Του: Δρ. Μιχαήλ Σπ. Κούρκουλου, MSc FRCS*
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ στο Journal of the National Cancer Institute, αποδεικνύεται μια ανησυχητική αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης Καρκίνου του Παχέος Εντέρου και Ορθού σε άτομα ηλικίας κάτω των 55 ετών. Ταυτόχρονα η αντίστοιχη συχνότητα στις ηλικίες άνω των 55 ετών, στις οποίες ο κίνδυνος είναι έτσι κι αλλιώς αυξημένος, φαίνεται να μειώνεται τα τελευταία χρόνια.
Τα παραπάνω ευρήματα επιβεβαιώνουν την εντύπωση που υπήρχε, τόσο στην κοινωνία, όπου όλο και περισσότερο ακούμε για άτομα νέας ηλικίας που πάσχουν από καρκίνο, όσο και στο ιατρικό επάγγελμα. Όσοι γιατροί ασχολούμαστε με την αντιμετώπιση του καρκίνου του γαστρεντερικού, ερχόμαστε συχνά αντιμέτωποι με νέα άτομα που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του παχέος εντέρου και ορθού. Η προσωπική μου εμπειρία από νοσοκομεία της Μεγάλης Βρετανίας, περιλαμβάνει πολυάριθμους ασθενείς που συνήθως παρουσιάζονται ως επείγουσες παθήσεις. Συχνά μάλιστα η πρώτη διάγνωση είναι λανθασμένη, καθώς τα συμπτώματα παρερμηνεύονται, αφού λόγω ηλικίας η πιθανότητα καρκίνου είναι πολύ χαμηλά στη διαφορική διάγνωση. Πολλές φορές η διάγνωση γίνεται κατά τη διάρκεια χειρουργείου, που έχει αποφασιστεί με βάση κάποια άλλη πιθανή διάγνωση, όπως σκωληκοειδίτιδα, εκκολπωματίτιδα κτλ.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και ορθού είναι μια πολύ καλά μελετημένη νόσος. Σύμφωνα με τις ως τώρα μελέτες, στο 75-95% των περιπτώσεων δεν υπάρχει κληρονομικό υπόβαθρο και αφορά μεγαλύτερες ηλικίες. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις ενοχοποιούνται οικογενή σύνδρομα, όπως ο κληρονομούμενος μη πολυποδιασικός κολο-ορθικός καρκίνος (HNPCC), και τα σύνδρομα οικογενούς πολυποδίασης (FAP, Gardner κτλ). Προκαλείται από συσσώρευση μεταλλάξεων σε κύτταρα του παχέος εντέρου και ορθού, οι οποίες οδηγούν αρχικά στη δημιουργία πολύποδων, οι οποίοι μπορούν να μεγαλώσουν σε μέγεθος και να υποστούν κακοήθη εξαλλαγή.
Υπάρχουν 2 σημαντικά ευρήματα στη συγκεκριμένη μελέτη. Το πρώτο είναι η μείωση της συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου παχέος εντέρου και ορθού στις μεγάλες ηλικίες. Πρόκειται για μια διεθνώς αναγνωρισμένη τάση, η οποία οφείλεται στη διάδοση προγραμμάτων προ-συμπτωματικού ελέγχου, τον υψηλό δείκτη υποψίας για τα πρώιμα συμπτώματα, και κυρίως, στην μεγάλη διάδοση της κολονοσκόπησης. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι υποβάλλονται σε κολονοσκόπηση, με αποτέλεσμα την έγκαιρη αναγνώριση και αφαίρεση πολύποδων, πριν αυτοί μετατραπούν σε καρκινικούς πολύποδες. Η κολονοσκόπηση είναι μια πολύ ασφαλής εξέταση, η οποία μπορεί να γίνει από γαστρεντερολόγο σε ιατρείο, με χρήση αναλγητικών και ήπιας καταστολής.
Όσον αφορά την ηλικιακή ομάδα κάτω των 55 ετών, υπολογίζεται ότι απ' αυτήν προέρχονται 3 στις 10 νέες διαγνώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου και ορθού. Επιπλέον, προβλέπεται ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του κατώτερου γαστρεντερικού έχει αυξηθεί σε τέτοιο σημείο που, για ένα άτομο γεννημένο από τη δεκαετία του 1990 και μετά, ο δια βίου κίνδυνος (lifetime risk) εμφάνισης καρκίνου είναι διπλάσιος για το παχύ έντερο και τετραπλάσιος για το ορθό, σε σχέση με άτομα γεννημένα τη δεκαετία του 1950.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτά τα στατιστικά αφορούν τις ΗΠΑ. Είναι ακόμα πιο σημαντικό να σκεφτούμε ότι, όλο και περισσότερο στην Ελλάδα, ο τρόπος ζωής μας και κυρίως η διατροφή μας έχουν ξεφύγει τα παραδοσιακά Μεσογειακά πρότυπα και ακολουθούν αυτά που έρχονται απ' την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο πιθανότερος λόγος για τα συγκεκριμένα ευρήματα είναι η επιδημία παχυσαρκίας, η καθιστική ζωή και οι ανθυγιεινές δίαιτες. Είναι γνωστό ότι αυτές οι συνήθειες που ξεκίνησαν στις ΗΠΑ και εμφανίζουν αυξητικές τάσεις, επεκτείνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Είναι λοιπόν προφανές πως μπορεί ο καθένας μας να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου και ορθού:
- Διατήρηση σωματικού βάρους σε λογικά επίπεδα. Τα λίγα κιλά παραπάνω μπορεί να είναι υγεία και γοητεία. Υπάρχει λόγος που η παχυσαρκία από ένα σημείο και μετά λέγεται νοσογόνος
- Υγιεινή διατροφή. Τα οφέλη της Μεσογειακής Διατροφής έχουν αποδειχθεί από πολλές μελέτες
- Εξάσκηση: Δεν έχουν όλοι το χρόνο και την όρεξη για να πηγαίνουν καθημερινά στο γυμναστήριο. Έχουμε όλοι όμως τη δυνατότητα να περπατάμε μικρές και μεσαίες αποστάσεις αντί να χρησιμοποιούμε αυτοκίνητο
Ο ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ: Ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος του γαστρεντερικού γενικότερα, είναι να διαγνωστεί νωρίς. Η προληπτική κολονοσκόπηση ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε άτομα υψηλού κινδύνου, και η επίσκεψη στο γιατρό όταν εμφανιστούν πρώιμα συμπτώματα, βοηθούν στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.
* Ο Δρ. Μιχαήλ Σπ. Κούρκουλος, MSc FRCS είναι Χειρουργός Γαστρεντερικού-Λαπαροσκόπος Χειρουργός / Royal College of Surgeons of England.
