Γράφει ο
Φώτης Λάσπας
Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης
Αναπληρωτής Διευθυντής Τμήματος Αξονικής και Μαγνητικής Τομογραφίας ΥΓΕΙΑ
Ο καρκίνος του προστάτη είναι το πιο συχνό νεόπλασμα στον ενήλικο ανδρικό πληθυσμό και μπορεί να εμφανιστεί με ποικίλες μορφές που να παρουσιάζουν διαφορετικό ρυθμό εξέλιξης.
Έτσι σε κάποιους ασθενείς μπορεί να παραμείνει πρακτικά σταθερός στη διάρκεια του χρόνου (ήπιου βαθμού κακοήθεια), χωρίς να επηρεάζει τη ζωή τους, ενώ σε άλλους ο καρκίνος εξελίσσεται γρήγορα (επιθετική μορφή), επεκτείνεται πέρα από τα όρια του προστάτη με διήθηση γειτονικών δομών ή δίνει μεταστάσεις σε λέμφαδένες ή άλλα όργανα (κυρίως στα οστά) με κακή πρόγνωση. Όχι σπάνια είναι πολυεστιακό νεόπλασμα, δηλαδή εντοπίζεται ταυτόχρονα σε διαφορετικά σημεία στον προστάτη αδένα, συνήθως όμως μια ή δύο βλάβες είναι κλινικά σημαντικές, δηλαδή επιθετικές που χρήζουν θεραπείας.
Διάγνωση καρκίνου προστάτη
Η διάγνωση του καρκίνου γίνεται με διορθική βιοψία σε ασθενείς με κλινική υποψία (υψηλό ειδικό προστατικό αντιγόνο - PSA ή θετική δακτυλική εξέταση) και ο τύπος του καθορίζει τη θεραπευτική του αντιμετώπιση. Ωστόσο, η μέτρηση του PSA έχει χαμηλή ειδικότητα (η αύξηση της τιμής του δεν σημαίνει απαραίτητα παρουσία καρκίνου του προστάτη), ενώ η υπερηχοτομογραφικά καθοδηγούμενη βιοψία εξαρτάται από την τυχαιότητα των δειγμάτων (συνεπώς ένας καρκίνος επιθετικής μορφής θα μπορούσε να διαφύγει, εάν δεν ληφθεί υλικό από την περιοχή του όγκου κατά την τυχαιοποιημένη δειγματοληψία).
Η Πολυπαραμετρική Μαγνητική Τομογραφία μπορεί να ανιχνεύσει με μεγάλη ακρίβεια τις εστίες που είναι ύποπτες για κλινικά σημαντικό καρκίνο και να καθορίσει ποια ή ποιες περιοχές του προστάτη πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω.
Πώς διενεργείται η Πολυπαραμετρική Μαγνητική Τομογραφία Προστάτη;
Η Πολυπαραμετρική Μαγνητική Τομογραφία Προστάτη είναι μια εξέταση που διενεργείται σε σύγχρονους Μαγνητικούς Τομογράφους, με τον ασθενή σε ύπτια θέση, διαρκεί περίπου 25 λεπτά και εστιάζει στην απεικόνιση του προστάτη αδένα. Η μέθοδος συνδυάζει ειδικές λειτουργικές τεχνικές μαγνητικού συντονισμού με ανατομικές εικόνες υψηλής ευκρίνειας, για την ανάδειξη κλινικά σημαντικού καρκίνου.
Η χρησιμότητα της εξέτασης
Η Πολυπαραμετρική Μαγνητική Τομογραφία Προστάτη παρουσιάζει πολύ υψηλή αρνητική προγνωστική αξία στην ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη. Αυτό σημαίνει ότι επί απουσίας ύποπτης εστίας, μπορούμε με μεγάλη ακρίβεια να καθησυχάσουμε τον ασθενή και τον γιατρό του και να αποφευχθεί μία άσκοπη διορθική βιοψία (εφόσον και το σύνολο των κλινικοεργαστηριακών δεδομένων το επιτρέπει).
Επιπρόσθετα, η εξέταση απεικονίζει με μεγάλη ακρίβεια επιθετικούς όγκους. Γνωρίζοντας πού ακριβώς βρίσκεται η ύποπτη βλάβη, ακολουθεί στοχευμένη διορθική βιοψία αποφεύγοντας τις πολλαπλές τυχαιοποιημένες διελεύσεις της βελόνας και έτσι η διαδικασία καθίσταται ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη. Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν και σύμφωνα με τις πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ουρολογίας, συνιστάται να προηγείται Πολυπαραμετρική Μαγνητική Τομογραφία Προστάτη πριν από κάθε βιοψία, καθώς μειώνεται ο κίνδυνος επιπλοκών και αυξάνονται οι πιθανότητες για λήψη κατάλληλου υλικού προς ιστολογική εξέταση.
Εκτός από την αρχική διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, η Πολυπαραμετρική Μαγνητική Τομογραφία Προστάτη είναι εξαιρετικά χρήσιμη στην ακριβή αξιολόγηση της τοπικής έκτασης του καρκίνου (τοπική σταδιοποίηση) και στο σχεδιασμό της κατάλληλης θεραπείας (χειρουργική επέμβαση, εστιακή θεραπεία ή ακτινοθεραπεία) για την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων με μείωση των ενδεχόμενων επιπλοκών.
Τέλος, η εξέταση έχει σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση των ασθενών μετά από θεραπεία που είχε σκοπό την ίαση, καθώς αναδεικνύει με μεγάλη διαγνωστική ακρίβεια την τοπική υποτροπή σε ασθενείς με βιοχημική υποτροπή (αύξηση της τιμής του PSA σε επίπεδα προκαθορισμένα, ανάλογα με την αρχική θεραπεία).
