Της Γιάννας Σουλάκη
Μία πρωτοφανής απόφαση που εγείρει πολλά ηθικά διλήμματα εκδόθηκε από δικαστήριο του Λονδίνου: Έδωσε το δικαίωμα σε μία 60χρονη γυναίκα, να χρησιμοποιήσει κατεψυγμένα ωάρια και να φέρει στη ζωή παιδί από γενετικό υλικό της κόρης της, το οποίο είχε φυλάξει σε ιδιωτική κλινική, με τη διαδικασία της κατάψυξης εμβρύων.
Η γυναίκα είχε προσφύγει, κατά της άρνησης της ρυθμιστικής αρχής γονιμότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, να της επιτρέψει να πάρει και να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια ωάρια της μοναδικής κόρης της.
Η 60χρονη υποστήριξε στο δικαστήριο, ότι η κόρη της - η οποία πέθανε το 2011 - της είχε ζητήσει ως τελευταία της επιθυμία, να φέρει στον κόσμο το μωρό της. Η μητέρα πέρυσι έχασε την υπόθεση στο Ανώτατο δικαστήριο, αλλά δεν το έβαλε κάτω. Όταν της δόθηκε η δυνατότητα να ασκήσει έφεση, έπιασε την ευκαιρία και τελικά αυτή τη φορά δικαιώθηκε.
Δεν υπήρχε γραπτή συγκατάθεση
Ο επικεφαλής της ρυθμιστικής αρχής για θέματα γονιμότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, της “Αρχής Ανθρώπινης Γονιμοποίησης και Εμβρυολογίας” (HFEA) είχε υποστηρίξει πρωτόδικα το 2014, ότι τα ωάρια της νεκρής κόρης - που έχασε τη ζωή της από καρκίνο του γαστρεντερικού στα 28 της χρόνια – δεν γινόταν να βγουν από την κατάψυξη της κλινικής όπου φυλάσσονταν στο Λονδίνο, καθώς δεν υπήρχε πλήρης γραπτή συγκατάθεση της κοπέλας πριν πεθάνει.
Σήμερα, οι δικηγόροι της μητέρας υποστήριξαν ενώπιον του δικαστηρίου ότι η γυναίκα δεν έχει καμία άλλη επιθυμία, από το να εκπληρώσει την επιθυμία της κόρης της, δηλαδή να φέρει στον κόσμο ένα παιδί που θα προέλθει από τα κατεψυγμένα ωάριά της και να το μεγαλώσει η ίδια. Η 60χρονη δήλωσε ότι πρόθεσή της είναι να μεταφέρει τα ωάρια σε κλινική της Ν.Υόρκης, για να επιτευχθεί τεχνητή γονιμοποίηση με σπέρμα δότη.
Η δικηγόρος του Ανώτατου δικαστηρίου Jenni Richards, QC, υποστήριξε ότι εάν τα ωάρια δεν χρησιμοποιηθούν θα αχρηστευθούν κι ότι υπάρχουν «σαφείς ενδείξεις» για το ότι η κόρη - που είναι γνωστή μόνο με το αρχικό του ονόματός της «Α» - είχε εκδηλώσει συγκεκριμένη επιθυμία για τα ωάριά της πριν πεθάνει, κι ότι «όλα τα διαθέσιμα στοιχεία» αποδεικνύουν ότι ήθελε: “η μητέρα της να φέρει στον κόσμο το παιδί της μετά θάνατον".
Η απόφαση της “απελευθέρωσης” των κατεψυγμένων ωαρίων
Η απόφαση της έφεσης εκδόθηκε εναντίον της HFEA. Ηταν μια απόφαση η οποία έκανε λόγο για αισθήματα συμπάθειας προς τους γονείς της νεκρής κόρης – οι οποίοι είναι γνωστοί μόνο με το αρχικό του επιθέτου τους “κύριος και κυρία Μ”.
Η υπεύθυνοι της HFEA, από την πλευρά τους δήλωσαν: "Ο νόμος απαιτεί από εμάς να εξετάσουμε κατά πόσον υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία προηγούμενης συγκατάθεσης της κόρης. Μετά από λεπτομερή εξέταση του θέματος αποφασίσαμε ότι δεν υπήρχαν τέτοια στοιχεία, ένα συμπέρασμα το οποίο υποστηρίχθηκε και από το Ανώτατο Δικαστήριο τον περασμένο Σεπτέμβριο. Η σημερινή απόφαση από το Εφετείο επιβεβαιώνει μεν την ανάγκη για “προηγούμενη συγκατάθεση”, αλλά καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία της ειλικρινούς επιθυμίας της κόρης του κυρίου και της κυρίας Μ."
Η HFEA δεσμεύτηκε να επανεξετάσει τώρα την υπόθεση το συντομότερο δυνατόν.
Επιστημονικός προβληματισμός
Η πρωτοφανής αυτή περίπτωση εγείρει σοβαρά ερωτήματα, τα οποία διατυπώνει μιλώντας στο liberal.gr o μαιευτήρας – γυναικολόγος κ. Βασίλειος Αθανασίου:
“Πρόκειται για μια περίπτωση η οποία εγείρει σοβαρά ερωτήματα. Σε ποια οικογένεια θα μεγαλώσει το παιδί; Θα είναι μονογονεϊκή εφόσον ο πατέρας θα είναι δότης, αλλά ταυτόχρονα η μητέρα του θα είναι και η γιαγιά του; Μήπως ενδεχομένως πρόκειται για μύχια επιθυμία της μητέρας να φέρει πίσω τη νεκρή κόρη της μέσω ενός παιδιού; Αυτά και άλλα ηθικά ζητήματα θα πρέπει να εξεταστούν, καθώς επίσης και το ψυχολογικό προφίλ της γυναίκας που πρόκειται να κυοφορήσει το παιδί πριν ληφθεί μια τόσο σοβαρή απόφαση”, υποστηρίζει ο κ.Αθανασίου.
Όσο για τους κινδύνους που ελοχεύουν σ''αυτήν την παράτολμη απόφαση της 60χρονης γυναίκας; “Σαφώς και υπάρχουν και εκπορεύονται κυρίως, λόγω της προχωρημένη ηλικίας της γυναίκας, η οποία θα ξεκινήσει τις διαδικασίες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με τελικό στόχο την εγκυμοσύνη”, υποστηρίζει ο γιατρός και συμπληρώνει: “Επίσης ενδεχόμενες επιπλοκές μπορεί να προκύψουν στην κυοφορία και τον τοκετό. Αυτό σαφώς παραμένει ένα ενδεχόμενο και όχι κάτι απόλυτο, καθώς μπορεί όλα να κυλήσουν απολύτως φυσιολογικά , αναλόγως με το ιατρικό ιστορικό και τη φυσική κατάσταση της γυναίκας”.
Δεν είναι η πρώτη φορά που δικαστήριο εκδίδει απόφαση για χρήση γενετικού υλικού από νεκρό άνθρωπο
Το 2011 στην Νέα Νότια Ουαλία της Αυστραλίας, δικαστήριο έδωσε το δικαίωμα σε μία γυναίκα να χρησιμοποιήσει το σπέρμα του νεκρού άνδρα της για να μείνει έγκυος. Το δικαστήριο έκρινε, ότι η σύζυγος ήταν η... κληρονόμος του σπέρματος του συζύγου της, με τον ίδιο τρόπο που κληρονόμησε την περιουσία του.
Η παράδοξη ιστορία ξεκίνησε ότι η Τζόσλιν Εντουαρντς και ο σύζυγός της Μαρκ κατέφυγαν στη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης για να αποκτήσουν παιδί, ενώ όλες η διαδικασίες (η αποθήκευση του σπέρματος και η υπογραφή των εγγράφων) ολοκληρώθηκε μία ημέρα πριν ο σύζυγος σκοτωθεί σε ατύχημα, πέφτοντας από μπαλκόνι.
Η γυναίκα διεκδίκησε δικαστικά και πέτυχε να μείνει έγκυος με εξωσωματική, παρ''ότι ο νόμος στην Νέα Νότια Ουαλία το απαγορεύει χωρίς την έγκριση του δότη.
Με πληροφορίες από BBC και telegraph.co.uk
* O Dr. Βασίλης Αθανασίου, MD, PhD είναι μαιευτήρας – γυναικολόγος και Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Εξωσωματικής Αθηνών
