Του James Pethokoukis
Οι αισιόδοξες οικονομικές προβλέψεις για το 2021 τείνουν να έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την προσδοκία ότι η Ουάσινγκτον θα δώσει ακόμη ένα μεγάλο πακέτο οικονομικών κινήτρων. (Η αισιοδοξία για το εμβόλιο είναι σχεδόν καθολική μεταξύ τόσο των οικονομικώς αισιόδοξων και των οικονομικώς απαισιόδοξων). Και φαίνεται πλέον ότι αυτή η προσδοκία θα επιβεβαιωθεί με κόστος περίπου 900 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα νέα για μια μεγάλη συμφωνία ανακούφισης από τον COVID κάνουν μάλιστα κάποιους αναλυτές περισσότερο αισιόδοξους για το ερχόμενο έτος. “Το πρόσθετο κίνητρο των 900 δις που φαίνεται πιθανό να ψηφιστεί από το Κογκρέσο τις επόμενες μέρες μας κάνει να διορθώσουμε προς τα πάνω τις προβλέψεις μας για την αύξηση του ΑΕΠ το 2021 από 5% σε 5,5%” είπαν στο Capital Economics σε ένα σημείωμα προς τους πελάτες τους τη Δευτέρα. Ένα 2021 ανάπτυξης λοιπόν. Και ίσως και ένα 2022.
Τι θα γίνει όμως στη συνέχεια; Θα επιστρέψουμε στη “νέα οικονομική κανονικότητα” της επομένης της χρηματοπιστωτικής κρίσης; Μετά την προς τα πάνω διόρθωση που θα ακολουθήσει την πανδημία, η οικονομία πρέπει να παραγάγει μια ισχυρότερη ανάπτυξη της παραγωγικότητας για να δούμε μια ισχυρότερη και διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη. Είμαι κάπως αισιόδοξος ότι θα το πετύχουμε. Κι αν αυτό συμβεί, οι επιστήμονες και οι επιχειρηματίες της Αμερικής θα πρέπει να το πιστωθούν αυτό σε μεγάλο βαθμό. Αναλογιζόμενος τις πιθανότητες του τι μπορεί να συμβεί και του τι χρειάζεται να γίνει, θυμήθηκα έναν από τους σπουδαίους λόγους του Προέδρου Ρήγκαν. Πρόκειται για έναν λόγο που δεν αναφέρεται συχνά, μολονότι θα έπρεπε. Από την ομιλία λοιπόν του Ρήγκαν - λόγια έμπνευσης και μόρφωσης - στους φοιτητές του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας στις 31 Μαΐου του 1988:
“Όπως μία χρυσαλλίδα, αναδυόμαστε από την οικονομία της Βιομηχανικής Επανάστασης -μια οικονομία που περιοριζόταν από τους φυσικούς πόρους της γης- σε μία, όπως τη χαρακτηρίζει ένας οικονομολόγος στο βιβλίο του, “Οικονομία του νου”, όπου δεν υπάρχουν όρια στην ανθρώπινη φαντασία, και η ελευθερία της δημιουργίας είναι ο πιο πολύτιμος φυσικός πόρος. Αναλογιστείτε ένα μικροτσίπ. Η αξία του δεν έγκειται στην άμμο από την οποία είναι φτιαγμένο, αλλά στη μικροσκοπική αρχιτεκτονική με την οποία σχεδιάστηκε από την επινοητικότητα του ανθρώπινου νου. Πάρτε επίσης για παράδειγμα τον δορυφόρο που μεταδίδει αυτή την εκδήλωση σε ολόκληρο τον κόσμο, αντικαθιστώντας χιλιάδες τόνους χαλκού που εξορύσσονται από τη γη για να γίνουν σύρμα. Στη νέα οικονομία, η ανθρώπινη επινοητικότητα καθιστά τους φυσικούς πόρους ολοένα και περισσότερο παρωχημένους. Ξεφεύγουμε από τις υλικές συνθήκες της ύπαρξης προς έναν κόσμο όπου ο άνθρωπος δημιουργεί το πεπρωμένο του.
Η πρόοδος όμως δεν είναι προδιαγεγραμμένη. Το κλειδί είναι η ελευθερία -ελευθερία σκέψης, ελευθερία πληροφόρησης, ελευθερία επικοινωνίας. Ο σπουδαίος επιστήμων, στοχαστής και ιδρυτής αυτού του πανεπιστημίου, ο Μιχαήλ Λομονόσοφ, το ήξερε αυτό. “Είναι ευρέως γνωστό” έλεγε, “ότι τα επιτεύγματα της επιστήμης είναι σημαντικά και ραγδαία, ιδίως όταν ο ζυγός της δουλείας σπάσει και αντικατασταθεί από την ελευθερία της φιλοσοφίας”. Μια από τις πρώτες επαφές, ξέρετε, ανάμεσα στη δική σας χώρα και τη δική μου έγινε μεταξύ Ρώσων και Αμερικανών εξερευνητών. Οι Αμερικανοί ήταν μέλη του τελευταίου ταξιδιού του Κουκ που αναζητούσε ένα πέρασμα στην Αρκτική. Στο νησί Ουναλάσκα συνάντησαν τους Ρώσους που τους φιλοξένησαν και μαζί με τους γηγενείς προσευχήθηκαν στον πάγο.
Οι εξερευνητές της σύγχρονης εποχής είναι οι επιχειρηματίες, οι άνθρωποι με όραμα, με θάρρος ώστε να αναλαμβάνουν ρίσκα, και πίστη ώστε να βαδίζουν προς το άγνωστο. Αυτοί οι επιχειρηματίες και οι μικρές τους επιχειρήσεις είναι υπεύθυνοι για σχεδόν ολόκληρη την οικονομική ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι οι μοχλοί της τεχνολογικής επανάστασης. Μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες προσωπικών υπολογιστών στις Ηνωμένες Πολιτείες μάλιστα ξεκίνησε από δύο φοιτητές, όχι μεγαλύτερους από σας, στο γκαράζ πίσω από το σπίτι τους. Κάποιοι άνθρωποι, ακόμη και στη δική μου χώρα, βλέπουν την εξέγερση του πειραματισμού της ελεύθερης αγοράς ως μια σπατάλη. Και οι επιχειρηματίες που αποτυγχάνουν; Όντως πολλοί αποτυγχάνουν, και ιδίως οι επιτυχημένοι, συχνά πολλές φορές. Και αν τους ρωτήσετε ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας τους, θα σας πουν ότι είναι όλα αυτά που έμαθαν παλεύοντας στην πορεία τους - ναι, είναι όσα έμαθαν αποτυγχάνοντας. Όπως ένας αθλητής σε έναν αγώνα, ή ένας επιστήμονας στην αναζήτηση της αλήθειας, η εμπειρία είναι ο καλύτερος δάσκαλος.
Γι’ αυτό και είναι τόσο δύσκολο οι κρατικοί σχεδιαστές, όσο καλοί κι αν είναι, να αντικαταστήσουν ποτέ τα εκατομμύρια των ατόμων που εργάζονται μέρα και νύχτα για να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Οι γραφειοκρατίες μάλιστα είναι ένα παγκόσμια πρόβλημα. Υπάρχει μια παλιά ιστορία για μια πόλη -θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε- με έναν γραφειοκράτη που είναι γνωστό πως είναι άχρηστος, αλλά με κάποιο τρόπο μένει προσκολλημένος στην εξουσία. Μια μέρα λοιπόν, σε μια συνεδρίαση της πόλης, μια ηλικιωμένη γυναίκα σηκώθηκε και του είπε: ‘Υπάρχει ένας θρύλος εκεί απ’ όπου κατάγομαι ότι όταν γεννιέται ένα παιδί, κατεβαίνει ένας άγγελος από τον ουρανό και το φιλά σε ένα μέρος του σώματός του. Αν ο άγγελος το φιλήσει στο χέρι, γίνεται τεχνίτης. Αν το φιλήσει στο μέτωπο, γίνεται λαμπρός επιστήμονας. Αναρωτιέμαι λοιπόν πού σε φίλησε εσένα ο άγγελος για να κάθεσαι τόσο καιρό και να μην κάνεις τίποτα”. [γέλια].
---
Ο James Pethokoukis είναι αρθρογράφος και μπλόγκερ στο American Enterprise Institute (ΑΕΙ). Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 22 Δεκεμβρίου 2020 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
