μπορούν να θέσουν τη δημοκρατία σε κίνδυνο. Οι στρατηγικές που ακολουθούν οι αντίπαλοί του, όπως η συχνή προσφυγή σε επιθετική ρητορική, οι αδιάκοπες νομικές διώξεις και οι προσπάθειες περιορισμού των υποστηρικτών του, δημιουργούν μια εικόνα μηδενικής ανοχής στη διαφορετική πολιτική άποψη. Η υπερβολική χρήση των θεσμών ως όπλο για πολιτική νίκη φθείρει τους ίδιους τους θεσμούς που πρέπει να προστατεύουν τη δημοκρατία ενώ και η υπερβολική ρητορική για τον κίνδυνο που αποτελεί ο Τραμπ για το πολίτευμα ενδεχομένως να έπαιξε και κάποιο ρόλο στις δύο απόπειρες δολοφονίας που έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής κατά του Τραμπ.
Από την άλλη πλευρά, η διαρκής αναπαραγωγή του αφηγήματος ότι ο Τραμπ είναι η απόλυτη απειλή για τη δημοκρατία φαίνεται πλέον πως έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Όπως το παραμύθι του βοσκού που φώναζε «λύκος», η υπερβολή δείχνει να έχει οδηγήσει μεγάλη μερίδα Αμερικανών σε απώλεια εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς και τα μέσα ενημέρωσης. Η ειρωνεία είναι ότι οι πολιτικοί που κερδίζουν από το έλλειμμα εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς είναι οι πολιτικοί τύπου Τραμπ - δημαγωγοί, λαϊκιστές, ή αντισυστημικοί.
Τελικές Σκέψεις: Ο Διάλογος που Χρειαζόμαστε
Η πραγματική απειλή για τη δημοκρατία δεν έρχεται μόνο από αμφιλεγόμενες πολιτικές προσωπικότητες όπως ο Τραμπ, αλλά και από την αδυναμία της κοινωνίας να διατηρήσει έναν ανοιχτό διάλογο και έναν αντικειμενικό έλεγχο της εξουσίας, χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες και υπερβολές. Οι εκλογές του 2024 δεν είναι απλώς μια επιλογή μεταξύ δύο διαφορετικών οραμάτων, αλλά μια μάχη για την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και το μέλλον της αμερικανικής δημοκρατίας. Όποιος κι αν είναι ο νικητής, το μήνυμα που πρέπει να διατηρηθεί είναι ότι η δημοκρατία δεν απειλείται μόνο από τις ενέργειες ενός ατόμου - όσο ισχυρό και αν είναι, αλλά πρωτίστως από την έλλειψη διαφάνειας, τον περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης, και τον ολοένα αυξανόμενο κρατικό παρεμβατισμό σε κάθε πτυχή της οικογενειακής, κοινωνικής, και οικονομικής ζωής των πολιτών. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο ποια από τις δύο μεριές αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο για το μέλλον της αμερικανικής δημοκρατίας.
