Καθώς εμείς στην Ελλάδα γιορτάζαμε την 50η επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ ξεκίνησε μία σειρά γεγονότων που είναι πολύ πιθανόν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του, πιθανώς, πιο «ζεστού» επιστημονικού κλάδου της εποχής μας. Αυτού που ασχολείται με την έρευνα και την εξέλιξη πάνω σε θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης.
Το κατά πολλούς πραξικόπημα των μελών του διοικητικού συμβουλίου της OpenAI, με το οποίο απολύθηκε την Παρασκευή ο Σαμ Άλτμαν, διευθύνων σύμβουλος και για τον περισσότερο κόσμο ψυχή της εταιρείας, και υποβαθμίστηκε ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου Γκρεγκ Μπρόκμαν, ήταν μόνο το ξεκίνημα ενός σίριαλ που δεν έχει τελειώσει ακόμα.
Ο Άλτμαν και ο Μπρόκμαν ήταν δύο από τους συνιδρυτές της εταιρείας η οποία δημιουργήθηκε τον Δεκέμβριο του 2015. Πριν προχωρήσουμε, υπενθυμίζουμε πως η OpenAI έχει αναπτύξει την γνωστότερη – για το ευρύ εκτός επιστημονικής κοινότητας κοινό – εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης, το ChatGPT.
Ευρέως γνωστό είναι και το γεγονός πως στην OpenAI συμμετέχει ενεργά η Microsoft (MSFT NASDAQ). Η απόλυση του Άλτμαν έγινε για μάλλον απροσδιόριστους λόγους, καθώς η ανακοίνωση του διοικητικού συμβουλίου περιείχε περισσότερο υπονοούμενα παρά μία συγκεκριμένη αιτιολόγηση της απόφασής του. Σύμφωνα όμως με τις πληροφορίες του Τύπου, σημαντικό ρόλο έπαιξε ο επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας της OpenAI και από τους συνιδρυτές της, ο Ίλια Σουτσκέβερ, ο οποίος φέρεται να έχει διαφωνήσει με τον Άλτμαν σχετικά με το πως θα πρέπει να προχωρήσει στο μέλλον η εταιρεία.
Πριν επιστρέψουμε στο συγκεκριμένο ζήτημα, πρέπει να πούμε πως μετά το ό,τι ακολούθησε ύστερα από τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου και την παρέμβαση της Microsoft, η κατάσταση είναι ακόμα ρευστή. Ο Άλτμαν και ο Μπρόκμαν έχουν ήδη προσληφθεί από τη Microsoft, μαζί με άλλους επιστήμονες και στελέχη της OpenAI αλλά δεν έχει αποκλειστεί η επιστροφή της ομάδας του Άλτμαν στην OpenAI, ούτε από τον ίδιο ούτε από τη Microsoft.
Σχεδόν τα δύο τρίτα των εργαζόμενων στην OpenAI απαιτούν την παραίτηση του διοικητικού συμβουλίου και την επιστροφή του Άλτμαν, ενώ τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου έχει αναλάβει ήδη ένα άλλο στέλεχος του τεχνολογικού κλάδου χωρίς κανείς να γνωρίζει αν τελικά θα αναλάβει πραγματικά καθήκοντα ή όχι. Το ενδιαφέρον είναι πως την δήλωση των 500 περίπου (από τους 700) εργαζόμενων της εταιρείας που ζητούν την παραίτηση του διοικητικού συμβουλίου υπογράφει και ο Σουτσκέβερ, όπως και η Μίρα Μουράτι, η οποία διαδέχθηκε, για μερικές ώρες τελικά, τον Άλτμαν.
Ο Σουτσκέβερ μάλιστα δήλωσε δημοσίως πως λυπάται για τη συμμετοχή του στις ενέργειες του διοικητικού συμβουλίου και πρόσθεσε πως δεν ήθελε ποτέ του να βλάψει την εταιρεία, για την επανένωση της οποίας επιθυμεί να εργαστεί (πιθανολογούμε πως δεν είχε φανταστεί πως η απόλυση του Άλτμαν θα έφερνε πολύ κοντά τη διάλυση της εταιρείας). Εδώ που έχουν φθάσει τα πράγματα, είναι προφανές πως απειλείται η ίδια η ύπαρξη της OpenAI αν δεν βρεθεί γρήγορα μία λύση που θα ικανοποιήσει τους εργαζόμενους και θα ελαχιστοποιήσει τις απώλειες στελεχών.
Όλα αυτά βέβαια γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα λόγω του ότι η OpenAI δεν είναι μία συνηθισμένη εταιρεία, αλλά μία επιχείρηση που έχει ως σκοπό «το καλό της ανθρωπότητας» και όχι τα κέρδη. Και το διοικητικό της συμβούλιο έχει ως πρώτη προτεραιότητα την επίτευξη του σκοπού της εταιρείας και όχι την οικονομική της ευημερία. Έχει όμως ανάγκη από τα χρήματα των μετόχων της και από τις σημαντικές τεχνικές διευκολύνσεις που της παρέχει (εκτός από πολλά χρήματα) η Microsoft, η οποία ανακάλυψε ξαφνικά πως δεν έχει τον βαθμό ελέγχου που θα ήθελε πάνω στην τόσο σημαντική της επένδυση. Για να βρεθεί λύση στο διαφαινόμενο αδιέξοδο και να μην διαλυθεί στην ουσία η OpenAI, θα πρέπει να συμφωνήσουν μεταξύ τους η Microsoft, οι υπόλοιποι επενδυτές, το διοικητικό συμβούλιο, οι εργαζόμενοι και φυσικά ο Άλτμαν. Αυτό μπορεί να γίνει, μπορεί και να μην γίνει, υποθέτουμε πως δεν θα αργήσουμε να το μάθουμε.
Ας αφήσουμε όμως το αμιγώς επιχειρηματικό κομμάτι της υπόθεσης και τα ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο η Microsoft θα μπορέσει να προστατέψει την επένδυσή της και να παραμείνει στην πρωτοπορία του τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Αξίζει να ρίξουμε μία πιο προσεκτική ματιά στις διαφωνίες που φαίνεται πως υπάρχουν μεταξύ των βασικών στελεχών της OpenAI, διαφωνίες που δεν περιορίζονται μόνο στους κόλπους αυτής της εταιρείας.
Όπως αντιλαμβανόμαστε διαβάζοντας τις πληροφορίες του διεθνούς Τύπου, η πρόοδος που σημειώνεται τα τελευταία χρόνια στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης και το γεγονός πως έχει αρχίσει σταδιακά να φέρνει έσοδα στις επιχειρήσεις που παράγουν τις εφαρμογές έχουν φέρει στην επιφάνεια ένα θεμελιώδες ερώτημα για όσους ασχολούνται σε βάθος με αυτόν τον τομέα: προέχει περισσότερο η προσεκτική ανάπτυξη των εφαρμογών έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες «ατυχημάτων» ή μήπως η εμπορική εκμετάλλευση της επιστημονικής προόδου για την επίτευξη επιχειρηματικών κερδών.
Αν καταλαβαίνουμε καλά αυτά που διαβάζουμε, το διοικητικό συμβούλιο και μάλλον και ο Σουτσκέβερ είναι οπαδοί των προσεκτικών βημάτων και δίνουν μεγάλη σημασία στην ασφαλή ανάπτυξη των εφαρμογών θεωρώντας πως αυτή η προσέγγιση είναι συμβατή και με τον σκοπό της εταιρείας, δηλαδή το καλό της ανθρωπότητας.
Από την άλλη μεριά, ο Άλτμαν και ορισμένοι επενδυτές και συνεργάτες του έχουν πολύ πιο «εμπορικό» προσανατολισμό, πράγμα μάλλον αναμενόμενο αφού ο Άλτμαν είναι περισσότερο επιχειρηματίας και «πωλητής» και πολύ λιγότερο επιστήμονας (η αλήθεια είναι πως δεν διαθέτει πανεπιστημιακό πτυχίο). Από την άλλη μεριά, ο Σουτσκέβερ θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες του τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, έχοντας στο ενεργητικό του την συγγραφή πολύ σημαντικών εργασιών και εξαιρετικά σημαντική επιστημονική έρευνα, και ως φοιτητής και ως στέλεχος της Google και της OpenAI. Χαρακτηριστικό του εντυπωσιακού του βιογραφικού είναι το γεγονός πως η διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο έγινε υπό την επίβλεψη του Τζέφρυ Χίντον, του αποκαλούμενου και «νονού της Τεχνητής Νοημοσύνης».
Η συνεργασία με τον Χίντον συνεχίστηκε και μέσα στην Google, μέχρι που ο Σουτσκέβερ αποφάσισε να ενώσει τις δυνάμεις του με τον Άλτμαν και άλλους επιστήμονες και επιχειρηματίες όπως ο Ίλον Μασκ. Μάλιστα ο Μασκ, μιλώντας προ μηνών στο CNBC, είχε πει πως ο ίδιος έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να πειστεί ο Σουτσκέβερ να συμμετάσχει στην OpenAI, προσθέτοντας μάλιστα πως η συμμετοχή του έπαιξε κομβικό ρόλο στην επιτυχημένη πορεία της.
Κατά σύμπτωση, και ο Μασκ και ο Χίντον έχουν εκφράσει ξεκάθαρα τους προβληματισμούς τους για την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Ο Χίντον μάλιστα αποχώρησε σχετικά πρόσφατα από την Google για να μπορεί να μιλά ελεύθερα για τους κινδύνους που βλέπει από την ταχεία ανάπτυξη του τομέα.
Χωρίς λοιπόν να υποτιμούμε την καθαρά επιχειρηματική διάσταση των γεγονότων των τελευταίων ημερών και κάνοντας και ορισμένους σχετικά αυθαίρετους συλλογισμούς, πιθανολογούμε πως αυτά που διαδραματίζονται έχουν σχέση και με τους γενικότερους προβληματισμούς των ανθρώπων που ασχολούνται ενεργά με την Τεχνητή Νοημοσύνη και φυσικά ξέρουν τα πράγματα πάρα πολύ καλύτερα από εμάς.
Από τη στιγμή που περνάμε σταδιακά από τη θεωρία στην πράξη και καθώς έχει ήδη στηθεί ένας χορός δισεκατομμυρίων, ίσως και τρισεκατομμυρίων, δολαρίων από τους επιχειρηματικούς κολοσσούς είναι πολύ λογικό να εκφράζονται πλέον ανησυχίες για το πόσο επικίνδυνη θα μπορούσε να γίνει η κατάσταση. Ακόμα περισσότερο αν σκεφθούμε πως πέρα από τις επιχειρήσεις και τους επιστήμονες, ενεργό ρόλο στις εξελίξεις είναι βέβαιο πως παίζουν και κρατικές οντότητες, όχι πάντα με αγαθές (ή σχεδόν αγαθές) προθέσεις.
Εκτός από μία μάχη δισεκατομμυρίων, δεν αποκλείεται να βλέπουμε μπροστά μας και ένα μικρό μέρος της μάχης σχετικά με το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης.
