Ένα από τα πιο διαδεδομένα τεχνητά γλυκαντικά στον κόσμο πρόκειται να κηρυχθεί πιθανό καρκινογόνο τον επόμενο μήνα από τον κορυφαίο παγκόσμιο οργανισμό υγείας, όπως αποκαλύπτει το πρακτορείο Reuters, εξέλιξη που αναμένεται να φέρει μεγάλη αναστάτωση στη βιομηχανία τροφίμων.
Η ασπαρτάμη, η οποία χρησιμοποιείται σε προϊόντα από τα αναψυκτικά διαίτης μέχρι τσίχλες χωρίς ζάχαρη και ορισμένα ποτά , θα καταχωρηθεί τον Ιούλιο ως "πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο" για πρώτη φορά από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), τον ερευνητικό βραχίονα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τον καρκίνο, δήλωσαν οι πηγές.
Οι ενστάσεις για τη μεθοδολογία
Η απόφαση της IARC, που οριστικοποιήθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα μετά από συνάντηση των εξωτερικών εμπειρογνωμόνων της ομάδας, έχει ως στόχο να αξιολογήσει αν κάτι αποτελεί δυνητικό κίνδυνο ή όχι, με βάση όλα τα δημοσιευμένα στοιχεία.
Δεν λαμβάνει υπόψη πόσο από ένα προϊόν μπορεί να καταναλώσει ένα άτομο με ασφάλεια. Η συμβουλή αυτή για τα άτομα προέρχεται από μια ξεχωριστή επιτροπή εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ για τα πρόσθετα τροφίμων, γνωστή ως JECFA (η κοινή επιτροπή εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας για τα πρόσθετα τροφίμων), παράλληλα με τους προσδιορισμούς των εθνικών ρυθμιστικών αρχών.
Ωστόσο, παρόμοιες αποφάσεις της IARC στο παρελθόν για διάφορες ουσίες έχουν προκαλέσει ανησυχίες στους καταναλωτές σχετικά με τη χρήση τους, έχουν οδηγήσει σε αγωγές και έχουν πιέσει τους κατασκευαστές να αναδημιουργήσουν συνταγές και να στραφούν σε εναλλακτικές λύσεις. Αυτό έχει οδηγήσει σε επικρίσεις ότι οι εκτιμήσεις της IARC μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση στο κοινό.
Η JECFA, η επιτροπή του ΠΟΥ για τα πρόσθετα, επανεξετάζει επίσης τη χρήση της ασπαρτάμης φέτος. Η συνεδρίασή της άρχισε στα τέλη Ιουνίου και αναμένεται να ανακοινώσει τα πορίσματά της την ίδια ημέρα που η IARC θα δημοσιοποιήσει την απόφασή της - στις 14 Ιουλίου.
Από το 1981, η JECFA έχει δηλώσει ότι η ασπαρτάμη είναι ασφαλής για κατανάλωση εντός των αποδεκτών ημερήσιων ορίων. Για παράδειγμα, ένας ενήλικας που ζυγίζει 60 κιλά θα πρέπει να πίνει καθημερινά 12 έως 36 κουτάκια αναψυκτικού διαίτης - ανάλογα με την ποσότητα ασπαρτάμης στο ποτό - για να κινδυνεύει. Την άποψή της συμμερίζονται ευρέως οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές, μεταξύ άλλων στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.
Εκπρόσωπος της IARC δήλωσε ότι τα πορίσματα των επιτροπών IARC και JECFA ήταν εμπιστευτικά μέχρι τον Ιούλιο, αλλά πρόσθεσε ότι ήταν "συμπληρωματικά", με το συμπέρασμα της IARC να αντιπροσωπεύει "το πρώτο θεμελιώδες βήμα για την κατανόηση της καρκινογένεσης". Η επιτροπή πρόσθετων υλών "διενεργεί αξιολόγηση κινδύνου, η οποία καθορίζει την πιθανότητα να εμφανιστεί ένας συγκεκριμένος τύπος βλάβης (π.χ. καρκίνος) υπό ορισμένες συνθήκες και επίπεδα έκθεσης".
Ωστόσο, η βιομηχανία και οι ρυθμιστικές αρχές φοβούνται ότι η διεξαγωγή και των δύο διαδικασιών περίπου την ίδια χρονική στιγμή θα μπορούσε να προκαλέσει σύγχυση, σύμφωνα με επιστολές των αμερικανικών και ιαπωνικών ρυθμιστικών αρχών που είδε το Reuters.
"Ζητάμε ευγενικά από τους δύο φορείς να συντονίσουν τις προσπάθειές τους κατά την επανεξέταση της ασπαρτάμης, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγχυση ή ανησυχία στο κοινό", έγραψε η Nozomi Tomita, αξιωματούχος του ιαπωνικού υπουργείου Υγείας, Εργασίας και Πρόνοιας, σε επιστολή με ημερομηνία 27 Μαρτίου προς την αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του ΠΟΥ, Zsuzsanna Jakab.
Η ασπαρτάμη έχει μελετηθεί εκτενώς εδώ και χρόνια. Πέρυσι, μια μελέτη παρατήρησης στη Γαλλία μεταξύ 100.000 ενηλίκων έδειξε ότι οι άνθρωποι που κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες τεχνητών γλυκαντικών - συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης - είχαν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου.
Ακολούθησε μια μελέτη από το Ινστιτούτο Ramazzini στην Ιταλία στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η οποία ανέφερε ότι ορισμένοι καρκίνοι σε ποντίκια και αρουραίους συνδέονταν με την ασπαρτάμη.
Ωστόσο, η πρώτη μελέτη δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι η ασπαρτάμη προκάλεσε τον αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, και έχουν εγερθεί ερωτήματα σχετικά με τη μεθοδολογία της δεύτερης μελέτης, μεταξύ άλλων και από την EFSA, η οποία την αξιολόγησε.
Η ασπαρτάμη έχει εγκριθεί για χρήση σε παγκόσμιο επίπεδο από ρυθμιστικές αρχές που έχουν εξετάσει όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής τροφίμων και ποτών υπερασπίζονται εδώ και δεκαετίες τη χρήση του συστατικού. Η IARC ανέφερε ότι είχε αξιολογήσει 1.300 μελέτες κατά την επανεξέτασή της τον Ιούνιο.
Οι πρόσφατες αλλαγές στις συνταγές του γίγαντα των αναψυκτικών Pepsico καταδεικνύουν τον αγώνα που δίνει η βιομηχανία όταν πρόκειται να εξισορροπήσει τις γευστικές προτιμήσεις με τις ανησυχίες για την υγεία. Η Pepsico αφαίρεσε την ασπαρτάμη από τα αναψυκτικά το 2015, την επανέφερε ένα χρόνο αργότερα, για να την αφαιρέσει ξανά το 2020.
Η καταχώριση της ασπαρτάμης ως πιθανής καρκινογόνου ουσίας αποσκοπεί στο να προκαλέσει περισσότερες έρευνες, δήλωσαν οι πηγές προσκείμενες στην IARC, οι οποίες θα βοηθήσουν τις υπηρεσίες, τους καταναλωτές και τους κατασκευαστές να βγάλουν πιο ασφαλή συμπεράσματα.
Αλλά είναι επίσης πιθανό να πυροδοτήσει και πάλι συζητήσεις σχετικά με το ρόλο της IARC, καθώς και την ασφάλεια των γλυκαντικών ουσιών γενικότερα.
Τον περασμένο μήνα, ο ΠΟΥ δημοσίευσε κατευθυντήριες γραμμές που συμβουλεύουν τους καταναλωτές να μην χρησιμοποιούν γλυκαντικά χωρίς ζάχαρη για τον έλεγχο του βάρους. Οι κατευθυντήριες γραμμές προκάλεσαν σάλο στη βιομηχανία τροφίμων, η οποία υποστηρίζει ότι μπορεί να είναι χρήσιμες για τους καταναλωτές που θέλουν να μειώσουν την ποσότητα ζάχαρης στη διατροφή τους.
