Η πορεία του Γιώργου Τσεριώνη στα καλλιτεχνικά πράγματα δεν είναι μικρή. Έχοντας σπουδάσει γραφικές τέχνες στη σχολή Βακαλό και ζωγραφική, γλυπτική και ιστορία της Τέχνης στον Όμιλο Τέχνης και Φιλοσοφίας, από το 2000 συμμετέχει σταθερά σε πολυάριθμές εκθέσεις, με πιο πρόσφατες την επιλογή έργων του για την 6η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης «Φαντασιακές Εστίες» και την 7η Μπιενάλε του Πεκίνου. Ατομικές εκθέσεις του έργου του έχουν παρουσιαστεί ήδη από το 1997 σε επιφανείς γκαλερί της Αθήνας και της περιφέρειας (Αγκάθι, Statement, Cheapart, Cube, Depo Darm κτλ.), ενώ το 2016 έγινε ο πρώτος σύγχρονος εικαστικός που εξέθεσε έργα του στον ίδιο χώρο με αρχαία έργα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάτρας. Με αφορμή την ατομική έκθεση του έργου του με τίτλο Building a Babel Tower στη ΔΛ Gallery αυτήν την Παρασκευή, συναντηθήκαμε για να μιλήσουμε για τα έργα που θα παρουσιάσει, αλλά καταλήξαμε να συζητάμε για τη σημασία της συνεργασίας στον εικαστικό χώρο σήμερα.
Συνέντευξη στην Αννίτα Αποστολάκη
Παρατηρώ ότι έχετε μια αγάπη στο σχέδιο και στη γλυπτική. Η χρήση της τεχνικής του origami στη σειρά έργων «Mature Topography» είναι μια προσπάθεια να δείτε τις γλυπτικές ιδιότητες του χαρτιού;
Υπάρχει μια ιδιότυπη σχέση, διότι το origami είναι κάτι τρισδιάστατο. Εγώ διπλώνω το χαρτί, αλλά αυτό που προκύπτει είναι σε δύο διαστάσεις. Η τρίτη διάσταση, όμως, υπάρχει ήδη, δεδομένου ότι τα χαρτιά που χρησιμοποίησα ήταν το National Geographic που είχαν βάθος. Οπότε, στην ουσία, η τρίτη διάσταση ήταν το τοπίο που παρουσιάζει η φωτογραφία και συμπληρώνει αυτό που λείπει από τις δύο διαστάσεις. Γι' αυτό χρησιμοποιώ φωτογραφίες. Το καινούριο θέμα που προέκυψε διπλώνοντας φωτογραφίες από για αυτήν τη σειρά είναι το πώς, αλλάζοντας λίγο την εικόνα, η ίδια εικόνα ερμηνεύεται με άλλο τρόπο.
Πώς συνδέονται τα έργα αυτά με τα έργα της σειράς «Building a Babel Tower» που θα δούμε στη ΔΛ gallery;
Από εκεί ξεκίνησε να δημιουργείται μια απορία και μια περιέργεια για το πώς μια εικόνα που για μας σημαίνει κάτι, με μια διαφορετική οπτική ματιά να σημαίνει κάτι άλλο και πώς αυτό θα μπορούσε να γίνει και με φράσεις και με πράγματα στο χώρο. Γράφοντας λέξεις στο χαρτί και διπλώνοντάς το, πάλι το κείμενο άλλαζε μορφή και έννοια. Με ενδιαφέρει, δηλαδή, η προσπάθεια να ερμηνεύσουμε διαφορετικά αυτό που βλέπουμε. Η σειρά Building a Babel Tower έχει να κάνει πολύ με τις έννοιες της επικοινωνίας, της συνεργασίας και πώς τελικά, ανάλογα με το από πού προέρχεται ο καθένας, η αλήθεια είναι κάτι εντελώς προσωπικό και υποκειμενικό. Είναι μια διαδικασία ανανοηματοδότησης των ανθρώπινων σχέσεων.
Η εγκατάσταση στο χώρο προέκυψε από κάποια σχέδια που είχα κάνει και είναι μια πρόταση για ένα υποτιθέμενο δωμάτιο του Πύργου της Βαβέλ. Τα αντικείμενα είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να γίνεται μια ψυχολογική διερεύνηση: υπάρχει ένα μικρό ξυλόγλυπτο ελάφι, σαν κατοικίδιο, αλλά και ένα είδος γκρεμίσματος μέσα στο δωμάτιο, το οποίο υποδηλώνει μια συναισθηματική αστάθεια, μια συναισθηματική ανασφάλεια. Από την πίσω μεριά υπάρχει μια εγκατάσταση βίντεο με αυτό που θα έβλεπες έξω από τον Πύργο της Βαβέλ: ένα σμήνος πουλιών που πετάνε όλα μαζί σε εναλλασσόμενους σχηματισμούς, συμβολίζοντας ότι όλα ρέουν και εξελίσσονται.
Γιώργος Τσεριώνης, από τη σειρά «Mature Topography» © ΔΛ gallery
Παρόμοια δεν ήταν και η θεματική της έκθεσης του έργου σας με τίτλο «Ευθραυστότητα» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών; Πώς προέκυψε αυτή η πρωτότυπη συνεργασία;
Σε εκείνη την έκθεση είχα παρουσιάσει κάποιες εγκαταστάσεις και κάποια κεραμεικά γλυπτά διάσπαρτα σε όλους τους χώρους του μουσείου, τα οποία είχαν να κάνουν με την έννοια της ευθραυστότητας και την πολιτική ζωή, τη μεταφυσική ζωή και το θάνατο. Ήταν για μένα μια πραγματικά πολύ ωραία εμπειρία, την οποία συνδιοργάνωσε με το μουσείο η γκαλερί Cube στην Πάτρα. Ήμουν πολύ τυχερός που με στήριξε πολύ ο επιμελητής του μουσείου, Γιάννης Μόσχος, και, ενώ αρχικά η έκθεση ήταν να γίνει στο χώρο των περιοδικών εκθέσεων, τα έργα εντάχθηκαν μέσα στο μουσείο μαζί με τα αρχαία -κάτι που έγινε για πρώτη φορά μέσα σε αυτό το πολύ σύγχρονο και ωραίο μουσείο. Η έκθεση στην ουσία είχε να κάνει με συγκεκριμένα έργα του μουσείου που συνομιλούσαν με δικά μου έργα, με τα οποία είχαν έναν κοινό παρονομαστή. Αυτό εμένα με γοητεύει, γιατί υπάρχει μια εσωτερική συνομιλία, έστω κι αν δε φαίνεται πολλές φορές. Είναι διαφορετικό να πας και να τοποθετήσεις απλώς ένα έργο και διαφορετικό να πας να δημιουργήσεις έναν εσωτερικό διάλογο, έτσι ώστε το έργο να μπορέσει να έχει και για σένα μια νοηματοδότηση.
Πώς θα χαρακτηρίζατε την εμπειρία της επιλογής σας, μαζί με άλλους καλλιτέχνες, στην 7η Μπιενάλε του Πεκίνου;
Κανείς δε μας χρηματοδότησε το ταξίδι οπότε ήταν πολύ δύσκολο να πάω. Είναι αρκετά θλιβερό αυτό, σε συναδέλφους από άλλες χώρες, όπως η Αυστρία, οι πρεσβείες τους χρηματοδοτούν τα εισιτήρια και τη διαμονή, γιατί το βλέπουν ως διαφήμιση της τέχνης της χώρας τους. Εδώ δυστυχώς δεν υπάρχουν αυτά. Οι καλλιτέχνες είναι λίγο μαραθωνοδρόμοι, γιατί τα κάνουν όλα μόνοι τους: από το να στήσουν μια έκθεση και έναν κατάλογο έως το να μεταφέρουν τα έργα τους και να τα κατασκευάσουν. Σε πολύ λίγες και πολύ καλές περιπτώσεις, αν έχεις μια πολύ καλή γκαλερί, όπως συμβαίνει με την γκαλερί ΔΛ όπου είμαι, η γκαλερί αναλαμβάνει να σου χρημοτοδοτήσει κάποια πράγματα ή να σε βγάλει στο εξωτερικό. Από εκεί και πέρα είναι το χάος. Τα κάνουμε όλα μόνοι μας. Ακόμη και τις δημόσιες σχέσεις. Εγώ για να βιοποριστώ, παράλληλα κάνω και διαφημιστικά, σκηνικά και εκπαίδευση.
Αυτό δε μειώνει το χρόνο για να παράγετε τα δικά σας έργα;
Ναι, αλλά δεν το λέω με παράπονο, γιατί αγαπάω αυτό που κάνω και έχω επιλέξει να το κάνω. Απλά το λέω από την άποψη ότι κάποια πράγματα θα έπρεπε να ιδωθούν από άλλο πρίσμα, διότι πολλοί βλέπουν το έργο του καλλιτέχνη ως πάρεργο. Εγώ όσους καλλιτέχνες ξέρω τους βλέπω να δουλεύουν πάρα πολύ, για να καταφέρουν να κάνουν όλα αυτά τα πράγματα μαζί.
Γιώργος Τσεριώνης, Άτιτλο © ΔΛ gallery
Υπάρχουν υλικά με τα οποία θα θέλατε να δουλέψετε και δεν έχετε δουλέψει μέχρι σήμερα;
Τα υλικά που χρησιμοποιώ έχουν σχέση με το τι θέλω να κάνω κάθε φορά. Χρησιμοποιώ διαφορετικά υλικά για να υπάρχουν εναλλαγές και να περνάω και εγώ καλά με αυτό που κάνω. Στο μέλλον θα ήθελα να κάνω μία παράσταση-περφόρμανς-δρώμενο πάνω στις Ευτυχισμένες Μέρες (1960) του Σάμιουελ Μπέκετ. Αλλά κάτι τέτοιο είναι και πολύ δύσκολο και πολύ μεγάλο. Η ανοιχτή παράσταση-πρόβα Avis d'audition (2017) των Annie Vigier & Franck Apertet (les gens d''Uterpan) στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν, στo πλαίσιo της documenta14, έδειξε πόσο δύσκολο είναι ακόμα και το να τρέξεις από τη μια μεριά μιας σκηνής στην άλλη για μιας περφόρμανς. Εκεί είδαμε πώς χτίζεται όλο αυτό το πράγμα και κωδικοποιείται, για να φύγουν όλα τα περιττά πράγματα και να μείνει η ουσία για κάτι που ο θεατής θεωρεί τόσο απλό.
Μια που αναφέρατε την documenta14, πώς κρίνετε το δημιουργικό αναβρασμό που επικρατεί στην Αθήνα; Είναι κάτι που έφερε η έκθεση;
Μπορώ να σου πω ότι αυτό ήταν κάτι που γινόταν και προ documenta. Εγώ δηλαδή είχα συμμετάσχει σε σχήματα 3-4 χρόνια πριν την documenta. Ήταν μια ανάγκη που προέκυψε 1-2 χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης και επικράτησε. Σίγουρα υπάρχουν ομάδες που δημιουργήθηκαν απλώς και μόνο για μία έκθεση, υπάρχουν όμως και ομάδες που έχουν δημιουργηθεί πάνω σε ένα σκεπτικό και έχουν σταθερή παρουσία τα τελευταία χρόνια.
Στην Αθήνα υπάρχει ένας δημιουργικός αναβρασμός λόγω της πολιτικής κατάστασης και όλων αυτών των πραγμάτων που συμβαίνουν. Αν είσαι ένας καλλιτέχνης που θεωρεί ότι η τέχνη είναι ένα μαξιλάρι για να κάνεις άλλα πράγματα, δεν έχεις θέση σε αυτό το περιβάλλον. Αν είσαι ένας καλλιτέχνης που η τέχνη είναι η καθημερινή σου ζωή, παίρνεις πολλά ερεθίσματα. Και ένας λόγος που υπάρχουν πολλές αυτοδιαχειριζόμενες ομάδες είναι αυτός: ότι υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που θέλουν και έχουν να πουν πράγματα που δεν μπορούν να πουν μέσα από μια γκαλερί ή ένα μουσείο και δημιουργούν δικά τους σχήματα, ομάδες, πρότζεκτς, εκθέσεις, δρώμενα, κάτι που σε μία τόσο μικρή χώρα είναι πάρα πολύ σημαντικό.
Πώς σας φάνηκε η documenta14 ως έκθεση;
Υπήρξαν κάποιες εκθέσεις, κάποιες προβολές και κάποιες συζητήσεις της documenta14 που ευχαριστήθηκα πάρα πολύ. Σε άλλα κομμάτια,όμως, ήταν τόσο μεγάλο, απλωμένο και πολυσχιδές το πρόγραμμα που δεν μπορούσα να παρακολουθήσω. Από τη μία μεριά, υπήρξε μια τόσο μεγάλη γκάμα πραγμάτων, την οποία ήταν πολύ δύσκολο να παρακολουθήσεις, αλλά από την άλλη νομίζω ότι αυτό είχε ένα ενδιαφέρον, γιατί ο καθένας έχει άλλες προτεραιότητες και παρακολουθούσε άλλες θεματικές. Νομίζω, όμως, ότι ο τίτλος «Μαθαίνοντας από την Αθήνα» ήταν όντως μια ομπρέλα: δε μάθαινες ποτέ τίποτα για την πολιτική κατάσταση που υπάρχει εδώ. Απλώς έπαιρνες διάφορες πολύ ωραίες και ενδιαφέρουσες εικόνες και σχόλια, αλλά στην ουσία δεν είχες ποτέ μια συνειδητή εικόνα.
Στην 4η Μπιενάλε του Βερολίνου «Of Mice and Men», αντίθετα, όλα τα έργα είχαν τοποθετηθεί στα κτίρια εκατέρωθεν μιας διαδρομής που ξεκινούσε από ένα οικοτροφείο και τελείωνε σε ένα νεκροταφείο. Υπήρχε μια κεντρική ιδέα για την πορεία από τη ζωή προς το θάνατο, πάνω στην οποία χτίζονταν μικρότερες ιστορίες. Ενώ στην documenta14 υπήρχε μια πολύ μεγάλη διασπορά πραγμάτων στην οποία έχανες την κεντρική ιδέα. Μόνο σε αυτό είχα μια ένσταση.
Γιώργος Τσεριώνης, Άτιτλο © ΔΛ gallery
Υπάρχει στα έργα σας ένας έκδηλος προβληματισμός για το πώς εξελίσσεται η κοινωνία. Πώς πιστεύετε ότι ορίζεται η θέση του ανθρώπου σε αυτήν;
Σε μια κοινωνία ο καθένας λέει αυτό που πιστεύει σύμφωνα με το από πού προέρχεται. Σε αντίθεση με μία τάση που υπάρχει στη σημερινή κοινωνία να είναι όλα ίδια και ομαλά, εμένα αυτές οι συγκρούσεις ανάμεσα στο τι πιστεύει ο καθένας για το κάθε πράγμα μου προξενούν μια δημιουργική διάθεση. Αυτό το πάντρεμα το βλέπω ως δημιουργική διαδικασία. Γι' αυτό πήρα τον Πύργο της Βαβέλ που είναι το σύμβολο της ασυνεννοησίας: εγώ θέλω να προβάλλω ότι μέσα σε αυτό υπάρχει μια δημιουργική συνύπαρξη όπου όλοι έχουν το κομμάτι τους και όλοι μαζί χτίζουν κάτι. Η έννοια της αλήθειας που όλοι νομίζουμε ότι έχουμε είναι κάτι τελείως υποκειμενικό. Και όταν όλες αυτές τις αλήθειες τις βάζουμε μαζί, όπως στον Πύργο της Βαβέλ, στην ουσία ο καθένας κουβαλάει την υποκειμενικότητά του, την οποία θεωρεί κάτι αντικειμενικό.
Είναι, λοιπόν, απαραίτητη η συνεργασία για να μην καταρρεύσει ο Πύργος της Βαβέλ;
Νομίζω ότι η συνεργασία μειώνει τα εγώ πολύ. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία καταλαβαίνεις ότι υπάρχει ένα οικοδόμημα στο οποίο ο καθένας υπάρχει μέσα από τον άλλον, για να υπάρξει αυτό το ίδιο. Οπότε, πρέπει να συνεννοηθείς, να συνεργαστείς και να επικοινωνήσεις με τον άλλον σε πράγματα πρακτικά. Όλο αυτό δημιουργεί αυτό το μαγικό δεσμό που κρατάει όλο αυτό το οικοδόμημα στη ζωή. Από εκεί και πέρα, ο καθένας κάνει το δικό του προσωπικό ταξίδι, όπως ο Χάκλμπέρυ Φιν του Μαρκ Τουαίην με το νέγρο στο ταξίδι πάνω στη σχεδία: για τον ένα είναι το ταξίδι προς την ελευθερία, για τον άλλον είναι το ταξίδι προς την αυτογνωσία, αλλά για να κάνουν και οι δύο το ταξίδι, πρέπει να συνεργαστούν. Όλοι προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, αλλά έχουν τον ίδιο στόχο. Οπότε για μένα, αυτό είναι το πιο σημαντικό: να κρατάς την ιδιωτικότητά σου αλλά να ξέρεις πότε πρέπει να συνεργαστείς.
Η έκθεση Building a Babel Tower θα βρίσκεται στη ΔΛ gallery 26/1 - 21/4/18.
