Της Γιάννας Σουλάκη
Κάθε χρόνο στις 7 Απριλίου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, η οποία επικεντρώνεται σε σημαντικά προβλήματα της δημόσιας υγείας, που απασχολούν όλο τον κόσμο. Η 7η Απριλίου είναι η ημερομηνία «γέννησης» το 1948, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ενός εξειδικευμένου οργάνου του Ο.Η.Ε για θέματα Υγείας.
Το σύνθημα της Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας για το 2017 είναι: «Κατάθλιψη. Ας μιλήσουμε».
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η κατάθλιψη είναι η κύρια αιτία της κακής υγείας και αναπηρίας σε παγκόσμιο επίπεδο με πάνω από 300. 000.000 πάσχοντες και με μια αύξηση της νόσου που άγγιξε το 18% μεταξύ 2005 και 2015.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία για το 2016 από τους σχετικούς κωδικούς συνταγογράφησης, 634.126 συμπολίτες μας πάσχουν από κατάθλιψη, οι δε παραχθείσες αντίστοιχες συνταγές ήταν 3.101.164.
Η κατάθλιψη στην Ελλάδα
Η κατάθλιψη χτύπησε δυνατά την πόρτα των Ελλήνων πολιτών τα τελευταία χρόνια της ύφεσης, με αποτέλεσμα την αύξηση των αυτοκτονιών, όπως έχει αποτυπωθεί σε μελέτες. Σύμφωνα με έρευνα της GPO, για λογαριασμό της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας για την υγεία και την περίθαλψη του ελληνικού πληθυσμού υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης που έγινε το 2015, πάνω από το 44% των Ελλήνων, εμφανίζει αρνητικά συναισθήματα όπως ανασφάλεια, αγωνία, φόβο, θυμό, αγανάκτηση, απογοήτευση, πίκρα, θλίψη, άγχος, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, με το μεγαλύτερο ποσοστό να εμφανίζεται σε άτομα με χαμηλό εισόδημα.
Τι είναι η κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι ένα κλινικό σύνδρομο, μία διαταραχή του συναισθήματος, η οποία περιλαμβάνει μία σειρά συμπτωμάτων που επηρεάζουν τη σκέψη, τα συναισθήματα, τη σωματική υγεία και τη συμπεριφορά όσων υποφέρουν από αυτήν. Η αιτιολογία της είναι πολυπαραγοντική. Μπορεί να οφείλεται μεμονωμένα σε περιβαλλοντικούς, ψυχολογικούς, κοινωνικούς και βιολογικούς παράγοντες ή σε συνδυασμό τους (οικονομική, προσωπική, επαγγελματική κατάσταση, απώλεια αγαπημένου προσώπου, αλλαγή τόπου κατοικίας).
Η διαφορά της κλινικής κατάθλιψης και του φυσιολογικού καταθλιπτικού συναισθήματος
Το φυσιολογικό καταθλιπτικό συναίσθημα είναι η άσχημη διάθεση που προκύπτει ως απάντηση στη μη επίτευξη κάποιου στόχου ή επιθυμίας ή σε κάποια απώλεια. Αρα, αυτό το συναίσθημα δεν διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν επηρεάζει σημαντικά τη δραστηριότητα και τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Η ψυχιατρική διαταραχή της κατάθλιψης, όμως, είναι κάτι άλλο: Εμφανίζεται, όταν συνυπάρχουν τουλάχιστον 5 έντονα συμπτώματα, τα οποία επιμένουν για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.
Κάποια από αυτά είναι:
- Το άτομο να νιώθει λυπημένο, απογοητευμένο ή ανάξιο κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα.
- Το άτομο χάνει το ενδιαφέρον του για τη ζωή ή αδιαφορεί για αγαπημένες μέχρι πρότινος δραστηριότητες.
- Το άτομο έχει ένα ανεξήγητο αίσθημα εσωτερικής δυσφορίας και αισθάνεται ότι κακό πρόκειται να συμβεί (γενικευμένο άγχος).
- Το άτομο έχει απαισιόδοξες σκέψεις που σχετίζονται με ανησυχία για το μέλλον, σκέψεις ενοχής ή αναξιότητας, ή ότι η κατάσταση που ζει στο σήμερα είναι ένα είδος τιμωρίας για παρελθοντικές πράξεις.
- Παραμελεί την προσωπική του υγιεινή και τις υποχρεώσεις του στο σπίτι ή στην εργασία.
- Έχει ανεξήγητα σωματικά συμπτώματα, που δεν εξηγούνται από ιατρικές εξετάσεις: όπως πονοκεφάλους, πόνους στο σώμα, δυσκοιλιότητα, δύσπνοια, πόνους στο στήθος, γαστρεντερικά προβλήματα κ.ά.
Διαταραχές ύπνου, όρεξης, σεξουαλικής διάθεσης
Σε περιπτώσεις που συνυπάρχει ανεξέλεγκτο άγχος, μπορεί να σημειωθούν επιπλέον:
- Διαταραχές στον ύπνο (αϋπνία, διακεκομμένος ύπνος, υπνηλία).
- Διαταραχές στην όρεξη (απώλεια όρεξης ή υπερφαγία).
- Διαταραχές στη σεξουαλική διάθεση.
- Δυσκολίες στη συγκέντρωση, τη σκέψη, τη μνήμη και τη λήψη αποφάσεων.
- Αυτοκαταστροφικός ιδεασμός. Δηλαδή εμμονή σε σκέψεις θανάτου και ιδέες αυτοκτονίας.
Η απόπειρα αυτοκτονίας είναι η πιο σοβαρή και επικίνδυνη επιπλοκή της κατάθλιψης. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι αυξημένος σε ασθενείς με σοβαρή κατάθλιψη. Αυτό συμβαίνει γιατί η κατάθλιψη προκαλεί μεγάλο πόνο, τον οποίο τα άτομα που υποφέρουν δεν μπορούν να αντέξουν και χρειάζονται οπωσδήποτε βοήθεια.
Κατάθλιψη και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής
Η κατάθλιψη, έχει συχνά ως αποτέλεσμα, την υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής των ασθενών και των οικείων τους. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πλέον σαφές ότι η κατάθλιψη εμφανίζεται ως συνέπεια χρόνιου άγχους κι έχει επικρατήσει ο όρος «αγχώδης κατάθλιψη».
Η κατάθλιψη αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση άλλων σοβαρών ασθενειών, όπως είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου, το εγκεφαλικό, η οστεοπόρωση και ο διαβήτης. Εάν η κατάθλιψη δεν θεραπευτεί, μπορεί να επιφέρει μείωση του προσδόκιμου ζωής.
Η κατάθλιψη θεραπεύεται
Η κατάθλιψη είναι βαριά, αλλά ιάσιμη ασθένεια. Η πρόοδος που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια μας επιτρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την κατάθλιψη και να διαμορφώσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα σχετικά με τις δυνατότητες θεραπείας της.
Για την πλήρη θεραπεία της κατάθλιψης είναι πολύ σημαντική η σταθερή και εξειδικευμένη ψυχοθεραπευτική και φαρμακευτική αντιμετώπιση. Το 80 % των ασθενών που δεν έχουν θεραπευτεί πλήρως υποτροπιάζουν.
Η θεραπεία της κατάθλιψης θα πρέπει να είναι συνδυαστική και να περιλαμβάνει: ιατρική θεραπεία, ψυχοθεραπεία, φυσικές θεραπείες, αλλά και διαφορετικές επιλογές στον τρόπο ζωής. Καμιά δεν μπορεί να λειτουργήσει από μόνη της και να πετύχει τον στόχο.
Οι ιατρικές θεραπείες περιλαμβάνουν φάρμακα όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις ασθενών μπορεί να απαιτούνται. Η ψυχοθεραπεία αποσκοπεί στην αλλαγή λανθασμένων σκέψεων και συμπεριφορών και την υποκατάστασή τους με νέες. Οι συμπληρωματικές θεραπευτικές αγωγές περιλαμβάνουν φυσικές ουσίες, όπως βιταμίνες και μέταλλα και ωμέγα-3. Οι επιλογές του τρόπου ζωής περιλαμβάνουν καλή διατροφή, άσκηση και ύπνο, πνευματικές επιλογές και την υποστήριξη από ένα δίκτυο ανθρώπων που είναι απαραίτητο να βρίσκεται κοντά στον πάσχοντα.
Με πληροφορίες από who.int/en/ και psychologytoday.com
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Γιατί είναι πιο δύσκολη η διάγνωση της κατάθλιψης στους άνδρες;
Τα χρέη οφείλονται σε γονίδια και συνδέονται με προβλήματα ψυχικής υγείας
Έχετε ευερεθιστότητα και κατάθλιψη; Μπορεί να έχετε ανεπάρκεια σεροτονίνης
