Υπάρχουν δύο «σίγουρα» σε αυτό τον κόσμο. Το ένα είναι ότι όλοι μας θα ξεκινήσουμε κάποια στιγμή το μακρύ ταξίδι για το άγνωστο. Και το δεύτερο ότι κάποια στιγμή (επίσης) θα έχουμε κραχ στις χρηματιστηριακές αγορές. Το ερώτημα στην κάθε περίπτωση είναι το ποια ακριβώς είναι αυτή η «κάποια στιγμή». Ότι μια μέρα θα πεθάνουμε δεν μας εμποδίζει να ζούμε. Ωστόσο, υπάρχουν σημάδια που δεν πρέπει να αγνοούμε. Ένας άνθρωπος με επιβαρυμένη υγεία έχει μεγαλύτερες πιθανότητες…
Και σήμερα έχουμε ενδείξεις που μας κάνουν να ανησυχούμε για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Δεν μπορούμε να τα αγνοήσουμε. Και την ίδια ώρα δεν πρέπει να θεωρούμε ότι επειδή έχουμε ενδείξεις θα έχουμε και το γεγονός σε έναν προβλέψιμο χρόνο. Και ενώ τον χρόνο εκδήλωσης του γεγονότος δεν μπορούμε να τον μαντέψουμε, έχουμε την υποχρέωση να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα.
Στο σημείο αυτό ο αναγνώστης δικαιούται να ρωτήσει πόσες ακόμη φορές γράφτηκε ένα ανάλογο άρθρο τα τελευταία χρόνια και πόσες φορές «διαψεύστηκε». Και θα έχουν δίκιο! Ας δουν όμως τι συνέβη στον λαμπερό κόσμο των κρυπτονομισμάτων και ας αναρωτηθούν αν θα άντεχαν να τους συμβεί κάτι ανάλογο με τις μετοχές τους. Σύμφωνοι! Δεν είναι το ίδιο. Σε πολλές περιπτώσεις τα κρυπτονομίσματα ήταν αέρας κοπανιστός, ενώ οι περισσότερες μετοχές αντιπροσωπεύουν πραγματικές αξίες. Αλλά αυτό αφορά στο τέλος έναν δεύτερο χρόνο. Σε πρώτη φάση όλες οι αξίες σε ένα κραχ τείνουν να μηδενιστούν. Την ώρα που οι επενδυτές πετάνε τις μετοχές τους από το παράθυρο, αυτές δεν είναι παρά χαρτιά που έχουν παραδοθεί στον άνεμο.
Η διαφορά σε σχέση με άλλες φορές είναι ότι σήμερα πληθαίνουν οι φωνές που προειδοποιούν για τον κίνδυνο που ελλοχεύει στις χρηματιστηριακές αγορές. Για την ανάγκη μιας μεγάλης διόρθωσης. Να μην ξεχνάμε ότι οι τιμές των μετοχών έμειναν αλώβητες μετά από τόσες και τόσες κρίσεις. Κι αυτό καθιστά την κατάσταση ακόμη πιο επικίνδυνη. Όταν όλοι μας έχουμε συνηθίσει να αγνοούμε τις κρίσεις, επειδή αυτές δεν εκφράζονται στο ταμπλό, θα έρθει η ώρα που η επιστροφή στο αυτονόητο θα μας φανεί σαν να πρόκειται για κατακλυσμό.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι παρατηρείται κινητικότητα στα πολύτιμα μέταλλα. Και ναι μεν δεν ξέρουμε αν αυτή τη φορά θα έχουν δίκιο οι μετεωρολόγοι των αγορών, αλλά η ουσία είναι ότι αρκετοί κεφαλαιούχοι τους παίρνουν σοβαρά υπόψη τους και γι' αυτό άλλωστε κινούνται προς τα πολύτιμα μέταλλα. Ο φόβος τα μελλούμενα στις αγορές οδηγεί τον χρυσό και το ασήμι και όχι κάποιο άλλο συγκυριακό γεγονός.
Το κακό για την Ελλάδα, αν και εφόσον επιβεβαιωθούν τα καταστροφικά σενάρια, είναι ότι η «νέα κρίση» θα μας βρει σε μια περίοδο που η χώρα έχει ανάγκη από επενδύσεις. Ποιος θα τολμήσει να ξεμυτήσει από την τρύπα του την ώρα της τέλειας καταιγίδας για να τοποθετήσει τα χρήματά του στην Ελλάδα. Κι επιπλέον, οι κρίσεις οδηγούν τις χώρες να υιοθετούν μέτρα προσέλκυσης επενδύσεων. Κάτι που είναι σχεδόν απαγορευτικό με τα ήθη και έθιμα που επικρατούν στην «κομμουνιστική Ελλάδα».
Στο ερώτημα «πως προστατεύουμε τα λεφτά μας», η απάντηση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Κι αυτό διότι ο τρόπος με τον οποίον τα διασώσαμε την προηγούμενη φορά (όσοι τα διέσωσαν), δεν αποτελεί εγγύηση και για την επόμενη. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Από την ένταση του φαινομένου, από την διάρκειά του και από τις νέες συνήθειες που ενδεχομένως επιβάλλει στην επενδυτική μας συμπεριφορά. Μπορεί, για παράδειγμα, να θεωρούνται στο μέλλον ελκυστικές μετοχές που σήμερα θεωρούνται συντηρητικές επιλογές.
Θα συμβεί; Σίγουρα ναι, κάποια στιγμή. Άγνωστο ποια. Αν πάντως είναι να γίνει το κακό σε πέντε χρόνια, θα είναι σαν να μην έχει συμβεί. Η ζωή είναι μικρή και η ορατότητα των αγορών ακόμη περισσότερο.
Θανάσης Μαυρίδης
