Άμεση απειλή για όλον τον κόσμο είναι η ιλαρά, προειδοποιεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), που διαπιστώνει σημαντική οπισθοδρόμηση στην παγκόσμια προσπάθεια εξάλειψης της νόσου.
Μόνο τη χρονιά που πέρασε, 40 εκατομμύρια παιδιά δεν εμβολιάστηκαν με πρώτη ή δεύτερη δόση κατά της ιλαράς. Αυτό σημαίνει, όπως προειδοποιεί ο ΠΟΥ, ότι τα παιδιά αυτά είναι άμεσα εκτεθειμένα στον κίνδυνο της νόσου και των επιπλοκών που προκαλεί.
Η ιλαρά είναι μια νόσος που μπορεί 100% να προληφθεί με το εμβόλιο και επομένως συγκαταλέγεται στα λοιμώδη νοσήματα που μπορούν να εξαλειφθούν.
Όμως στη διάρκεια της πανδημίας διακόπηκαν ή «έμειναν πίσω» δεκάδες εμβολιαστικά προγράμματα κατά της ιλαράς, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ατόνησε και η επιδημιολογική επιτήρηση. Πιο συγκεκριμένα, «χάθηκαν» (δηλαδή δεν χορηγήθηκαν στην ώρα τους) 61 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου.
Το 2021 αναφέρθηκαν σε παγκόσμια κλίμακα 9 εκατομμύρια κρούσματα και 128.000 θάνατοι εξαιτίας της ιλαράς, με 22 χώρες να αναφέρουν έξαρση της νόσου.
«Το παράδοξο της πανδημίας είναι ότι ενώ τα εμβόλια κατά της Covid-19 αναπτύχθηκαν σε χρόνο ρεκόρ και για τη χορήγησή τους έγινε η μεγαλύτερη εκστρατεία εμβολιασμού στην ιστορία, τα συνήθη προγράμματα εμβολιασμού διαταράχθηκαν σοβαρά και εκατομμύρια παιδιά έχασαν τους εμβολιασμούς που σώζουν ζωές από θανατηφόρες ασθένειες, όπως η ιλαρά. Είναι κρίσιμο να επανέλθουν τα προγράμματα ανοσοποίησης. Πίσω από κάθε στατιστικό στοιχείο αυτής της έκθεσης βρίσκεται ένα παιδί που κινδυνεύει από μια ασθένεια που μπορεί να προληφθεί», δηλώνει ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Ιστορικό χαμηλό στην εμβολιαστική κάλυψη
Η ιλαρά είναι μια από τις πιο μεταδοτικές ασθένειες και αν ξεσπάσει επιδημία σε μια χώρα, άμεσα σημαίνει συναγερμός σε όλο τον κόσμο. Για να τεθεί υπό έλεγχο η νόσος και σταδιακά να εξαλειφθεί μέσω του εμβολιασμού, πρέπει η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού να φτάνει τουλάχιστον το 95%.
Όμως αυτή τη στιγμή, ο κόσμος απέχει πολύ από αυτό το στόχο, με μόνο το 81% των παιδιών να έχουν κάνει πρώτη δόση του εμβολίου και μόνο το 71% να έχουν θωρακιστεί με δεύτερη δόση. Πρόκειται για ιστορικό χαμηλό, αφού αυτά είναι τα χαμηλότερα κάλυψης από το 2008 και με πολλές διακυμάνσεις της εμβολιαστικής κάλυψης ανά χώρα.
Με αυτά τα δεδομένα, αυτή τη στιγμή, καμιά περιοχή του πλανήτη δεν έχει εξαλείψει την ιλαρά. Μάλιστα, από το 2016, η νόσος έχει επανεμφανιστεί ακόμη και σε χώρες που επί σειρά πολλών ετών θεωρούσαν την ιλαρά εξαφανισμένη από το έδαφός τους.
Η ιλαρά είναι ιογενής λοίμωξη που οφείλεται στον ιό της ιλαράς. Πρόκειται για RNA ιό που ανήκει στην ομάδα των παραμυξοϊών. Η νόσος εκδηλώνεται σε 3 στάδια: το πρόδρομο (με πυρετό και έντονα συμπτώματα καταρροής τα οποία διαρκούν έως 4 μέρες), το εξανθηματικό (με εξάνθημα που διαρκεί έως 6 ημέρες) και το στάδιο της αποδρομής με σταδιακή υποχώρηση της νόσου.
Η ιλαρά μεταδίδεται πολύ εύκολα από άτομο σε άτομο, με σταγονίδια της αναπνοής και σπανιότερα από μολυσμένες επιφάνειες.
Η ιλαρά είναι μια από τις παιδικές αρρώστιες διότι εμφανίζεται κυρίως στην παιδική ηλικία. Στους ενήλικες είναι πιο σπάνια αλλά και πιο σοβαρή. Η νόσηση κατά την εγκυμοσύνη έχει συσχετιστεί με αποβολή του εμβρύου, πρόωρο τοκετό, χαμηλό βάρος γέννησης του νεογνού.
Τα κρούσματα ιλαράς εμφανίζονται συνήθως στο τέλος του χειμώνα και τις αρχές της άνοιξης και η νόσος είναι πιο σοβαρή σε βρέφη και ενήλικες κυρίως λόγω επιπλοκών.
Τρία στα δέκα περιστατικά ιλαράς (30%) εμφανίζουν μια ή και περισσότερες επιπλοκές. Οι σοβαρότερες επιπλοκές είναι η πνευμονία η οποία αποτελεί και τη συχνότερη αιτία θανάτου από ιλαρά, η οξεία μέση πυώδης ωτίτιδα, η οξεία εγκεφαλίτιδα.
Στις αναπτυγμένες χώρες η θνητότητα από ιλαρά είναι περίπου 2 τοις χιλίοις, αλλά στον αναπτυσσόμενο κόσμο αγγίζει και το 25%!
Η τελευταία επιδημία ιλαράς στην Ελλάδα συνέβη το 2018 – χρονιά με πολλαπλές επιδημίες σε πολλές χώρες – όταν καταγράφηκαν 2.291 κρούσματα και δύο θάνατοι. Εκείνη τη χρονιά, μάλιστα, είχαν δοθεί ειδικές συστάσεις εμβολιασμού για όσους είχαν γεννηθεί μετά το 1970 και δεν είχαν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό κατά της ιλαράς στην παιδική ηλικία.
