Κατά τη διάρκεια ομιλίας του για την Εθνική Ημέρα της Ταϊβάν στις 10 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος της Ταϊβάν Λάι Τσινγκ-Τε δήλωσε ότι η Ταϊπέι είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί την κυριαρχία της Ταϊβάν ενάντια στην «προσάρτηση και την καταπάτηση» και τόνισε ότι «η Κίνα δεν έχει κανένα δικαίωμα να εκπροσωπεί την Ταϊβάν».
Η απάντηση της Κίνας ήταν άμεση. Λιγότερο από μια εβδομάδα μετά την προκλητική ομιλία του Λάι, 153 κινεζικά πολεμικά αεροσκάφη -αριθμός ρεκόρ- κατέκλυσαν και περικύκλωσαν την Ταϊβάν κατά τη διάρκεια μιας κινεζικής στρατιωτικής άσκησης που διήρκησε 24 ώρες. Η πρόθεση του Πεκίνου ήταν απλή: να απευθύνει στην Ταϊπέι μια «αυστηρή προειδοποίηση» για αυτό που η Κίνα θεωρεί «αυτονομιστική πράξη».
Το Πεκίνο βλέπει τη νήσο ως «ιερή και αναπόσπαστο τμήμα της κινεζικής επικράτειας» που πρέπει να επιστρέψει στους κόλπους του. Ο πρόεδρος της Ταϊβάν βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Επί του παρόντος, το αυτοδιοικούμενο νησί έχει διαφορετικό πολιτικό σύστημα, και λίγοι Ταϊβανέζοι τάσσονται υπέρ της επανένωσης με την Κίνα.
Αν και η Ουάσινγκτον δεν έχει επίσημα διπλωματικές σχέσεις με την Ταϊπέι, έχει τακτική επικοινωνία μέσω μυστικών διαύλων και ισχυρή οικονομική σχέση. Το νησί είναι βασικός εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ και αποτελεί σημαντικό προμηθευτή ημιαγωγών, οι οποίοι είναι ζωτικής σημασίας για την παραγωγή ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλων τεχνολογιών. Πωλεί επίσης όπλα στην Ταϊβάν, αν και αυτό έχει μειωθεί σημαντικά επί κυβέρνησης Τζο Μπάιντεν.
Η Κίνα δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να καταλάβει την Ταϊβάν με τη βία, και αν το κάνει, οι ΗΠΑ ενδέχεται να υπερασπιστούν το νησί, όπως έχει υποδείξει η Ουάσινγκτον στο παρελθόν.
Ωστόσο, ο Σι μπορεί να ελπίζει ότι το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2024 στις ΗΠΑ μπορεί να φέρει έναν ηγέτη που θα έχει διαφορετική στάση απέναντι στην Ταϊβάν, καθώς και να βοηθήσει την Κίνα να αντιμετωπίσει την «οικονομική της καταιγίδα», η οποία έχει οδηγήσει σε αύξηση των διαμαρτυριών. Έτσι, μεταξύ ενός ξεκάθαρου Ντόναλντ Τραμπ και μιας φαινομενικά ισορροπημένης Κάμαλα Χάρις, έχει το Πεκίνο κάποιο φαβορί; Έχει να προσφέρει κανείς από τους δύο κάτι καινούργιο στον Σι;
Η Ταϊβάν και η νομιμότητα του Σι
Εκτός από τον Μάο Τσετούνγκ, τον ιδρυτή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, ο Σι είναι ο μόνος εν ενεργεία αρχηγός κινεζικού κράτους χωρίς περιορισμούς ως προς τη θητεία του και του οποίου η πολιτική ιδεολογία είναι κατοχυρωμένη στο κινεζικό σύνταγμα.
Ο Σι θα μπορούσε ενδεχομένως να καθιερώσει τη θέση του στην ιστορία επιλύοντας την οικονομική κρίση της Κίνας. Ωστόσο, η αυξανόμενη απομόνωση του Πεκίνου από τη Δύση λόγω της υποστήριξής του στη Ρωσία στον πόλεμο στην Ουκρανία το καθιστά διπλά δύσκολο.
Είτε του αρέσει είτε όχι, ο Σι ίσως χρειαστεί να ενισχύσει την όποια ατζέντα έχει το Πεκίνο για την Ταϊβάν. Αν μπορέσει να σημειώσει επαρκή πρόοδο προς την κατεύθυνση της ενοποίησης, μπορεί να χαιρετιστεί ως ένα από τα μεγάλα ονόματα του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, γεγονός που θα εδραιώσει τη θέση του μέσα στο κόμμα και θα αποσπάσει την προσοχή από τα οικονομικά προβλήματα του έθνους.
Σε αντίθεση με τη Χάρις, η οποία φαίνεται να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τις συμμαχίες και τις συνεργασίες, ο Τραμπ αμφισβητεί τα οφέλη πολλών συμμαχιών που έχουν συνάψει οι ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, τις λίγες φορές που αναφέρθηκε στην την Ταϊβάν είχε επικεντρωθεί στο πώς το νησιωτικό κράτος έχει πάρει από την Αμερική τον τομέα των ημιαγωγών και θα πρέπει να πληρώνει περισσότερα στις ΗΠΑ για την άμυνά του.
Θα βοηθήσει λοιπόν ο Τραμπ την Ταϊβάν αν η Κίνα εισβάλει στην Ταϊβάν; Δεδομένης της σημασίας των ημιαγωγών για τα ηλεκτρονικά προϊόντα και την Τεχνητή Νοημοσύνη, μπορεί και να το κάνει. Αλλά ο Τραμπ έχει επίσης τη φήμη του «αρχισυμφωνητή», οπότε μπορεί να συνάψει μια συμφωνία με το Πεκίνο, η οποία θα υπονομεύσει την ανεξαρτησία της Ταϊβάν. Και αυτό είναι πιθανό να ανησυχήσει την Ταϊπέι.
Το ρωσικό δίλημμα
Ως «αμετάκλητος εταίρος» της Ρωσίας, η Κίνα προμηθεύει τη Ρωσία με τεχνολογία που τροφοδοτεί την πολεμική μηχανή της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Αλλά αυτό έχει επιβαρύνει τις σχέσεις Κίνας-Δύσης και έχει επιβάλει στο Πεκίνο εμπορικούς και εισαγωγικούς περιορισμούς, γεγονός που εμποδίζει την οικονομική ανάκαμψη της Κίνας.
Η Κίνα θα μπορούσε να σταματήσει τη βοήθεια στη Ρωσία για να αποφύγει τον δυτικό έλεγχο, αλλά αυτό δεν είναι πιθανό. Το Πεκίνο χρειάζεται μια ισχυρή Ρωσία για να είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος στη μάχη του ενάντια σε μια παγκόσμια τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και για να αποφύγει να βρεθεί στο στόχαστρο της Δύσης εάν η Ρωσία αποτύχει στην Ουκρανία.
Ενώ η Χάρις υποστηρίζει το Κίεβο και βλέπει τον πόλεμο ως στρατηγικό και ηθικό ζήτημα, ο Τραμπ έχει επικρίνει την αμερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία. Πιστεύει επίσης ότι το Κίεβο θα πρέπει να παράσχει παραχωρήσεις στη Ρωσία για να τερματιστεί ο πόλεμος που ξεκίνησε ο Πούτιν τον Φεβρουάριο του 2022.
Μια μελλοντική κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε να ενισχύσει τη Ρωσία αποσύροντας τη στήριξη προς την Ουκρανία και αίροντας τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Και μια πιο ισχυρή Ρωσία είναι καλά νέα για το Πεκίνο.
Εμπορικός πόλεμος
Έτσι, με μια πρώτη ματιά, οι προσεγγίσεις του Τραμπ και της Χάρις απέναντι στην Κίνα είναι διαφορετικές. Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα μπορούσε επίσης να εντείνει τον εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησε το 2018, καθώς οι δασμοί στα κινεζικά προϊόντα θα μπορούσαν να φτάσουν έως και το 60%. Αυτό θα μπορούσε να επιταχύνει την οικονομική αποσύνδεση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Η Χάρις, από την άλλη, επιθυμεί να μειώσει το ρίσκο που παρουσιάζει η Κίνα [σσ. η ίδια χρησιμοποιεί τον όρο «de-risk»]. Η προσέγγιση αυτή επιδιώκει να διατηρήσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον των ΗΠΑ, ενώ παράλληλα κρατά επαφή με το οικονομικό μεγαθήριο της ανατολικής Ασίας. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το Πεκίνο θα μπορούσε να προτιμήσει μια προεδρία Χάρις, καθώς αφήνει περιθώρια διαπραγμάτευσης.
Ωστόσο, η Χάρις έχει σχετικά μικρή εμπειρία στην εξωτερική πολιτική και αναμένεται να συνεχίσει από εκεί που σταμάτησε ο Τζο Μπάιντεν. Αυτό σημαίνει ότι οι δασμοί και οι τεχνολογικοί περιορισμοί που αντιμετώπισε η Κίνα υπό τη διοίκηση του Μπάιντεν θα μπορούσαν να παραμείνουν και υπό την προεδρία της Χάρις.
Ένας άλλος παράγοντας είναι ο ιδρυτής της Tesla Ίλον Μασκ, ο οποίος είναι ένθερμος υποστηρικτής του Τραμπ και μπορεί να αναλάβει κορυφαία θέση σε μια κυβέρνηση Τραμπ.
Το πόση επιρροή έχει στην πραγματικότητα ο πολυεκατομμυριούχος του τομέα της τεχνολογίας πάνω στον Τραμπ είναι αβέβαιο. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μασκ έχει σημαντικές επιχειρηματικές συναλλαγές στην Κίνα και ενδέχεται να επιδιώξει να στηριχθεί στον Τραμπ εάν η πολιτική του πρώην προέδρου βλάψει τα συμφέροντα της Tesla.
Με πολλούς από αυτούς τους παράγοντες να είναι προς το παρόν ασαφείς, το Πεκίνο θα ελπίζει σε έναν Αμερικανό ηγέτη που θα ενδιαφέρεται περισσότερο για οικονομικά κέρδη παρά για την προστασία της Ταϊβάν, και με τον οποίο ο Σι μπορεί να διαπραγματευτεί για να αναθερμανθούν οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
*Ο Chee Meng Tan είναι επίκουρος καθηγητής Οικονομικών Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ. Το άρθρο του αναδημοσιεύεται αυτούσιο στο Liberal μέσω άδειας Creative Commons από τον ιστότοπο TheConversation.com.
