Μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων, μια ιστορική συμφωνία για τη μελλοντική σχέση εμπορίου και ασφάλειας της Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση επιτεύχθηκε, την παραμονή των Χριστουγέννων, μια εβδομάδα πριν από το τέλος της μεταβατικής περιόδου του Brexit.
Τι όμως αλλάζει στις σχέσεις Βρετανίας-Ε.Ε. από την 1η Ιανουαρίου;
Διακίνηση προιόντων
Η συμφωνία διασφαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές χωρίς τελωνειακούς δασμούς, ούτε ποσοστώσεις, «για όλα τα αγαθά που συμμορφώνονται με τους κανόνες καταγωγής», κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε εμπορική συμφωνία.
Οι επιχειρήσεις της Βρετανίας διατηρούν έτσι την πρόσβασή τους σε μια τεράστια ενιαία αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές σε μια αγορά 66 εκατομμυρίων Βρετανών καταναλωτών.
Με τη διευθέτηση αυτή αποφεύγεται η διάσπαση στις αλυσίδες παραγωγής, που θα προκαλούσε πολλά προβλήματα σε ορισμένους τομείς, όπως στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Αλιεία
Η συμφωνία προβλέπει ότι οι Ευρωπαίοι αλιείς θα έχουν πρόσβαση στα βρετανικά νερά για μια μεταβατική περίοδο 5,5 ετών, μέχρι τον Ιούνιο του 2026.
Ανταγωνισμός
Η Βρετανία και η Ε.Ε. δεσμεύονται να τηρήσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού «διατηρώντας τα υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές επιδοτήσεις».
Στην περίπτωση που η μία από τις δύο πλευρές δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις της, δίνεται η δυνατότητα λήψης «διορθωτικών μέτρων», όπως είναι η επιβολή τελωνειακών δασμών.
Βόρεια Ιρλανδία
H Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει στην εσωτερική αγορά και τελωνειακή ένωση της Ε.Ε, προκειμένου να μην υπάρξει σκληρό σύνορο με την Δημοκρατία της Ιρλανδίας, κάτι που θα παραβίαζε τη συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998.
Δεδομένα
Τα δεδομένα δεν περιλαμβάνονται στην εμπορική συμφωνία, αλλά αναμένεται να υπάρξει ένας κανονισμός επάρκειας δεδομένων, που διευκολύνει τη μεταβίβαση αυτών από την Ε.Ε. προς της Βρετανία.
Διαβατήρια
Οι Βρετανοί επισκέπτες στην ΕΕ θα πρέπει το διαβατήριό τους να λήγει πέραν των έξι μηνών για να ταξιδέψουν.
Η παραμονή στην ΕΕ για περισσότερο από 90 ημέρες ενδέχεται να απαιτεί βίζα.
Οι επαγγελματίες οδηγοί μπορεί να χρειάζονται διεθνή άδεια οδήγησης.
Δικαστική συνεργασία
Η συμφωνία καθορίζει «ένα νέο πλαίσιο» στην αστυνομική και δικαστική συνεργασία των δύο πλευρών, ιδίως για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού εγκλήματος.
Η συνεργασία αυτή θα μπορεί να διακοπεί αν το Λονδίνο αναστείλει τη συμμετοχή του στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Εξωτερική πολιτική
Η συνεργασία σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, την ασφάλεια και την άμυνα, δεν καλύπτεται από τη συμφωνία, γιατί η Βρετανία δεν ήθελε να διαπραγματευτεί αυτά τα ζητήματα.
Επίλυση διαφορών
Εάν κάποια πλευρά δεν τηρήσει τη συμφωνία θα αναλάβει να εξετάσει το πρόβλημα ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών, όπως γίνεται στις περισσότερες εμπορικές συμφωνίες. Λόγω της κατηγορηματικής άρνησης του Λονδίνου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα έχει δικαίωμα παρέμβασης σε αυτή τη διαδικασία.
Erasmus
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε επίσης την αποχώρηση της χώρας του από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus.
Η βρετανική κυβέρνηση θα αντικαταστήσει το Erasmus από το εθνικό πρόγραμμα Alan Turing (από το όνομα του γνωστού Βρετανού μαθηματικού), που θα βοηθά τους Βρετανούς φοιτητές να σπουδάζουν «στα καλύτερα πανεπιστήμια» παντού στον κόσμο και όχι μόνο στην Ευρώπη.
Μετά το Brexit, για τους Ευρωπαίους φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη Βρετανία (σήμερα εκτιμάται ότι είναι περίπου 150.000) εκτιμάται ότι τα δίδακτρα θα ακριβύνουν ενώ και η εγγραφή θα γίνει πιο περίπλοκη.
Ευρωπαϊκά προγράμματα
Η Βρετανία θα συνεχίσει να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-27, όπως το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμβάλλει στον προϋπολογισμό τους.
Kατοικίδια
Η μεταφορά του κατοικίδιου ζώου σας στη Γηραιά Ήπειρο θα προϋποθέτει εμβολιασμό και πιστοποιητικό υγείας - μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες
Μετανάστευση
Η ελεύθερη κίνηση πολιτών, προϊόντων και κεφαλαίων μεταξύ της Βρετανίας και της ΕΕ θα τερματιστεί. Το Λονδίνο σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει ένα μεταναστευτικό κανονιστικό πλαίσιο βάσει του οποίου οι εργαζόμενοι στο εξωτερικό θα πρέπει να αποδείξουν ότι πληρούν ορισμένα κριτήρια πριν τους επιτραπεί να έρθουν στη Βρετανία για δουλειά.Τα κριτήρια περιλαμβάνουν την ομιλία αγγλικών, την υπάρχουσα προσφορά εργασίας και έσοδα περισσότερα από 20.480 στερλίνες ετησίως.
Μεταφορές
Η συμφωνία εξασφαλίζει την αεροπορική, οδική και σιδηροδρομική σύνδεση των βρετανικών νησιών με την ηπειρωτική Ευρώπη, αλλά η Βρετανία θα απολέσει ορισμένα από τα πλεονεκτήματά που απολάμβανε όταν ήταν μέλος της ενιαίας αγοράς.
Οίνος και καπνός
Οι Βρετανοί ταξιδιώτες που ταξιδεύουν στην ΕΕ θα μπορούν να επωφεληθούν από τις αγορές αφορολόγητων ειδών σε λιμάνια και αεροδρόμια. Ωστόσο, δεν θα είναι πλέον δυνατή η επιστροφή απεριόριστων ποσοτήτων προϊόντων όπως το αλκοόλ και ο καπνός από την ΕΕ, υπό την προϋπόθεση της καταβολής των κατάλληλων φόρων. Αντ 'αυτού, οι καταναλωτές θα μπορούν να έχουν αγοράσουν άνευ φόρου 200 τσιγάρα, 18 λίτρα κρασί και τέσσερα λίτρα οινοπνευματωδών ποτών.
Ρυθμιστικά πλαίσια
Οι εταιρείες ενδέχεται να χρειαστεί να συμμορφωθούν με δύο ξεχωριστά ρυθμιστικά πλαίσια σε ό,τι αφορά τα εμπορικά προϊόντα προκειμένου να έχουν το δικαίωμα πώλησης και στις δύο αγορές.
Για παράδειγμα, ορισμένα προϊόντα θα πρέπει να φέρουν νέο σήμα συμμόρφωσης με το ρυθμιστικό πλαίσιο της Βρετανίας (UKCA) από την 1η Ιανουαρίου, αντί του σήματος CE της ΕΕ, προκειμένου να πωληθούν στη Βρετανία.
Τελωνεία
Οι επιχειρήσεις που εξάγουν στην ΕΕ θα πρέπει να υποβάλουν τελωνειακές δηλώσεις. Για να μετακινήσει κανείς εμπορεύματα από το Ντόβερ στο Καλαι -το πιο πολυσύχναστο σημείο διέλευσης της Βρετανίας με την ΕΕ- τα φορτηγά θα χρειάζονται ειδική άδεια που θα εκδίδεται από την κυβέρνηση, δείχνοντας ότι έχουν τα σωστά έγγραφα και δεν θα παρακρατηθούν από Γάλλους αξιωματούχους.
Υπηρεσίες
Οι υπηρεσίες, που αποτελούν το 80% της οικονομίας της Βρετανίας και περιλαμβάνουν τομείς όπως ο έλεγχος, η αρχιτεκτονική και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες, θα αντιμετωπίσουν νέους περιορισμούς. Οι επιχειρήσεις ενδέχεται να χρειαστεί να ιδρύσουν γραφεία στην ΕΕ για να συνεχίσουν τις συναλλαγές τους και ίσως χρειαστούν τοπική έγκριση για να πιστοποιήσουν τα επαγγελματικά τους προσόντα.
Με πληροφορίες από Wall Street Journal, Bloomberg, BBC
