Της Γιάννας Σουλάκη
Έχουν κατηγορηθεί για πρόκληση καρκίνου και όγκων στον εγκέφαλο, για μείωση της ποιότητας και ταχύτητας των σπερματοζωαρίων, για αλλοίωση του γενετικού υλικού και επιτάχυνση του θανάτου των κυττάρων, για όγκους στα ακουστικά και οπτικά νεύρα, για πρόκληση ασθενειών, όπως είναι η λευχαιμία, η νόσος του Αλτζχάϊμερ και η κατάθλιψη, αλλά και ένα σωρό άλλους τύπους εκφυλισμού των νευρικών δομών του εγκεφάλου.
Ο λόγος για τα κινητά τηλέφωνα και την ακτινοβολία που εκπέμπουν, θέμα για το οποίο έχει χυθεί πολύ μελάνι. Είναι επιβλαβή τελικά ή όχι τα κινητά τηλέφωνα για τον ανθρώπινο οργανισμό; Είναι δικαιολογημένη, η ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία που υπάρχει για τα μικρά παιδιά;
Επιτρέπεται ή όχι στα παιδιά να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα;
Σ'' αυτήν την ευαίσθητη κατηγορία του πληθυσμού, όπως είναι τα μικρά παιδιά, υπάρχουν επιστημονικές συστάσεις και μάλιστα αυστηρές:
“Πρέπει να απαγορεύεται η χρήση των κινητών τηλεφώνων σε παιδιά κάτω των 16 ετών (το 2004 το όριο έπεσε στα 10 έτη) ή τουλάχιστον να μην κάνουν άσκοπη χρήση, καθώς ο εγκέφαλος και το νευρικό τους σύστημα είναι ακόμα υπό ανάπτυξη στα χρόνια της εφηβείας”, αναφέρει χαρακτηριστικά η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ).
Ωστόσο: “Δεν υπάρχει απόδειξη ότι η χρήση των κινητών τηλεφώνων μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του εγκεφάλου ή άλλα επιβλαβή αποτελέσματα. Η εισήγηση για τον περιορισμό της χρήσης από παιδιά, είναι καθαρά προληπτική και δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα” τονίζει η ΕΕΤΤ
Στην πράξη τα περισσότερα παιδιά, δηλαδή τα 9 στα 10 παιδιά και έφηβοι ηλικίας 12 έως 15 ετών, όπως αποδεικνύει η τελευταία μελέτη που έγινε το 2008 στην Ελλάδα από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, κάνουν καθημερινή χρήση του κινητού τηλεφώνου, ενώ το 15% των 15χρονων μιλά περισσότερο από 20 λεπτά την μέρα.
Αλήθεια, πόσο κινδυνεύουν στην πραγματικότητα τα παιδιά μας από τα κινητά τηλέφωνα;
Είναι γεγονός ότι τα συμπεράσματα είναι ακόμη επισφαλή κι οι επιστημονικές μελέτες δεν απαντούν με σαφήνεια στην αγωνία των γονιών.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:
Υπάρχουν όρια για την έκθεση του ανθρώπου σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία;
Η εκπεμπόμενη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από τα κινητά τηλέφωνα είναι Μη Ιονίζουσα ακτινοβολία. Η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από Μη Ιονίζουσες ακτινοβολίες (ICNIRP), έχει θέσει όρια ασφαλούς έκθεσης στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, τα οποία αποδέχεται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και έχει υιοθετήσει και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα όρια αυτά με μικρές τροποποιήσεις ή αυτούσια, έχουν υιοθετηθεί από τα περισσότερα κράτη, ενώ η Ελλάδα έχει υιοθετήσει αυστηρότερα όρια έκθεσης.
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ακόμα σαφείς επιστημονικές ενδείξεις για πιθανές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από τη μακρόχρονη έκθεση σε χαμηλής έντασης ηλεκτρομαγνητικά πεδία κι έτσι οι Διεθνείς Επιστημονικές Επιτροπές που είναι αρμόδιες για την συνεχή παρακολούθηση των νέων ερευνών που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, αναθεωρούν διαρκώς τα όρια ασφαλείας, υπό το φως νέων επιστημονικών ευρημάτων.
Η θέρμανση της περιοχής του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της χρήσης των κινητών, δεν είναι απόδειξη ότι είναι επιβλαβή για την υγεία;
Στο ενημερωτικό πρόγραμμα για την Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία “ΕΝΗΓΜΑ” της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας, που υλοποιήθηκε με την επιστημονική καθοδήγηση του Κέντρου Έρευνας και Πρόληψης Ατυχημάτων, αναφέρεται χαρακτηριστικά:
“Είναι αλήθεια, ότι η χρήση κινητού τηλεφώνου, μπορεί να επιφέρει τοπική αύξηση της θερμοκρασίας του κεφαλιού, ωστόσο είναι σε επίπεδα που δεν επιφέρουν περαιτέρω βιολογικές επιπτώσεις στον οργανισμό. Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει μηχανισμούς ρύθμισης της θερμοκρασίας, όπως π.χ. μέσω της ροής του αίματος, που μπορούν σχετικά γρήγορα να αντισταθμίζουν την τοπική αύξηση της θερμοκρασίας όπως γίνεται και με άλλες επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος στον ανθρώπινο οργανισμό”.
Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), δηλαδή η ανεξάρτητη διοικητική αρχή, η οποία ρυθμίζει, εποπτεύει και ελέγχει τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες στην Ελλάδα, αναφέρει χαρακτηριστικά σε σχετική έκδοση με τίτλο: “Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία και Κινητή Τηλεφωνία- Tα επιστημονικά δεδομένα”:
“Οι αποδεδειγμένες επιπτώσεις στη υγεία του ανθρώπου από την έκθεση σε μη ιονίζουσα ακτινοβολία, όπως αυτή των κινητών τηλεφώνων, είναι θερμικές. (...) Επιπτώσεις άλλου είδους δεν έχουν ακόμη τεκμηριωθεί. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα θα χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα για να ολοκληρώσει την έρευνα και να καταλήξει αν υπάρχουν άλλες επιβλαβείς επιπτώσεις και ποιες είναι αυτές”
Υπάρχουν αποδείξεις ότι τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία;
Οι επιστήμονες του “ΕΝΗΓΜΑ” αναφέρουν:
“Με βάση τα δεδομένα των ερευνών μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν σαφώς τεκμηριωμένες δυσμενείς επιπτώσεις από την έκθεση των παιδιών σε επίπεδα ραδιοσυχνοτήτων χαμηλότερων των συνιστώμενων από τη Διεθνή Επιτροπή για την Προστασία από τις Μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες (ICNIRP), όσον αφορά την καρκινογένεση ή άλλες νοσολογικές καταστάσεις που έχουν διερευνηθεί”.
Ωστόσο, άλλες μελέτες καταρρίπτουν αυτό το συμπέρασμα:
Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2014 στην επιθεώρηση “Journal of Microscopy and Ultrastructure” αναφέρει στα συμπεράσματά της ότι τα παιδιά, αλλά ακόμη και τα έμβρυα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο σωματικής βλάβης που προκύπτει από την ακτινοβολία που εκπέμπεται από ασύρματες συσκευές, καθώς ο ρυθμός απορρόφησης αυτών των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών είναι υψηλότερος στα παιδιά απ'' ότι στους ενήλικες, λόγω των ευαίσθητων ιστών του εγκεφάλου και των λεπτών οστών του κρανίου τους.
Ποια είναι η αλήθεια;
Συμπερασματικά, οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις από την χρήση των κινητών τηλεφώνων – στις συγκαταλέγεται η υπερθέρμανση των ιστών – έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι δεν είναι επιβλαβείς για την υγεία ενηλίκων και παιδιών. Όμως, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από την παρατεταμένη επί σειρά ετών έκθεση στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία των κινητών τηλεφώνων, δεν έχουν ακόμα επιστημονικά διαλευκανθεί.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ): “Η επιδημιολογική έρευνα εξετάζει πιθανούς μακροπρόθεσμους κινδύνους από την έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, αλλά και τη συσχέτιση της χρήσης των κινητών τηλεφώνων με τους εγκεφαλικούς όγκους. Ωστόσο, επειδή πολλοί καρκίνοι δεν είναι ανιχνεύσιμοι, ακόμη και χρόνια αργότερα από την έκθεση του οργανισμού στον παράγοντα που προκάλεσε την εμφάνιση του όγκου και με δεδομένο ότι τα κινητά τηλέφωνα δεν χρησιμοποιούνταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ''90, οι μέχρι σήμερα επιδημιολογικές μελέτες μπορούν να μελετήσουν μόνο περιστατικά καρκίνου που εμφανίστηκαν σε σχετικά σύντομο χρόνο”.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πάντως, τα αποτελέσματα μελετών σε πειραματόζωα δεν έχουν δείξει ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου από μακροπρόθεσμη έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων.
Ωστόσο, οι επιστήμονες του ΠΟΥ υποστηρίζουν ότι με την διάδοση της χρήσης των κινητών τηλεφώνων από τις πολύ μικρές ηλικίες, είναι πολύ πιθανόν να υπάρξει και σωρευτική αύξηση των χρόνων έκθεσης στην συγκεκριμένη ακτινοβολία, κάτι που μπορεί να μεταβάλλει δραματικά στο μέλλον τα επιστημονικά συμπεράσματα. Υπάρχουν, ήδη, σε εξέλιξη πολλές μελέτες παγκοσμίως που διερευνούν τις πιθανές μελλοντικές επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών και των εφήβων.
Η πρόληψη είναι η καλύτερη λύση
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, συνιστά: «Η σημερινή επιστημονική πληροφόρηση δεν υποδεικνύει την ανάγκη για κάποια ειδική πρόληψη στη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Όσοι ανησυχούν, μπορούν να περιορίσουν την έκθεση των ιδίων ή των παιδιών τους στα ραδιοκύματα συντομεύοντας τη διάρκεια των συνομιλιών και χρησιμοποιώντας λυσιχερή τηλεφωνία (hands-free) ή κρατώντας το κινητό τηλέφωνο μακριά από το κεφάλι και το σώμα».
