Γράφει ο Harry Phibbs
Πείτε ό,τι σας αρέσει για τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, αλλά διοργανώνουν ένα πραγματικό κομματικό συνέδριο. Η συζήτηση μάλιστα γίνεται στην κεντρική αίθουσα αντί να εξορίζεται στο περιθώριο. Οι διαφωνίες εκφράζονται ανοιχτά. Οι ακτιβιστές είναι οι λιγότερο κομματικά ευλαβείς από οποιοδήποτε άλλο κόμμα και οι εκκλήσεις της ηγεσίας για ενότητα είναι μάταιες.
Ίσως μερικές μέρες ειλικρίνειας δίπλα στη θάλασσα στο Μπόρνμουθ να είναι ένα απαραίτητο αντίδοτο σε έναν χρόνο αμφιλεγόμενης εκστρατείας. Τα πιστά στελέχη του κόμματος πηγαίνουν από τη μια ενδιάμεση εκλογή στην άλλη γεμίζοντας τα γραμματοκιβώτια με φυλλάδια που περιέχουν παραπλανητικά ραβδογράμματα και δίνοντας υποσχέσεις που έρχονται σε αντίθεση με τις δεσμεύσεις που προσφέρει το κόμμα τους αλλού. Και πάντα αποπνέουν ένας ευσεβή αέρα μετριοπάθειας. Μπορούν να το κάνουν αυτό γιατί τα μέσα ενημέρωσης και τα άλλα πολιτικά κόμματα αισθάνονται ότι έχουν καλύτερα πράγματα να κάνουν από το να τους αμφισβητήσουν – κάτι που αποτελεί, υποθέτω, την απόλυτη προσβολή.
Το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στη Βρετανία είναι η έλλειψη στέγης. Είναι λοιπόν προς τιμή των Φιλελεύθερων Δημοκρατικών που το συζήτησαν και ορθώς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η προσφορά πρέπει να αυξηθεί με το να επιτραπούν περισσότερες οικοδομές. Ψήφισαν υπέρ της διατήρησης του στόχου των 380.000 νέων κατοικιών ετησίως, κάτι που η ηγεσία ήθελε να καταργήσει.
Έχει μάλιστα σημασία το γεγονός ότι η νεολαίοι του κόμματος (Young Liberals) ήταν αυτοί που υποστήριξαν τον στόχο και απαιτούσαν με θυμό να χτιστούν περισσότερα σπίτια.
Η πολιτική αυτή απέχει πολύ από το να είναι τέλεια. Θα αποτελούσε πρόοδο συγκριτικά με τον στόχο της κυβέρνησης για 300.000 νέες κατοικίες ετησίως και θα μπορούσε να βοηθήσει στη χαλάρωση των πολεοδομικών σχεδιασμών για τα νέα σπίτια – οι τοπικές αρχές χωρίς στόχο μπορούν απλώς να λένε όχι σε όλα.
Η τροπολογία από τους Young Liberals ανέφερε ότι «το συνέδριο πιστεύει ότι οι τοπικοί στεγαστικοί στόχοι πρέπει να υπάρχουν ως μέρος της επίτευξης ενός συνολικού εθνικού στόχου· Η τοπική και η κεντρική κυβέρνηση μοιράζονται την ευθύνη για την κατασκευή των κατοικιών που χρειαζόμαστε απεγνωσμένα. Οι Τοπικές Πολεοδομικές Αρχές θα πρέπει να συνεργάζονται σε περιφερειακό ή υποπεριφερειακό επίπεδο για να διασφαλίσουν ότι κατασκευάζονται σπίτια όπου χρειάζονται».
Η ηγεσία το κατήγγειλε αυτό ως «μια χάρτα κατασκευαστών». Ωστόσο, οι τοπικές αρχές εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν τι θα κατασκευαστεί πού, υπό την προϋπόθεση ότι υλοποιούν τον τοπικό τους στόχο. Μόνο αν αποτύχουν να το κάνουν, οι κατασκευαστές μπορούν να ζητήσουν για να τους επιτραπεί να προχωρήσουν χωρίς τέτοιους περιορισμούς.
Ένα άλλο επιχείρημα, από τον Sir Ed Davey, ήταν ότι αντί αυτού θα έπρεπε να τεθεί ως στόχος οι 150.000 νέες κοινωνικές κατοικίες ετησίως. Αλλά αυτός θα ήταν ένας ψεύτικος στόχος. Εάν επρόκειτο να πληρώσουν οι φορολογούμενοι ένα οικοδομικό πρόγραμμα τέτοιας κλίμακας αυτό θα κόστιζε δισεκατομμύρια. Ο μόνος οικονομικά βιώσιμος τρόπος για την επίτευξή του θα ήταν μέσω του να επιτραπεί η ιδιωτική κατασκευή κατοικιών μεγάλης κλίμακας, υπό την προϋπόθεση ότι θα κατασκευαστεί και ένα ποσοστό κοινωνικών κατοικιών.
Σε κάθε περίπτωση, η φιλοδοξία των νέων δεν είναι οι κοινωνικές κατοικίες. Είναι η ιδιοκατοίκηση. Εάν ο Sir Ed μπορεί να την απολαύσει, γιατί αρνείται αυτή τη φιλοδοξία στους Young Liberals;
Ο προκάτοχος του Sir Ed, Tim Farron, κατήγγειλε τους Young Liberals ως «θατσερικούς» για τη μετριοπαθή πρότασή τους να αμβλύνουν τους περιορισμούς στην αγορά κατοικίας. Μια πραγματική προσέγγιση ελεύθερης αγοράς θα προχωρούσε πολύ περισσότερο. Θα είχε ζώνες όπου εκ των προτέρων θα επιτρεπόταν η οικοδόμηση – με την επιφύλαξη ορισμένων βασικών προτύπων όπως ένας κώδικας σχεδίασης. Μια κατάλληλη αγορά κατοικίας θα οδηγούσε σίγουρα σε πολύ περισσότερα από 380.000 νέα σπίτια το χρόνο και θα προκαλούσε μια βιώσιμη πτώση στο κόστος αγοράς και ενοικίασης.
Ίσως όμως ο Farron να έχει ένα κάποιο δίκιο – μήπως οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες ανακαλύπτουν εκ νέου τις κλασικές φιλελεύθερες ιδέες; Ήταν πάντα ειρωνικό το γεγονός ότι οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες ήταν τόσο φανατικοί υποστηρικτές των πιο ανελεύθερων και αντιδημοκρατικών εκφάνσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιστορικά ήταν οι Φιλελεύθεροι όπως ο Κόμπντεν και ο Μπράιτ αυτοί που υποστήριζαν το ελεύθερο εμπόριο, σε αντίθεση με τους προστατευτιστές των Συντηρητικών. Τώρα μπορούμε να επιδιώξουμε μια πολιτική ανοίγματος του εμπορίου σε όλο τον κόσμο. Οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες εξακολουθούν να έχουν μερικούς σκληροπυρηνικούς υποστηρικτές της ΕΕ στις τάξεις τους, αλλά τουλάχιστον έχουν αντισταθεί σε μια πολιτική επανένταξης.
Ακόμη, για χρόνια οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες παρουσιάζονται ως το κόμμα της «φορολογίας και των δαπανών». Θα υποστήριζαν πάντα μια μικρή περαιτέρω αύξηση στον βασικό συντελεστή του φόρου εισοδήματος. Πλέον έχουν απομακρυνθεί από αυτό υποστηρίζοντας ότι φορολογούμαστε ήδη αρκετά ψηλά.
Η πεποίθηση του Γκλάντστοουν ήταν ότι τα χρήματα έπρεπε να αφεθούν «να καρποφορήσουν στις τσέπες των ανθρώπων» και όχι να τα παίρνει το κράτος και να τα ξοδέψει γι' αυτούς.
Η ελευθερία του λόγου ήταν μια άλλη μεγάλη φιλελεύθερη επιδίωξη. Είναι απίθανο ο σπουδαίος πρώην βουλευτής των Φιλελευθέρων, John Stuart Mill, να ενέκρινε την κουλτούρα της ακύρωσης.
Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται πολύ παλιά. Αλλά σε αυτόν τον αιώνα είδαμε την εμφάνιση των Φιλελευθέρων της «Πορτοκαλί Βίβλου», συμπεριλαμβανομένου του David Laws. Πρότειναν μεταρρυθμίσεις της αγοράς στο NHS που λίγοι Συντηρητικοί θα ήταν αρκετά τολμηροί να προτείνουν, καθώς και αποκήρυξη του κρατισμού.
Η σημερινή ομάδα των ατημέλητων αλλά αφοσιωμένων ακτιβιστών που αποτελούν τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες έχει πολύ δρόμο ακόμη να διανύσει για να ανταποκριθεί στους πνευματικούς γίγαντες του κλασικού φιλελευθερισμού του παρελθόντος. Αλλά αυτή την εβδομάδα τοποθετήθηκαν ενάντια στην προδοσία μιας γενιάς από τον περιορισμό που επιβλήθηκε από το κράτος στην κατασκευή νέων κατοικιών. Πρόκειται για μια καλή αρχή.
--
Ο Harry Phibbs είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 26 Σεπτεμβρίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του CapX.co και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
