Το εμβόλιο για το μελάνωμα αναμένεται να μπει φέτος σε μαζική παραγωγή. Σε ποιους άλλους τύπους καρκίνου θα δούμε πρόοδο; Πόσο βοηθά την έρευνα η τεχνητή νοημοσύνη; Τα μικροτσίπ γίνονται ακόμη πιο ισχυρά. Ποια νέα μέταλλα θα κάνουν τη διαφορά; Η ηλεκτροκίνηση και η πράσινη μετάβαση εξαρτώνται από την αποθήκευση ενέργειας. Ποια είναι η επόμενη μέρα στις μπαταρίες; Η πυρηνική σύντηξη είναι η μόνη απάντηση στην άφθονη και φθηνή ενέργεια που χρειάζεται ο πλανήτης. Σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε;
Τις τάσεις στην τεχνολογία, στην ενέργεια και την επιστημονική πρόοδο και το μέλλον που προοιωνίζεται η Τεχνητή Νοημοσύνη σκιαγραφεί στο Liberal, ο ερευνητής και διευθυντής Πληροφορικής στο Media Lab του MIT της Μασαχουσέτης, του κορυφαίου τεχνολογικού πανεπιστημίου στον κόσμο, Μιχάλης Μπλέτσας. Μιλά για τους μύθους και αλήθειες που συνοδεύουν την ΑΙ, για τις προσδοκίες και τους φόβους που προβάλλουμε πάνω της, αλλά για το γεγονός ότι η πολυπλοκότητα του GPT4 είναι ανάλογη με εκείνη ενός εγκεφάλου.. σκίουρου, τον οποίο όμως έχουμε καταφέρει να «ταίσουμε» με όση διαθέσιμη πληροφορία υπάρχει στο διαδίκτυο.
Και εξηγεί γιατί η ενέργεια θα βρίσκεται και φέτος στην πρωτοκαθεδρία των επιστημονικών ανακαλύψεων, αφού ο μισός και πλέον πλανήτης δεν διαθέτει ακόμη αρκετή και μάλιστα φθηνή για να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Και γιατί τις επόμενες δεκαετίες η πυρηνική σύντηξη θα αλλάξει ριζικά το ενεργειακό σκηνικό και όχι μόνο.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Σε ποιους βασικούς τομείς εκτιμάτε ότι θα δούμε σημαντικές επιστημονικές εξελίξεις μέσα στο 2024;
Ξεκινώ με τις επιστήμες υγείας, όπου πέρυσι είχαμε δύο πολύ σημαντικές εξελίξεις. Η μία είδηση αφορά την πρώτη εγκεκριμένη θεραπεία για τη βήτα θαλασσαιμία και την δρεπανοκυτταρική αναιμία που βασίζεται σε γενετική τροποποίηση κυττάρων του ίδιου του ασθενή, και συγκεκριμένα μέσω του CRISPR, ενός εργαλείου για επεμβάσεις ακριβείας στο DNA. Η Βρετανία έγινε η πρώτη χώρα του κόσμου που ενέκρινε μια τέτοια θεραπεία και η οποία υπόσχεται πλήρη ίαση για ασθενείς 12 ετών και άνω.
Η δεύτερη είδηση αφορά τα πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα που είχε το εμβόλιο των εταιρειών Moderna και Merck κατά του μελανώματος (καρκίνου του δέρματος), που χρησιμοποιεί την ίδια τεχνολογία mRNA με τα εμβόλια κατά του Covid-19.
Έπειτα από δεκαετίες έρευνας, ήταν η πρώτη φορά που δοκιμάστηκε σε ένα δείγμα ασθενών τρίτου και τέταρτου σταδίου με δερματικό μελάνωμα, ο εμβολιασμός με mRNA εμβόλιο σε συνδυασμό με την κλασική ανοσοθεραπεία.
Στο πρώτο γκρουπ ασθενών χορηγήθηκε μόνο το φάρμακο για την ανοσοθεραπεία της Merck. Στο δεύτερο γκρουπ χορηγήθηκε ένας συνδυασμός εμβολίου και φαρμάκου. Τα στοιχεία έδειξαν ότι το εμβόλιο δημιουργεί ισχυρά αντισώματα με αποτέλεσμα να μειωθεί κατά 44% ο κίνδυνος θανάτου ή υποτροπής του μελανώματος σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και κατά 65% ο κίνδυνος μελλοντικής μετάστασης. Είναι μια ακόμη επιβεβαίωση των όσων μπορεί να κάνει η τεχνολογία mRNA που μας έδωσε τα εμβόλια για την Covid.
Τώρα είμαστε στο σημείο που το εμβόλιο θα μπει σε φάση παραγωγής;
Τα μέχρι τώρα στοιχεία είναι πολύ ενθαρρυντικά και δίνουν βάσιμες ελπίδες για ένα σημαντικό άλμα προόδου στην μάχη με τον καρκίνο. Ποια είναι τώρα η διαφορά ; Ότι αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τους μηχανισμούς και τις αλληλεπιδράσεις πολύ καλύτερα και έχοντας κατακτήσει την τεχνογνωσία από τα εμβόλια κατά της Covid-19, η ιατρική έχει ξεκινήσει ένα νέο «επιστημονικό ταξίδι» με σκοπό τη δημιουργία σειράς νέων εμβολίων με βάση την τεχνολογία mRNA.
Και μετά το δερματικό μελάνωμα, εμβόλια και θεραπείες βασισμένες στο mRNA θα μπορούσαν να δοκιμαστούν και σε άλλους τύπους καρκίνου;
Δοκιμάζονται ήδη σε διάφορες μορφές καρκίνων. Μην ξεχνάτε ότι η μεγάλη επανάσταση στην ιατρική, αυτή που αύξησε το προσδόκιμο ζωής από τα 50 στα 80 και πλέον χρόνια, δεν ήταν άλλη από τα εμβόλια. Επίσης σας θυμίζω ότι το εμβόλιο mRNA κατά του μελανώματος βασίζεται στην τεχνολογία των εμβολίων που αναπτύχθηκε από τους καθηγητές Drew Weissman και Katalin Kariko, οι οποίοι έλαβαν το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 2023 για τις εργασίες τους σχετικά με την τεχνολογία mRNA.
Τι άλλες εξελίξεις αναμένουμε στην ιατρική έρευνα;
Σίγουρα η τεχνητή νοημοσύνη θα βοηθήσει σημαντικά την ιατρική έρευνα. Ένα παράδειγμα είναι το εργαλείοΤΝ AlphaFold2 της Google DeepMind, με το οποίο οι ερευνητές είναι σε θέση να προβλέπουν την τρισδιάστατη δομή των πρωτεϊνών με υψηλή ακρίβεια. Προβλέποντας την δομή τους, μπορούμε να μοντελοποιούμε αλληλεπιδράσεις μεταξύ πρωτεϊνών, νουκλεϊκών οξέων και άλλων μορίων με ατομική ακρίβεια, κάτι που ανοίγει νέες δυνατότητες στον σχεδιασμό και την ανακάλυψη φαρμάκων.
Σημαντική επίσης συνεισφορά θα έχει η ΤΝ σε μια σειρά από εργαλεία, ικανά να βελτιώσουν την ακρίβεια των ιατρικών διαγνώσεων, άρα να εντοπίσουν νοσήματα όσο το δυνατόν νωρίτερα, σε όσο το δυνατόν πιο αντιμετωπίσιμο στάδιο.
Με άλλα λόγια η μείξη της πληροφορικής με τις επιστήμες υγείας μας βοηθά να αντιλαμβανόμαστε όλο και καλύτερα τον κώδικα της ζωής και να επεμβαίνουμε σε αυτόν, θεραπευτικά. Επίσης, έχουμε μάθει να επεμβαίνουμε μικροσκοπικά με ολοένα και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, δηλαδή να μπορούμε να επεμβαίνουμε θεραπευτικά στο ανθρώπινο DNA. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική εξέλιξη.
Στο γενικότερο επίπεδο της «δημιουργικής» Τεχνητής Νοημοσύνης, της «Generative AI», για την οποία ακούμε ότι θα βλέπουμε όλο και περισσότερες εφαρμογές, τι να περιμένουμε;
Επί της ουσίας μιλάμε για την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης σε μια σειρά από αυτοματοποιημένες διαδικασίες, όπως η παραγωγή νέου περιεχομένου έπειτα από την επεξεργασία ενός τεράστιου όγκου δεδομένων, με ποικίλες εφαρμογές, όπως η σχεδίαση προϊόντων, η κωδικοποίηση και η δημιουργία υλικού μάρκετινγκ.
Η πολυπλοκότητα των συστημάτων αυτών, όπως για παράδειγμα του GPT4, είναι ακόμη πολύ μικρότερη από αυτή του ανθρώπινου εγκεφάλου. Για να γίνει αντιληπτό, είναι ανάλογη με εκείνη του εγκεφάλου ενός σκίουρου από πλευράς αριθμού νευρώνων. Στην ουσία καταφέραμε να «ταίσουμε» έναν τέτοιο εγκέφαλο με όση πληροφορία υπάρχει στο διαδίκτυο και τα αποτελέσματα είναι πράγματι εντυπωσιακά. Ο σκίουρος έμαθε να μιλάει μαζί μας!
Αν μη τι άλλο το chatGPT μας δείχνει πόσο χρήσιμο είναι το διάβασμα και ότι τα οφέλη του δεν περιορίζονται στο στενό πυρήνα εκείνου που διαβάσαμε. Από εκεί και πέρα δεν σας κρύβω την ανησυχία μου ως προς την κινδυνολογία που υπάρχει γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, την υπερβολή που καλλιεργείται ως προς τις δυνατότητές της, αλλά και τον προβληματισμό μου κατά πόσο όλα αυτά τα προηγμένα μοντέλα γλώσσας, όπως εκείνο που αναπτύχθηκε από την OpenAI, είναι περισσότερο ουσιαστικά ή απλώς εντυπωσιακά. Δηλαδή, προβληματίζομαι ως προς το αν η διαδικασία δημιουργίας κειμένων μέσω της τεχνητής νοημοσύνης μας οδηγεί σε μια βαθύτερη κατανόηση της ανθρώπινης νοημοσύνης ή μας απομακρύνει από αυτή. Εκτιμώ ότι η τεχνητή νοημοσύνη μας κάνει λίγο τεμπέληδες...
Γι’ αυτό και θεωρώ ότι πρέπει να δούμε την τεχνητή νοημοσύνη επικουρικά, ως αρωγό. Αυτή είναι η λέξη κλειδί για την AI. Για παράδειγμα, μας βοηθά να κάνουμε πολλά πειράματα στο εργαστήριο, μπορεί να επιταχύνει την επιστήμη, όχι όμως να την υποκαταστήσει και να πάρει αποφάσεις για λογαριασμό της.
Ποια η γνώμη σας για την πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία της ΕΕ για την Τεχνητή Νοημοσύνη; Βάζει τα πράγματα στην θέση τους ως προς τον ρόλο που πρέπει να έχει η ΑΙ;
Πράγματι, το AI Act, η πρώτη του είδους της σε παγκόσμιο επίπεδο νομοθετική πρωτοβουλία, έρχεται προληπτικά, να οριοθετήσει την τεχνητή νοημοσύνη. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι βοηθός στον άνθρωπο για κρίσιμες αποφάσεις στην Υγεία, την Χρηματοπιστωτική, στην Πολιτική Προστασία. Δεν μπορεί όμως να πάρει το ρόλο του ανθρώπου.
Το AI act είναι μια αρχή, (θα έλεγα ότι η πρωτοβουλία ήρθε ως αποτέλεσμα και της υπερβολής που περιβάλλει το αντικείμενο), η ΕΕ παίζει το ρόλο του ρυθμιστή, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι η ίδια δεν έχει μεγάλη συνεισφορά στο αντικείμενο. Οι εταιρείες που πρωταγωνιστούν διεθνώς στο αντικείμενο δεν είναι ευρωπαϊκές.
Με ρωτήσατε νωρίτερα τι είδους εφαρμογές θα δούμε το 2024. Ένας τομέας αφορά τα θέματα γύρω από την κλιματική κρίση. Θα δούμε πιο εξελιγμένες εφαρμογές του AI στην Πολιτική Προστασία για την αντιμετώπιση πυρκαγιών ή πλημμυρικών φαινομένων, αλλά και μοντέλα προβλέψεων πάνω στο μικροκλίμα.
Γενικότερα, αναπτύσσεται διεθνώς μια τάση, εξαιτίας του AI, να εγκαταλείπουμε πιο περίπλοκα μοντέλα και εξισώσεις που περιγράφουν πολύπλοκα συστήματα και να αναζητούμε απαντήσεις «ταΐζοντας» ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης με παρατηρήσεις του συστήματος. Και επιχειρούμε να δώσουμε απαντήσεις για το τι θα συμβεί στο μέλλον, με βάση όσα συνέβησαν στο παρελθόν. Αυτό, ειδικά στο κλίμα είναι πολύ σημαντικό, γιατί πολλές φορές τα μοντέλα που χρησιμοποιούμε δεν είναι λεπτομερή. Ταυτόχρονα όμως είναι και επικίνδυνο, καθώς σταματάμε να ψάχνουμε για αναλυτικές λύσεις, εγκαταλείποντας την προσπάθεια να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς ενός περίπλοκου φαινομένου.
Σε ποιους άλλους τομείς, θα δούμε δυναμικές επιστημονικές εξελίξεις;
Καταρχήν στους ημιαγωγούς. Οι καινοτομίες έχουν εξασφαλίσει ότι τα τρανζίστορ, δηλαδή τα βασικά δομικά στοιχεία των ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, συνεχίζουν να συρρικνώνονται, καθιστώντας έτσι τα μικροτσίπ πιο ισχυρά. Βλέπουμε να γίνονται σημαντικές προσπάθειες που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο «νόμος του Μουρ» που διατυπώθηκε το 1965, παραμένει σε ισχύ.
Τι προβλέπει ο «νόμος του Μουρ»; Ότι ο αριθμός των τρανζίστορ σε ένα πυκνό ολοκληρωμένο κύκλωμα θα διπλασιάζεται κάθε δύο χρόνια, άρα και η απόδοση των μικροεπεξεργαστών. Αν και πρόσφατα, ο ρυθμός της προόδου άγγιξε κάποια όρια, καθώς έχουμε φτάσει να μετράμε στα δάχτυλα του ενός χεριού τα άτομα του ημιαγωγού πάνω σε ένα τρανζίστορ, ωστόσο συνεχώς κάνουν την εμφάνιση τους καινούργια μέταλλα με τις επιθυμητές ιδιότητες. Και όσο περνά ο καιρός θα βλέπουμε όλο και μεγαλύτερη απομάκρυνση από το πυρίτιο…
Ποια είναι τα νέα αυτά μέταλλα που θα κάνουν τη διαφορά στη βιομηχανία των ημιαγωγών;
Το 2021 ο σημαντικότερος ημιαγωγός ήταν το πυρίτιο. Άλλοι ημιαγωγοί ήταν το γερμάνιο και το αρσενικούχο γάλλιο, όπως και το φωσφορούχο γάλλιο. Σήμερα ο γρηγορότερος ημιαγωγός σήμερα στον πλανήτη έχει 6 άτομα από ρήνιο, 8 από σελήνιο και 12 από χλώριο. Είναι ότι πιο «εξωτικό» υπάρχει στο χώρο. Και εδώ μας βοηθάει πολύ η τεχνητή νοημοσύνη. Στα κρυσταλλικά υλικά οι συνδυασμοί είναι άπειροι. Σκεφτείτε πόσο μεγάλη πρόοδος έχει συντελεστεί μέσα σε δύο μόνο χρόνια.
Τι πρόκειται να δούμε στην Ενέργεια καθ' οδόν προς την πράσινη μετάβαση, όπου είναι τέτοιες οι τεχνολογικές εξελίξεις ώστε να ρίχνουν κάθε χρόνο όλο και περισσότερο τα κόστη κρίσιμων υλικών, από τις ΑΠΕ μέχρι τις μπαταρίες;
Κάθε τεχνολογική επανάσταση στηρίζονταν στην ανακάλυψη τρόπων για να παράγουμε και να χρησιμοποιούμε περισσότερη ενέργεια. Και σήμερα το μεγάλο στοίχημα για τον εξηλεκτρισμό της παγκόσμιας οικονομίας βρίσκεται στην αποθήκευση ενέργειας, κάτι που βλέπουμε αρχικά τόσο στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, όσο κυρίως στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.
Ενώ, για παράδειγμα, πέρυσι υπήρξαν ημέρες κάλυψης κατά 100% των αναγκών της Ελλάδας από φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα, τμήμα της παραγόμενης ενέργειας χρειάστηκε να περικοπεί, για λόγους ευστάθειας του συστήματος, κάτι που δεν θα συνέβαινε αν είχαμε εγκατεστημένες μπαταρίες αποθήκευσης. Το ίδιο συνέβη σε πάρα πολλές χώρες ανά τον πλανήτη. Χρειαζόμαστε μπαταρίες, μεγαλύτερες, αποδοτικότερες και φθηνότερες.
Ποιο είναι το μέλλον των μπαταριών; Στα αυτοκίνητα, η επόμενη μέρα θα είναι οι μπαταρίες με ηλεκτρολύτες στερεάς κατάστασης, τεχνολογία με αποθηκευτική ικανότητα αισθητά μεγαλύτερη από εκείνη των μπαταριών ιόντων λιθίου. Οι υγροί ηλεκτρολύτες θα περιορίζονται όλο και περισσότερο. Στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, το μέλλον ανήκει, όπως φαίνεται, στις μπαταρίες ιόντων νατρίου, μια τεχνολογία που θα τη δούμε τα επόμενα χρόνια να μπαίνει δυναμικά σε μαζική εμπορική παραγωγή. Είναι μια φθηνότερη και ασφαλέστερη εναλλακτική λύση από τις μπαταρίες λιθίου που χρησιμοποιούνται ευρέως για αποθήκευση ενέργειας, καθώς λειτουργούν καλύτερα τόσο σε πολύ υψηλές, όσο και σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Επίσης, μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της τεχνολογίας είναι ότι θα μπορούσε να ελαχιστοποιήσει την εξάρτηση από την Κίνα. Κι αυτό, καθώς μια μπαταρία ιόντων νατρίου δεν περιέχει λίθιο, κοβάλτιο ή νικέλιο, δηλαδή κρίσιμα μέταλλα στα οποία η εφοδιαστική αλυσίδα ελέγχεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον ασιατικό γίγαντα. Εννοείται ότι όσο θα αυξάνονται σε μαζική κλίμακα οι πωλήσεις των νέων αυτών προϊόντων, τόσο θα πρέπει να αναπτυχθεί και η παγκόσμια βιομηχανία ανακύκλωσης, καθώς μιλάμε για τοξικά υλικά, τα οποία διαφορετικά θα επιβαρύνουν το οικολογικό αποτύπωμα.
Στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, τι να αναμένουμε;
Έχουμε ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα από τη Γαλλία και ιδιαίτερα προς την κατεύθυνση ενός κλειστού κυκλώματος ανακύκλωσης του χρησιμοποιημένου καυσίμου. Η αποθήκευση των πυρηνικών αποβλήτων αποτελούσε επί δεκαετίες - και αποτελεί- ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της σχάσης, παγκοσμίως. Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται τεχνολογίες που συνδέονται με τον επανεμπλουτισμό του καυσίμου και την επαναχρησιμοποίηση του.
Για μένα πάντως η μεγάλη ελπίδα παραμένει η πυρηνική σύντηξη. Η αναπαραγωγή δηλαδή της ενέργειας που τροφοδοτεί τον ήλιο η οποία, τελικά, θα μπορούσε να καταλήξει κάποια ημέρα να ανάβει το φως των σπιτιών μας. Η διαδικασία κατά την οποία ελαφροί πυρήνες «ενώνονται», παράγοντας θερμότητα και σωματίδια που είναι σταθερά, χωρίς το φόβο έκλυσης ραδιενέργειας, δηλαδή τη βασική αιτία για την οποία πολλές χώρες δεν επενδύουν σε πυρηνικά εργοστάσια.
Το 2023, για πρώτη φορά ο άνθρωπος κατάφερε να πετύχει nuclear fusion διαθέτοντας λιγότερη ενέργεια από αυτήν που εκλύεται. Καταρχήν, η ερευνητική ομάδα του National Ignition Facility (NIF) στο Εθνικό Εργαστήριο Λόρενς Λίβερμορ στην Καλιφόρνια, επανέλαβε πέρυσι δύο - τρεις φορές το πείραμα παραγωγής ενέργειας από πυρηνική σύντηξη με τη χρήση ενός ισχυρότατου λείζερ, επιτυγχάνοντας απόδοση μεγαλύτερη από αυτήν που χρησιμοποιήσε. Παρήχθη δηλαδή μεγαλύτερη ποσότητα ενέργειας από πυρηνική σύντηξη σε σχέση με εκείνη που καταναλώθηκε για την πραγματοποίηση του πειράματος.
Στην Ιαπωνία τέθηκε προ μηνός σε εφαρμογή ο μεγαλύτερος πειραματικός αντιδραστήρας πυρηνικής σύντηξης στον κόσμο, ο JT-60SA. Σκοπός του, να ερευνήσει κατά πόσο είναι εφικτή η πυρηνική σύντηξη ως μία καθαρή πηγή ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα, παράγοντας περισσότερη ενέργεια από αυτήν που καταναλώνει.
Το ιαπωνικό εγχείρημα είναι το μεγαλύτερο μέχρι να μπει σε λειτουργία ο Διεθνής Θερμοπυρηνικός Πειραματικός Αντιδραστήρας (ITER) που κατασκευάζεται στη νότια Γαλλία με τη συνεργασία 35 χωρών. Όταν ολοκληρωθεί το έργο, θα πρόκειται για τον μεγαλύτερο θάλαμο μαγνητικού περιορισμού στον κόσμο, (Tokamak), για την παραγωγή καθαρής ενέργειας.
Επαναλαμβάνω κάτι που σας είχα πει και παλαιότερα: Η κατασκευή ενός σταθμού παραγωγής καθαρών μηδενικών εκπομπών, μέσω σύντηξης, δεν αναμένεται πριν το 2ο μισό του 21ου αιώνα. Τα προβλήματα μηχανικής που πρέπει να επιλυθούν ακόμη είναι πολλά. Ωστόσο, γνωρίζουμε πλέον ότι σε δύο-τρεις δεκαετίες θα έχουμε μια τεχνολογία που θα αλλάξει ριζικά το ενεργειακό σκηνικό.
Βήματα προόδου επομένως, όπως αυτά που έγιναν πέρυσι στην πυρηνική σύντηξη, θα δούμε και το 2024.
Τελικά, ο τομέας της ενέργειας θα βρίσκεται όλο και περισσότερο στην πρωτοκαθεδρία των επιστημονικών και τεχνολογικών ανακαλύψεων;
Ναι, η ενέργεια βρίσκεται στη βάση όλων όσων συζητάμε και η εξήγηση είναι απλή. Ο μισός και πλέον πλανήτης δεν διαθέτει ακόμη αρκετή ενέργεια και μάλιστα φθηνή για να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Επίσης, η Ινδία και η Κίνα παραμένουν οι μεγαλύτεροι μολυντές, καθώς αναπτύσσονται και χρειάζονται φθηνή ενέργεια σε μεγάλες ποσότητες.
Όταν μετά από κάποιες δεκαετίες θα φτάσουμε να παράγουμε άφθονη καθαρή ενέργεια χωρίς ρύπους, τα 3 και πλέον πιο φτωχά δισεκατομμύρια ανθρώπων του πλανήτη, θα δουν το βιοτικό τους επίπεδο να ανεβαίνει. Χωρίς πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια, οι άνθρωποι αυτοί είναι καταδικασμένοι για πάντα στη φτώχεια. Για να αλλάξει αυτό χρειαζόμαστε ως πλανήτης πολύ περισσότερη ενέργεια απ' αυτήν που παράγουμε σήμερα.
Απέχουμε πολύ από τον στόχο μαζικής παραγωγής φθηνής πυρηνικής ενέργειας;
Απέχουμε κάποιες δεκαετίες από τον στόχο, αλλά γίνονται βήματα και μάλιστα σημαντικά. Και τα ιδιωτικά κεφάλαια που επενδύονται στο συγκεκριμένο τομέα είναι πάρα πολλά, δείγμα ότι όλο και περισσότεροι βλέπουν πως ερχόμαστε πιο κοντά σε μια κορυφαία στιγμή για την ανθρωπότητα.
Κοιτάξτε, είτε μας αρέσει, είτε όχι, το πιο σημαντικό μας χαρτί στον αγώνα για άφθονη και φθηνή ενέργεια, είναι η πυρηνική σύντηξη.
Τι κάνουμε σήμερα με τις ΑΠΕ; Προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε τα δευτερογενή φαινόμενα που βασίζονται στον μεγαλύτερο αντιδραστήρα σύντηξης, που είναι ο ήλιος. Γιατί να μην πάμε κατευθείαν στην πηγή;
Επίσης, έχουμε εθιστεί στην άποψη ότι ο Net Zero στόχος θα επιτευχθεί με τις ανανεώσιμες, ωστόσο οι υπάρχουσες μορφές τους δεν είναι τόσο φιλικές προς το περιβάλλον όσο θέλουμε να νομίζουμε. Ας μην ξεχνάμε ότι για να τοποθετήσουμε αιολικά πρέπει να σκάψουμε τα βουνά. Για να βάλουμε φωτοβολταϊκά πρέπει να καλύψουμε τεράστιες εκτάσεις γης.
Ενέργεια και Υγεία επομένως, θεωρώ ότι είναι οι δύο τομείς που θα πρωταγωνιστήσουν και φέτος στις επιστημονικές εξελίξεις, άσχετα του πόσο θα συνεχίσει να μας εντυπωσιάζει η πρόοδος του chatGPT...
