Το στοίχημα για το Ισραήλ είναι η όσο το δυνατόν πιο γρήγορη και καθολική εξολόθρευση της Χαμάς. Εάν οι Ιρανοί δουν ότι το έργο των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων δυσχεραίνει απέναντι στην Χαμάς, τότε είναι αρκετά πιθανό να δώσουν στην σύμμαχό τους, Χεζμπολάχ, το πράσινο φως να εμπλακεί στη σύρραξη και να οδηγηθούμε σε ένα περιφερειακό πόλεμο στη Μέση Ανατολή, εκτιμά στο Liberal ο Efraim Karsh, επί χρόνια διευθυντής του ισραηλινού think tank Begin-Sadat Center for Strategic Studies (BESA), ενός εκ των κορυφαίων στη Μέση Ανατολή.
Εξηγεί γιατί το Ισραήλ δεν μπορεί να επιτρέψει τη λύση των δύο κρατών, ενώ μιλά για την επαναπροσέγγιση με τη Σ. Αραβία, για το «έξυπνο» παιχνίδι του Ερντογάν, για την ενόχληση που έχει προκαλέσει στη χώρα η αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών να εμποδίσουν την επίθεση, καθώς και για τις επιπτώσεις που είχαν οι «Συμφωνίες του Όσλο» στην περιοχή.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Που αποδίδετε τον απόλυτο αιφνιδιασμό των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών; Έπαιξε ρόλο η βαθιά εσωτερική κρίση των προηγούμενων μηνών με αφορμή τη «μεταρρύθμιση στην Δικαιοσύνη» και η πόλωση στην οποία πρωταγωνίστησαν οι υπερ-ορθόδοξοι που αποδυνάμωσε το εσωτερικό μέτωπο, με αντίκτυπο και σε αυτόν τον τόσο κρίσιμο τομέα;
Ασφαλώς και είχε αντίκτυπο. Είναι πολύ πιθανό η πρόσφατη εσωτερική πολιτική αναταραχή να έπαιξε ρόλο στην προφανή αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών. Και η Χαμάς είδε την ευκαιρία και την άρπαξε. Κατάλαβε ότι η εσωτερική διαμάχη έχει αποδυναμώσει το Ισραήλ και επέλεξε το συγκεκριμένο τάιμινγκ για να κάνει την επίθεσή της. Είναι προφανείς οι μεγάλες ευθύνες των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών. Τόσες έξυπνες συσκευές στην υπηρεσία αντικατασκοπείας, από ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης και εξελιγμένα δίκτυα συλλογής πληροφοριών μέχρι drones, αποδεικνύονται σε τελευταία ανάλυση όχι και τόσο «έξυπνα»!
Αρκούσε να κάνουν τα βασικά, αυτό που κάνουν όλοι οι άνθρωποι. Δηλαδή να επιχειρήσουν να σκεφτούν όπως σκέφτεται ο αντίπαλος και να μαντέψουν τις επόμενες κινήσεις του. Είναι στοιχειώδες στην πολεμική τέχνη να προσπαθείς να μαντέψεις τις κινήσεις του αντιπάλου σου. Υποτίμησαν τον ανθρώπινο παράγοντα στην συλλογή πληροφοριών. Είναι το ίδιο λάθος με αυτό που συνέβη στο Γιομ Κιπούρ. Και τότε οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες είχαν στα χέρια τους όλες τις ενδείξεις ότι επίκειται επίθεση, ωστόσο ,απέτυχαν να τις διαβάσουν.
Δεν είναι τυχαία η σύγκριση που γίνεται στο Ισράηλ ανάμεσα στην επίθεση της Χαμάς το Σάββατο με τη μεγαλύτερη αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών στην ιστορία της χώρας, τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, το 1973, όταν η Αίγυπτος και η Συρία συγκλόνισαν το εβραϊκό κράτος με μια συντονισμένη επίθεση από το βορρά και το νότο. Είναι απίστευτο. Επικρατεί μεγάλη ενόχληση στο Ισραήλ για αυτή την αποτυχία και είμαι βέβαιος ότι θα γίνουν εκκαθαρίσεις στις μυστικές υπηρεσίες μετά τη λήξη του πολέμου.
Εκτιμάτε ότι είναι θέμα ημερών η χερσαία εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα; Και τι σας ανησυχεί περισσότερο;
Εκτιμώ ότι πλησιάζει η στιγμή και φυσικά με ανησυχεί η χρήση των ομήρων ως «ανθρώπινες ασπίδες». Έτσι κάνουν όλοι οι τρομοκράτες, έτσι κάνει και θα εξακολουθήσει να κάνει και η Χαμάς. Η μεγαλύτερη όμως ανησυχία μου είναι άλλη: Η εμπλοκή στον πόλεμο της υποστηριζόμενης από το Ιράν, Χεζμπολάχ, γεγονός που θα δυσκολέψει αρκετά την κατάσταση. Στην περίπτωση αυτή θα μιλάμε για έναν ευρύτερο πόλεμο, ένα εντελώς διαφορετικό σενάριο.
Εάν δουν ότι το Ισραήλ καταφέρνει μια σαρωτική νίκη και γρήγορη εξολόθρευση της Χαμάς, ίσως να μείνουν εκτός. Εάν όμως νομίσουν ότι έχουν μια ευκαιρία επέμβασης και δουν ότι το Ισραήλ συναντά δυσκολίες απέναντι στην Χαμάς, θα παρέμβουν. Τις όποιες αποφάσεις για επέμβαση του στρατιωτικού σκέλους της Χεζμπολάχ θα τις λάβει το Ιράν, το οποίο και τη χρηματοδοτεί, όπως άλλωστε και τη Χαμάς. Εάν οι Ιρανοί δουν ότι το έργο των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων δυσχεραίνει απέναντι στη Χαμάς, τότε δεν αποκλείεται να δώσουν στον σύμμαχό τους, την Χεζμπολάχ, το πράσινο φως να εμπλακεί στη σύρραξη.
Το στοίχημα επομένως για το Ισραήλ, προκειμένου να μην φτάσουν εκεί τα πράγματα, είναι μια γρήγορη νίκη;
Είναι ξεκάθαρο. Το στοίχημα είναι η όσο το δυνατόν πιο γρήγορη και καθολική εξολόθρευση της Χαμάς. Είναι μια εξαιρετικά ευαίσθητη κατάσταση. Εάν η Χεζμπολάχ μπει στον πόλεμο θα μιλάμε για πόλεμο του Ισραήλ με το Ιράν, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Και επίσης αν συμβεί κάτι τέτοιο θα μιλάμε για πλήρη αποσταθεροποίηση του Λιβάνου, η χώρα θα βυθιστεί στο χάος. Και μπορεί να ξαναδούμε μια σύγκρουση με γεωπολιτικά αλλά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά, ανάλογα με τον εμφύλιο πόλεμο που κατασπάραξε τη χώρα επί δεκαετίες (1975-1990).
AP Photo/Fatima Shbair
Δεν θέλουμε να δούμε το Λίβανο να υποφέρει εξαιτίας των ιρανικών συμφερόντων. Το Ιράν δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στο Λίβανο. Και σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει πιθανότατα να παρέμβουν οι ΗΠΑ. Με άλλα λόγια, η κατάσταση είναι η χειρότερη που έχει συμβεί εδώ και πολλές δεκαετίες. Ο κρίσιμος καταλύτης, το σημείο καμπής για τα όσα ζούμε σήμερα έχει τη βάση του στις καταστροφικές Συμφωνίες του Όσλο του 1993.
Τι εννοείτε με την έννοια «καταλύτης»;
Τριάντα χρόνια μετά τη λεγόμενη «ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο» μεταξύ του Ισραήλ και της Οργάνωσης; Για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), αποτελεί τη χειρότερη συμφορά που θα μπορούσε ποτέ να έχει βρει Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους από τον πόλεμο του 1948 και την πιο καταστροφική στρατηγική γκάφα στην ιστορία του Ισραήλ. Αντικαθιστώντας τον έλεγχο του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη και στην Γάζα με διεφθαρμένες και καταπιεστικές τρομοκρατικές οντότητες που εμπότισαν τους Παλαιστινίους με φλογερό μίσος για τους Εβραίους και τους Ισραηλινούς, δολοφόνησαν περίπου 2.000 Ισραηλινούς και έριξαν χιλιάδες ρουκέτες και πυραύλους στα πληθυσμιακά τους κέντρα, η διαδικασία του Όσλο απομάκρυνε ακόμη περισσότερο τις προοπτικές για ειρήνη και συμφιλίωση.
Συνέβαλε στο να αποδυναμώσει το μαχητικό σθένος των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων και στο να μειωθεί το μέγεθος του στρατού, όταν η ίδια η σημερινή κατάσταση αποδεικνύει ότι χρειαζόμαστε ένα μεγαλύτερο στρατό, μπροστά στον ορατό κίνδυνο ενός πολυμέτωπου πολέμου, τόσο στην Γάζα, όσο ενδεχομένως και στο Λίβανο. Και μετέτρεψε την PLO και σε μικρότερο βαθμό, τη Χαμάς σε διεθνώς αποδεκτούς πολιτικούς παράγοντες χωρίς να τους αναγκάσει να απορρίψουν τη δέσμευση για καταστροφή του εβραϊκού κράτους.
Τι θα σήμαινε το ενδεχόμενο, όχι μόνο να παγώσει η προσέγγιση Ισραήλ - Σ. Αραβίας;
Το αντίθετο θα συμβεί. Η επαναπροσέγγιση Ισραήλ - Σ. Αραβίας θα ακυρωθεί αν δεν εξοντωθεί η Χαμάς. Γιατί θέλουν να προσεγγίσουν το Ισραήλ; Μα, επειδή είναι μια ισχυρή χώρα, οικονομικά, γεωπολιτικά, στρατιωτικά. Αν δεν νικηθεί η Χαμάς, το Ισραήλ χάνει ακριβώς το λόγο για τον οποίο θέλουν τα αραβικά κράτη να το προσεγγίσουν.
Τι θα συμβεί όταν κάποτε τελειώσουν οι μάχες; Υπάρχει επόμενη ημέρα για το Παλαιστιανικό;
Υπάρχει ασφαλώς ένα ερώτημα τι πρέπει να γίνει μετά τον πόλεμο. Αλλά προηγείται η καταστροφή της Χαμάς και μετά θα δούμε τα υπόλοιπα. Λύση πάντως δύο κρατών δεν υφίσταται. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε λύση των δύο κρατών. Το καθεστώς πρέπει να αλλάξει αφού πρώτα η Χαμάς καταστραφεί. […] Η Χαμάς σταδιακά ανακτά τον έλεγχο και στη Δυτική Όχθη (σ.σ. που ελέγχεται από την Παλαιστινιακή Αρχή).
Αργά ή γρήγορα, ακόμα και χωρίς εκλογές, θα αναλάβουν τον έλεγχο όπως έκαναν και στη Γάζα. Θέλετε το Ισραήλ να δεχθεί η Χαμάς να βρίσκεται «δυο μέτρα» από την πρωτεύουσα; Τι είδους διπλωματική συμφωνία να κάνει κάποιος με μια οργάνωση όπως ο ICIS; Είναι πάρα πολύ νωρίς να μιλάμε για οποιαδήποτε διπλωματική πρωτοβουλία και διαμεσολάβηση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς. Εδώ είναι Μέση Ανατολή.
AP Photo/Fatima Shbair
Η Τουρκία τηρεί από την πρώτη ημέρα στάση ίσων αποστάσεων. Πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο επιδείνωσης των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων;
Είναι μια συγκυρία κατά την οποία επιχειρείται ομαλοποίηση των ισραηλινο-τουρκικών σχέσεων. Ερντογάν και Νετανιάχου είχαν συμφωνήσει στη Νέα Υόρκη να προγραμματίσουν ανταλλαγή επισκέψεων που θα σφράγιζε την αποκατάσταση των σχέσεων των δυο χωρών. Ο Ερντογάν, όπως και η Χαμάς είναι ισλαμιστές, αλλά ο Τούρκος Πρόεδρος παίζει έξυπνα. Έχει προτείνει μια σειρά από συνεργασίες μεταξύ άλλων στο ενεργειακό μέτωπο και τη μεταφορά του ισραηλινού αερίου μέσω Τουρκίας, για την οποία το Ισραήλ συζητά επίσης με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Το τονίζω ξανά. Τα πάντα εξαρτώνται από το πόσο γρήγορα το Ισραήλ θα εξουδετερώσει την Χαμάς. Αν το καταφέρει γρήγορα τα πράγματα θα ηρεμήσουν και τα χειρότερα θα αποφευχθούν. Διαφορετικά, αν υπάρξουν καθυστερήσεις και συρθούμε σε μια κρίση διαρκείας, τότε η εμπλοκή της Χεζμπολάχ και του Ιράν θα έρθουν ως φυσιολογικό επακόλουθο, όπως και ένας περιφερειακός πόλεμος στη Μ.Ανατολή.
