Φωτογραφία © Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Η Μαρία Παπαδημητρίου σπούδασε στο Παρίσι στην Ecole Nationale Superieure des Beaux-Arts (ENS-BA) από το 1981 ως το 1986. Είναι καθηγήτρια στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών.
Ως καλλιτέχνης, είναι γνωστή για την ικανότητα της να ενεργοποιεί συνεργασίες και συλλογικές δραστηριότητες που συνδέουν άμεσα την τέχνη με την κοινωνία. Το έργο της είναι διαδραστικό, ποικιλόμορφο, με κοινωνικοπολιτικές αναφορές και κύριο άξονα του τον τόπο και τον άνθρωπο. Το 1998 ίδρυσε το Πρωσορινό Αυτόνομη Μουσείο για Όλους (Temporary Autonomous Museum for All) και το 2012 την καλλιτεχνική καντίνα SOUZY TROS. Το 2003 κέρδισε το βραβείο του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ. Πιο πρόσφατα, το 2015 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 56η Μπιενάλε της Βενετίας και το 2016 της απονεμήθηκε ο βαθμός της Officier dans I' Ordre des Palmes Academiques από τη γαλλική κυβένηση. Αυτήν την περίοδο εμπλέκεται ενεργά στο Victoria Square Project του Rick Lowe στην Πλατεία Βικτωρίας, ενός πρότζεκτ που ξεκίνησε από την documenta 14 και προσπαθεί να ενδυναμώσει τις κοινότητες που ζουν στην ευρύτερη περιοχή της πλατείας.
Συνέντευξη στον Γιώργο Γεωργακόπουλο
Τι θα ξεχωρίζατε από τις ευκαιρίες που σας δόθηκαν σε τοπικό και διεθνές επίπεδο;
Σε διεθνές επίπεδο μου έχουν δοθεί πολλές ευκαιρίες και μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω.
Σε τοπικό επίπεδο ήταν λίγες αλλά καλές, όπως η επιλογή μου από τη γνωμοδοτική επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισμού να εκπροσωπήσω την Ελλάδα στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο το 2002 και στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2015. Και ασφαλώς το Βραβείο ΔΕΣΤΕ το 2003.
Ποια είναι μέχρι τώρα η μεγαλύτερή σας επιτυχία;
Ότι υπάρχω ακόμα.
Με την εμπειρία σας στο χώρο της τέχνης, τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων, τι περιμένετε να συναντήσετε καλλιτεχνικά σε μια χώρα που αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση της ιστορίας της;
Σε εποχές κρίσης δημιουργείται μια περίεργη δυναμική, εμφανίζονται νέες συσπειρώσεις και συλλογικότητες. Είναι αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα.
Αν έπρεπε να τονίσετε κάτι στη δουλειά σας, ποιο θα ήταν αυτό;
Σε λίγες μέρες θα κυκλοφορήσει το νέο μου βιβλίο από τις εκδόσεις dpr-barcelona. Ο τίτλος του Situations, Co-existences, Commons χαρακτηρίζει απόλυτα τη δουλειά μου.
Ποια είναι η σχέση σας με τον χώρο της αγοράς της τέχνης;
Σ' αυτήν τη σχέση προτιμώ να εκπροσωπούμαι απ' τους άλλους.
Ποιοι είναι οι οικονομικοί πόροι που σας επιτρέπουν να δημιουργείται;
Όταν ένας καλλιτέχνης καλείται από μια διοργάνωση, ένα μουσείο, ένα ίδρυμα, τότε το κόστος παραγωγής του έργου είναι πάντα εξασφαλισμένο. Πολλές φορές συμβαίνει τι ίδιο στις συνεργασίες με σοβαρές γκαλερί. Αν θέλεις κάτι πολύ, θα βρεθεί και ο τρόπος.
Μαρία Παπαδημητρίου, Side Effects (2011), άποψη εγκατάστασης © Louisiana Museum of Modern Art, Φωτογραφία: Poul Buchard
Πείτε μας ένα μέρος που σας εκφράζει, ένα μέρος που σας αρέσει να επισκέπτεστε;
Τα βουνά της Δράμας, τη Σύρο και το Louisiana Museum of Modern Art στην περιοχή Humlebeek της Δανίας.
Με ποιο χώρο ή άνθρωπο των τεχνών θα θέλατε να συνεργαστείτε σε τοπικό ή διεθνές επίπεδο;
Θέλω να συνεργάζομαι με έξυπνους, δημιουργικούς, γενναιόδωρους και ακομπλεξάριστους ανθρώπους από οποιοδήποτε χώρο ή χώρα και να προέρχονται. Αν σου έχει συμβεί αυτό έστω και μια φορά στη ζωή σου, δεν πας ποτέ για λιγότερα.
Σας έχει υποστηρίξει κρατικός πολιτιστικός φορέας;
Εν μέρει το Υπουργείο Πολιτισμού για τη συμμετοχή μου στις Μπιενάλε που προανέφερα. Όμως, πρέπει να ομολογήσω πως χωρίς την υποστήριξη φίλων, φιλότεχνων και ιδιωτικών ιδρυμάτων -όπως το Ίδρυμα Ωνάση, το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, το ΝΕΟΝ, το OUTSET- τίποτα δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί.
Τι θα προτείνατε και τι θ' αλλάζατε στον κρατικό πολιτιστικό μηχανισμό;
Θα πρότεινα ΜΠΟΥΡΛΟΤΟ!!!
Ιστορική κραυγή της Σαπφούς Νοταρά, στην ταινία του Γιώργου Σκανελάκη, “Αχ αυτή η γυναίκα μου”, το 1967
Το κοινωνικό σας δίκτυο, οι γνωριμίες σας σας βοήθησαν να προχωρήσετε;
Το ανθρώπινο είδος (και όχι μόνο) με το κοινωνικό του περιβάλλον πορεύεται. Οι καλύτερες γνωριμίες βέβαια, γίνονται εκεί που δεν το περιμένεις. Όταν ήμασταν νεώτεροι στα μπαρ και στα καταγώγια που λιώναμε, τώρα αλλιώς.
Είχε η επιτυχία κάποιου είδους οικονομικό, ηθικό αντίκρισμα ή ανταμοιβή;
Οι επιτυχίες έχουν νόημα για τους γονείς και συγγενείς να χαίρονται και να καμαρώνουν.
Τι βλέπετε στο μέλλον για τον εαυτό σας;
Το μέλλον είναι το αποτέλεσμα του παρόντος και μόνο έτσι μ' ενδιαφέρει.
Για τον καλλιτεχνικό κόσμο;
Ο καλλιτεχνικός κόσμος δεν είναι ένα ομοιογενές κατασκεύασμα. Έχει τάσεις και η κάθε μια θα συνεχίσει την πορεία της -εύχομαι και τις ανατροπές της.
Μαρία Παπαδημητρίου, SOUZY TROS
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά για τη στήλη Δύο Όψεις* στο τεύχος Μαρτίου-Απριλίου 2017 των Νέων της Τέχνης
*Οι Δύο Όψεις της έντυπης έκδοσης των Νέων της Τέχνης είναι μια σειρά από συνεντεύξεις σύγχρονων καλλιτεχνών, διαφόρων ηλικιών και εικαστικών αναζητήσεων, από διαφορετικές χώρες, η οποία προσπαθεί να αναδείξει κοινά σημεία και προβληματισμούς σχετικά με την εικαστική πορεία του καθενός. Παράλληλα, ο στόχος είναι να διερευνηθούν όχι μόνο οι διαφορές, αλλά και οι ευκαιρίες, καθώς και τα μέσα ανάδειξης και προβολής του εικαστικού έργου. Έτσι, ο αναγνώστης των Νέων της Τέχνης έχει την ευκαιρία να συγκρίνει και να εκτιμήσει την προσπάθεια που καταβάλλεται από ανθρώπους του ίδιου χώρου σε παρόμοια περιβάλλοντα και να εξάγει ο ίδιος τα συμπεράσματά του. Δεν πρόκειται τόσο για μια περιγραφή έργου, όσο για μια προσπάθεια διερεύνησης του μηχανισμού που ο κάθε καλλιτέχνης έχει επινοήσει μέσα από το περιβάλλον του για την προβολή και υποστήριξη της δουλειάς του. Οι συνεντεύξεις, τέλος, δίνουν τη δυνατότητα για εκτενείς ή περισσότερο σύντομες απαντήσεις, ανάλογα με το πεδίο που ενδιαφέρει τον κάθε καλλιτέχνη στο κοινό περιβάλλον.
