Αρκετοί συμπολίτες μας πιστεύουν ότι στην επόμενη δεκαετία, που αρχίζει το 2030, η χώρα μας θα παρουσιάζει μια μάλλον δυστοπική, όψιμη «οργουελική εικόνα» με τα κάθε είδους ψηφιακά συστήματα ή/και ρομπότ να παρεμβαίνουν και να ελέγχουν την καθημερινότητά μας. Όμως το ενδεχόμενο αυτό είναι αρκετά απίθανο να συμβεί καθώς ανήκει στη σφαίρα της… επιστημονικής φαντασίας.
Στην πραγματικότητα, ο μοναδικός κίνδυνος που ελλοχεύει είναι η απώλεια εκατοντάδων εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Goldman Sachs αλλά και προειδοποιήσεις του ΔΝΤ.
Η μελέτη της Goldman Sachs, αναφέρει ωστόσο ότι τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης είναι δυνατόν να πυροδοτήσουν μια έκρηξη παραγωγικότητας η οποία θα μπορούσε να αυξήσει το ετήσιο παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά 7% σε μια περίοδο 10 ετών.
Ωστόσο, όπως αναφέρει η ίδια έρευνα «θα έφερνε επίσης σημαντική αναστάτωση στην αγορά εργασίας ισοδύναμη με 300 εκατομμύρια θέσεις εργαζομένων πλήρους απασχόλησης σε μεγάλες οικονομίες».
Σε ό,τι αφορά την έρευνα του ΔΝΤ, το 94% των οικονομολόγων αναμένει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα προωθήσει σημαντικά την παραγωγικότητα στις οικονομίες υψηλού εισοδήματος κατά τα επόμενα πέντε χρόνια, αλλά μόλις 53% προβλέπουν το ίδιο για τις οικονομίες χαμηλού εισοδήματος.
Τα παραπάνω επιβεβαιώνει και η TeamViewer, γνωστή για το λογισμικό και την πλατφόρμα για έλεγχο συστημάτων πληροφορικής εξ αποστάσεως (remote). Η εταιρεία σε εκτιμήσεις της για το 2024 αναφέρει ότι τόσο η Τεχνητή Νοημοσύνη, όσο και η Επαυξημένη Πραγματικότητα (Augmented Reality), ο συνδυασμός, δηλαδή της πραγματικότητας και του Virtual Reality, είναι σε θέση να βελτιστοποιήσουν τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες παραγωγής, ώστε να δημιουργηθούν τα «έξυπνα» εργοστάσια.
Τα τέσσερα σενάρια για την Ελλάδα από το ΕΚΚΕ και το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος
Σε έρευνα που εκπόνησαν πριν λίγους μήνες το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (EKKE) και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» καταγράφονται τέσσερα βασικά σενάρια για τις πιθανές εναλλακτικές εικόνες του μέλλοντος της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (ΠΤΝ) στην Ελλάδα του 2030.
Το πρώτο σενάριο φέρει την ονομασία «τεχνοκοινωνική επιτάχυνση», όπου ο κόσμος περιγράφεται ως ευπροσάρμοστος και απελευθερωμένος από τεχνοφοβικές αγκυλώσεις, ενώ η αειφορία και η αξία του οικοσυστήματος της ΠΤΝ βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο, μαζί με ένα αρκετά ανθεκτικό φιλελεύθερο πολιτικό σύστημα.
Στο δεύτερο σενάριο, τον «τεχνο-νάνο», κυριαρχεί μεν η ανοιχτή οικονομία και μια δέσμη ευνοϊκών πολιτικών προθέσεων, ωστόσο το οικοσύστημα της ΠΤΝ χάνει τη δυναμική του και δεν αποτελεί προτεραιότητα, λόγω υπερβολικών ρυθμίσεων και αυστηρών γραφειοκρατικών κανονισμών.
Το τρίτο σενάριο περιγράφεται με τον όρο «τεχνοκοινωνική βραδυπορία» και αντιπροσωπεύει ένα καχεκτικό ή υπανάπτυκτο οικοσύστημα ΠΤΝ, σε έναν κλειστό και τεχνοφοβικό κόσμο, παράλληλα με μια σημαντική ένδεια ηθικών και ρυθμιστικών πλαισίων, δημοσίων πολιτικών και θεσμικών παρεμβάσεων.
Το τέταρτο σενάριο απεικονίζει έναν «τεχνο-γίγαντα» με γυάλινα πόδια και αντιπροσωπεύει ένα οικοσύστημα ΠΤΝ που αντανακλά μεν την παγκόσμια τεχνολογική έκρηξη, αλλά μέσα σε ένα κοινωνικοπολιτισμικό και πολιτικό περιβάλλον που αδυνατεί να μετατρέψει την ταχύτητα σε προσαρμογή, να ενσωματώσει τις σύγχρονες τεχνο-εξελίξεις και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες και ευκαιρίες που αυτές προσφέρουν.
Η παγκόσμια γεωπολιτική και γεωοικονομική τάξη καθίσταται ολοένα και πιο αβέβαιη, πολύπλοκη και ασταθής. Η ΠΤΝ φαίνεται να ενισχύει αυτά τα συστημικά χαρακτηριστικά και αναδεικνύει την ανάγκη για έναν “εκθετικό” και “μελλοντοστραφή” τρόπο σκέψης.
Δεν μπορούμε -καταλήγουν οι ερευνητές του ΕΚΚΕ και του Δημόκριτου- να είμαστε σίγουροι για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, ούτε μπορούμε να αποφύγουμε τις διαρκείς διαταράξεις σε μια εποχή “μονιμοκρίσης”.
Αλλά εναπόκειται σε εμάς να αξιοποιήσουμε αυτή τη γενικευμένη αβεβαιότητα - πολυπλοκότητα, να θέσουμε μακροπρόθεσμους στόχους, να προσαρμόσουμε θεσμούς και νοοτροπίες, να είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι, και να εργαστούμε για το πλέον ευνοϊκό σενάριο -δηλαδή το σενάριο της τεχνοκοινωνικής επιτάχυνσης- με στόχο την ενίσχυση της ικανότητας της χώρας για βιώσιμη ανάπτυξη και ανθεκτική ευημερία, βάσει δυναμικών διαγνώσεων ως προς τις τάσεις, τις αβεβαιότητες και τις ευκαιρίες που αναδύονται γύρω μας.
