Γράφει ο Scott Sumner
Συχνά μετέχω σε συζητήσεις με θέμα τον προστατευτισμό. Ένα συχνό παράπονο που ακούω είναι ότι η Αμερική υποστηρίζει το ελεύθερο εμπόριο και σέβεται τους κανόνες του παιχνιδιού, ενώ ξένες χώρες εφαρμόζουν προστατευτισμό και δεν παίζουν σύμφωνα με τους κανόνες. Στην πραγματικότητα, ισχύει σχεδόν το ακριβώς αντίθετο.
Σε μια πρόσφατη ανάρτησή μου, επεσήμανα το γεγονός ότι οι ΗΠΑ εφαρμόζουν τους υψηλότερους δασμούς σε ολόκληρο των κόσμο μεταξύ των ανεπτυγμένων κρατών. Και τι συμβαίνει με τους «κανόνες», τουλάχιστον δεν τους σεβόμαστε αυτούς; Να τι λέει σχετικά ο Economist:
«Το 2017, οι ΗΠΑ απορρίπτοντας την ιδέα ότι η επίλυση των διαφορών βάσει κανόνων υπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα, άρχισε να μπλοκάρει τους διορισμούς μελών στο δευτεροβάθμιο δικαιοδοτικό όργανο (appelate body) του ΠΟΕ.
Αν η αμερικανική κυβέρνηση είχε την άποψη ότι μια άλλη χώρα υπονόμευε τα συμφέροντά της, θα αποφάσιζε μονομερώς την κατάλληλη τιμωρία. Η Γαλλία δέχθηκε απειλές για δασμούς όταν πρότεινε τη φορολόγηση των αμερικανικών τεχνολογικών γιγάντων».
«Η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι πιο φιλική έναντι των συμμάχων. Σε ό,τι όμως αφορά την Κίνα και τον ΠΟΕ, δεν διαφέρει πολύ από τον προκάτοχό της. Η επιβολή των κανόνων μέσω του ΠΟΕ δεν φαίνεται να αποτελεί μέρος του πλάνου της, κι έτσι συνεχίζει να μπλοκάρει διορισμούς στο δευτεροβάθμιο δικαιοδοτικό όργανο.
Υπό μια στενή θεώρηση του ιδιοτελούς συμφέροντος, αυτό φαίνεται να έχει νόημα, καθώς δεν υπάρχουν μεγάλες και επιθετικές διαφορές που μπορούν να κερδίσουν οι ΗΠΑ, και αντιθέτως αντιμετωπίζουν αμυντικές διαφορές τις οποίες μπορεί και να χάσουν. (Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η διαμαρτυρία της Κίνας για τους αμερικανικούς δασμούς, την οποία η κυβέρνηση Τραμπ έθεσε σε νομική αναστολή εφεσιβάλοντας εναντίον της τον περασμένο Οκτώβριο).
Υπάρχει η αντίληψη ότι οι ευρωπαϊκής νοοτροπίας δικηγόροι στη Γενεύη δίνουν στους κανόνες πιο πυκνό περιεχόμενο απ’ ό,τι θα ήθελε η Αμερική, και έχουν αποδειχθεί υπερβολικά πρόθυμοι να περιορίσουν τη χρήση αμυντικών εμπορικών μέτρων από τις ΗΠΑ. ‘Δεν πρόκειται το πράγμα να διορθωθεί γρήγορα’ σχολιάζει ένας αξιωματούχος της εμπορικής αντιπροσωπείας των ΗΠΑ».
Όχι μόνο δεν σεβόμαστε τους κανόνες, αλλά και προσπαθούμε να πιέσουμε και άλλες χώρες να τους παραβούν μαζί μας:
«Αλλού στον κόσμο, πολλοί βλέπουν την Αμερική και την Κίνα να εμπλέκονται σε μια διαμάχη που λαμβάνει χώρα εκτός του συστήματος κανόνων του ΠΟΕ, και να πιέζουν τους συμμάχους τους για υποστήριξη… Ο Moon Chung-in ένας υψηλόβαθμος σύμβουλος του Προέδρου της Νότιας Κορέας, δηλώνει ότι η αμερικανική πίεση σε νοτιοκορεάτικες εταιρίες ώστε αυτές να απομακρυνθούν από την Κίνα θα συνιστούσε ‘σαφή παραβίαση των κανόνων και αρχών του ΠΟΕ’».
Οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται πλέον για τους κανόνες και τις αρχές του ΠΟΕ - μάλιστα σαμποτάρουμε τον οργανισμό:
«Πολλοί θα προτιμούσαν η Αμερική να διορθώσει το σύστημα επίλυσης των διαφορών του ΠΟΕ. Ο κ. Moon λέει ότι ο ΠΟΕ είναι ‘μια από τις μεγαλύτερες επινοήσεις της ανθρώπινης φυλής, αλλά τον καταστρέφουμε’. 121 μέλη του ΠΟΕ, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας κάνουν εκκλήσεις προς τις ΗΠΑ σε μηνιαία βάση να αποκαταστήσει τα διορισθέντα μέλη του δικαιοδοτικού οργάνου.
Ο Υπουργός Εμπορίου της Νέας Ζηλανδίας, Damien O’Connor, δηλώνει ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να διασφαλιστεί η δικαιοσύνη, και προειδοποιεί για μια επιστροφή στην ανομία ‘που επέτρεψε στις μεγάλες χώρες απλώς να κυριαρχούν και συχνά να καταστρέφουν τις ευκαιρίες των υπολοίπων’».
Δυστυχώς, τα πράγματα πιθανότατα θα χειροτερέψουν κι άλλο:
«Αυτό συνεπάγεται επίσης και μια στροφή προς την εσωστρέφεια. Οι νόμοι ‘Buy America’ τους οποίους ελπίζει να ενισχύσει η κυβέρνηση Μπάιντεν θα μειώσουν ακόμη περαιτέρω την ξένη πρόσβαση στην τεράστια αμερικανική αγορά δημοσίων προμηθειών».
Γιατί λοιπόν οι Αμερικανοί έχουν μια τόσο λανθασμένη εικόνα του ρόλου μας στο σύστημα του διεθνούς εμπορίου; Γιατί τόσο πολλοί Αμερικανοί πιστεύουν ότι εμείς είμαστε οι καλοί που συναλλασσόμαστε με ένα μάτσο χώρες μοχθηρές, που παραβιάζουν τους κανόνες και εφαρμόζουν προστατευτισμό;
Προσωπικά, ρίχνω το φταίξιμο στον εθνικισμό, μια ιδεολογία που διδάσκει τους ανθρώπους μια αποστειρωμένη και συχνά ψευδή εκδοχή της ιστορίας της χώρας τους. Χρειαζόμαστε λιγότερους εθνικιστές και περισσότερους πατριώτες - περισσότερους ανθρώπους που καταλαβαίνουν πως το να λένε την αλήθεια, ακόμη και οδυνηρές αλήθειες, είναι ο καλύτερος τρόπος για να διορθώνουμε κακές πολιτικές και να προχωρούμε μπροστά.
* Ο Scott Sumner είναι οικονομολόγος, διευθυντής του προγράμματος νομισματικής πολιτικής στο Mercatus Center at George Mason University, ερευνητής στο Independent Institute και καθηγητής του Bentley University στο Waltham της Μασαχουσέτης.
** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 24 Οκτωβρίου 2021 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
