Γράφει ο Αργύρης Κρομμύδας*
Στη δύναμη της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης εστιάζουν οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες που εκδόθηκαν πρόσφατα από την ευρωπαϊκή καρδιολογική εταιρεία αναφορικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα οποία αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως.
Ειδικά στην Ευρώπη, υπολογίζεται ότι πάνω από 4 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο (δηλαδή περίπου οι μισοί οφείλονται σε καρδιαγγειακά νοσήματα και ιδιαίτερα στις δύο συχνότερες μορφές τους που είναι η στεφανιαία νόσος (στενώσεις των αρτηριών της καρδιάς) και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Αξίζει να σημειωθεί πως η αναλογία των καρδιαγγειακών θανάτων είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες (51 %) απ' ότι στους άνδρες (42 %).
Εξίσου σημαντικό είναι και το κόστος περίθαλψης των ασθενών αυτών το οποίο ανήλθε στα 106 δισεκατομμύρια ευρώ το 2009 στην Ευρώπη.
1ο βήμα: προσδιορισμός των ασθενών υψηλού κινδύνου
Το πρώτο από τα τρία στρατηγικά βήματα είναι να γίνεται περιοδικά (για παράδειγμα ανά πενταετία ή και συχνότερα ανάλογα με το συνολικό κίνδυνο) συστηματικός προσδιορισμός του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου των υψηλού κινδύνου ασθενών (π.χ με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου, οικογενή δυσλιπιδαιμία ή αυξημένες τιμές λιπιδίων, καπνιστές, υπερτασικοί, διαβητικοί ή πάσχοντες από άλλες παθήσεις που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο όπως η χρόνια νεφρική νόσος).
Κομβικής σημασίας θεωρείται η εξατομίκευση του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου η οποία βασίζεται σε διάφορες παραμέτρους όπως η ηλικία, το φύλο, η εθνικότητα, το οικογενειακό ιστορικό, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, ψυχολογικοί παράγοντες (π.χ χρόνιο εργασιακό άγχος, συχνές κρίσεις πανικού, κατάθλιψη, προσωπικότητα τύπου D δηλαδή όσοι έχουν την τάση να εσωτερικεύουν έντονα αρνητικά συναισθήματα), φυσική δραστηριότητα, κάπνισμα, διατροφικές συνήθειες, σωματικό βάρος, λιπιδαιμικό προφίλ, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση, βιοδείκτες όπως η υψηλής ευαισθησίας CRP, προκλινικές αγγειακές βλάβες όπως φορτίο ασβεστίου των στεφανιαίων αρτηριών.
2ο βήμα: εφαρμογή βασικών κανόνων πρόληψης
Το δεύτερο βήμα είναι να ακολουθούνται γενικοί κανόνες πρόληψης όπως η:
- αποφυγή καπνίσματος ενεργητικού και παθητικού
- χαμηλή κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών
- συχνή κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης, φρούτων, λαχανικών και ψαριών
- μέτριας έντασης αερόβια δραστηριότητα για τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίως ή 75 λεπτά έντονης αερόβιας άσκησης αντίστοιχα
- διατήρηση κανονικού σωματικού βάρους (δείκτης μάζας σώματος- ΒΜΙ: 20-25 kg/m2) με περιφέρεια μέσης
- διατήρηση της αρτηριακής πίεσης στην ηρεμία σε επίπεδα < 140/90 mmHg
- επίτευξη στόχου ή ποσοστού μείωσης της κακής χοληστερόλης (LDL) σε χαμηλά επίπεδα ανάλογα με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο
- επιθυμητή τιμή καλής χοληστερόλης (HDL) > 40 mg/dL στους άνδρες και >45 mg/dL στις γυναίκες, τιμή τριγλυκεριδίων < 150 mg/dL, και για τους διαβητικούς ασθενείς είναι σημαντικό η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) να μην ξεπερνά το 7%.
3ο βήμα: εξειδικευμένη καθοδήγηση
Τέλος, το τρίτο στρατηγικό βήμα είναι η παρέμβαση σε κάθε παράγοντα κινδύνου ξεχωριστά με την καθοδήγηση και την υποστήριξη εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε κοινωνικό επίπεδο (π.χ δήμοι, σχολεία, εργασιακοί χώροι, οργανισμοί) με προγράμματα ενημέρωσης και καθοδήγησης του πληθυσμού που επενδύουν στην εμπέδωση της αξίας της πρόληψης και προάγουν τα οφέλη της επιδίωξης και διατήρησης ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής.
*ΜD, MSc, Καρδιολόγος, Προϊστάμενος Τμήματος Καρδιολογικών Υπερήχων ΜΗΤΕΡΑ
