Γράφει ο Samuel J. Abrams
Ο συνάδελφός μου στο AEI, Charles Murray, μοιράστηκε πρόσφατα με μένα ένα διάγραμμα που δείχνει ότι η κατανάλωση μπύρας στο Ηνωμένο Βασίλειο μετατοπίστηκε από την παμπ στο σπίτι, σημειώνοντας ότι το γράφημα αυτό είναι ένας «εξαιρετικός έμμεσος δείκτης – τίνος ακριβώς πράγματος ακόμη δεν έχει προσδιοριστεί». Τα στοιχεία από την British Beer and Pub Association αποκάλυψαν ότι το 2014 οι πωλήσεις μπύρας σε καταστήματα και σούπερ μάρκετ στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεπέρασαν την μπύρα που αγοράστηκε σε παμπ, μπαρ και κλαμπ. Από το 2014, το χάσμα μεταξύ της κατανάλωσης στις παμπ και στο σπίτι έχει διευρυνθεί, αλλά της κατανάλωσης μπύρας στο σπίτι έχει αυξηθεί πολύ πριν αυτό.
Η Ένωση Μπύρας και Παμπ διαπίστωσε επίσης ότι από το 2000, ένας σημαντικός αριθμός παμπ έχουν εξαφανιστεί. Η μείωση ήταν ιδιαίτερα αισθητή στο Λονδίνο, όπου ο αριθμός των παμπ και των μπαρ μειώθηκε σε 31 από τους 32 επιμέρους δήμους (boroughs) της πόλης, από 4.835 το 2001 σε μόλις 3.615 το 2016. Η Ένωση κατέγραψε ότι μόλις το 30% της συνολικής μπύρας που πωλήθηκε το 2022 αγοράστηκε στις παμπ, σε σύγκριση με το 70% στα σούπερ μάρκετ. Το 2000, το 75% των πωλήσεων μπύρας έγινε σε παμπ. Αυτά τα εντυπωσιακά δεδομένα χρησιμεύουν ως ισχυρός δείκτης της προβληματικής κατάστασης της κοινοτικής υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς το κοινωνικό κεφάλαιο βρίσκεται σε βαθιά πτώση στα βρετανικά νησιά.
Οι παμπ είναι κρίσιμοι τρίτοι χώροι στο Ηνωμένο Βασίλειο και λειτουργούν έτσι εδώ και αιώνες. Είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί η σημασία τους στην κοινοτική ζωή, καθώς ιστορικά αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας και της ταυτότητας ενός τόπου. Αυτά τα τρίτα μέρη -καφετέριες, κοινοτικά κέντρα και άλλοι δημόσιοι χώροι- όπως παρατήρησε ο κοινωνιολόγος Ray Oldenburg, συχνά αυξάνουν τους κοινοτικούς δεσμούς φιλοξενώντας «τις τακτικές, εθελοντικές, άτυπες και ευχάριστα αναμενόμενες συγκεντρώσεις ατόμων πέρα από τη σφαίρα της οικίας και της εργασίας». Οι παμπ έχουν εδώ και καιρό διαδραματίσει έναν ισχυρό ρόλο στη στήριξη και τη διατήρηση της κοινότητας. Πολλές έρευνες καταδεικνύουν ότι οι χώροι κατανάλωσης φαγητού και ποτού είναι απαραίτητοι για τη δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου και την ενίσχυση της κοινότητας. Όπως σημείωσε πρόσφατα ένας καθηγητής στο Δουβλίνο, οι παμπ προσφέρουν «μια ευκαιρία να συνδεθεί κανείς με τους συνανθρώπους του, να κοινωνικοποιηθεί και να εκφραστεί. ...Έχουν επίσης κρίσιμο ρόλο για την ψυχική υγεία και την ευημερία των ανθρώπων».
Αν κοιτάξει κανείς την πρόσφατη ποπ κουλτούρα που επικεντρώνεται στο Ηνωμένο Βασίλειο γίνεται ξεκάθαρη η κεντρική θέση των παμπ στην κοινωνική ζωή. Από το δημοφιλές βρετανικό θέατρο όπως το Hangmen του Martin McDonagh's, που διαδραματίζεται σε μια παμπ στη Βόρεια Αγγλία, μέχρι τη Garrison Pub στο Peaky Blinders, οι παμπ ως χώροι συναντήσεων είναι πανταχού παρούσες. Οι The Crown and Anchor Pub έπαιξαν τεράστιο ρόλο στο Ted Lasso ως το κεντρικό σημείο συνάντησης της κοινότητας στο Ρίτσμοντ του Λονδίνου. Σε καθεμία περίπτωση, οι παμπ είναι οι χώροι όπου συναντιούνται και συναναστρέφονται μέλη διαφορετικών κοινωνικο-οικονομικών κύκλων - ένας τόπος ισχυρών συγκρούσεων αλλά και στιγμών πραγματικής χαράς επίσης.
Καθώς η κουλτούρα των παμπ συνεχίζει να παρακμάζει, το ίδιο συμβαίνει και με τον κοινωνικό ιστό των κοινοτήτων. Όπως δηλώνει με λύπη ο πολιτισμικός στοχαστής του Ηνωμένου Βασιλείου, Paul Kingsnorth, «κάθε φορά που μια παμπ κλείνει, χάνεται ακόμη μια σύνδεση με το παρελθόν μας. Χάνονται και οι κοινότητες. Ένα χωριό χωρίς σημείο εστίασης γίνεται μια συλλογή κατοικιών -μια τοποθεσία, αλλά όχι πια ένας τόπος». Οι επιπτώσεις είναι σημαντικές και γίνονται αισθητές σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο.
Διάφορες έρευνες δείχνουν την έντονη τάση απομόνωσης και μοναξιάς σε ολόκληρη τη Βρετανία. Η Eleanor Rees, επικεφαλής της ομάδας ανάλυσης κοινωνικής ευημερίας στο Γραφείο Εθνικής Στατιστικής, συνοψίζει ότι «Τα ευρήματά μας για το κοινωνικό κεφάλαιο δείχνουν ότι αλληλεπιδρούμε λιγότερο με τους γείτονές μας αλλά περισσότερο με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σημειώνουμε επίσης ότι αισθανόμαστε ασφαλέστεροι όταν περπατάμε μόνοι μας μετά το σκοτάδι στις γειτονιές μας, αλλά πιο πρόσφατα λιγότεροι από εμάς νιώθουμε ότι ανήκουμε σε αυτές». Μια άλλη πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε μια αξιοσημείωτη μείωση της σύνδεσης της κοινότητας και της αίσθησης συγγένειας με την περιοχή που ζουν οι άνθρωποι ακόμη και πριν από την πανδημία. Από το 2014, το ποσοστό των ανθρώπων που δήλωσαν ότι αισθάνονται ότι ανήκουν στη γειτονιά τους έχει μειωθεί από 72% σε μόλις 47% στις αρχές του 2020. Το 2022, μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι πάνω από τα δύο πέμπτα (43%) των κατοίκων δεν αισθάνονται μέρος της κοινότητας στην οποία ζουν, και σχεδόν το ένα δέκατο (8%) δεν μπορούν να απαντήσουν με σιγουριά. Το Ηνωμένο Βασίλειο για να αντιμετωπίσει τα επικίνδυνα επίπεδα μοναξιάς, θέσπισε τη θέση Υπουργού Μοναξιάς.
Οι τάσεις είναι όλες εδώ: Καθώς οι παμπ εξαφανίζονται και η κατανάλωση ποτών στο σπίτι συνεχίζει να αυξάνεται, περισσότεροι κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου θα αισθάνονται αποκομμένοι από τις κοινότητές τους και τα επίπεδα απομόνωσης θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Υπάρχουν σίγουρα και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην επιδημία μοναξιάς – ένας από αυτούς είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά οι παμπ είναι εδώ και πολύ καιρό οι τρίτες θέσεις που κρατούν και συνδέουν τις κοινότητες με τους γείτονές τους και τα περίχωρά τους. Εάν οι παμπ συνεχίσουν να μειώνονται, το ερώτημα για το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως και για τις ΗΠΑ και πολλά άλλα μέρη, είναι ποιοι θεσμοί τρίτων χώρων μπορούν να δημιουργηθούν ή θα προκύψουν για την ενίσχυση των συνδέσεων μεταξύ των ανθρώπων και την προώθηση του κοινωνικού κεφαλαίου. Ανεξάρτητα από αυτήν την απάντηση, οι παμπ χρησιμεύουν - για να απαντήσουν στον Charles Murray - ως έμμεσοι δείκτες για τη μέτρηση της υγείας των κοινοτήτων και το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να τα πάει καλύτερα.
* Ο Samuel J. Abrams είναι καθηγητής πολιτικής στο Sarah Lawrence College επισκέπτης ερευνητής στο American Entreprise Institute.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 24 Ιουλίου 2023 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
