Τελευταία όλο και πληθαίνουν τα δημοσιεύματα για την εκτίναξη της δευτερογενούς αγοράς ρολογιών της Rolex. Μπορεί το τραπεζικό σύστημα της Ελβετίας να κλυδωνίζεται, αλλά το ενδιαφέρον για τους κολοσσούς της ελβετικής ωρολογοποιίας παραμένει ψηλά.
Είναι τέτοια η ζήτηση για τα περίφημα ρολόγια της χώρας που οι εταιρείες δεν προλαβαίνουν να ικανοποιήσουν τις προπαραγγελίες (ήδη, η Rolex ετοιμάζει νέο, μεγάλο εργοστάσιο κοντά στην Μπουλ). Φαντάζει ίσως παράδοξο, αλλά για να αγοράσετε ρολόι απευθείας από τη Rolex ή την Audemars Piguet και την Patek Philippe χρειάζεστε είτε γερές επαφές είτε καθαρή τύχη!
Το σίγουρο είναι ότι ένα ρολόι vintage δεν ικανοποιεί απλώς τις ανάγκες της αγοράς. Η διαχρονική του αισθητική ασκεί μία ρομαντική γοητεία και, το πιο σημαντικό, μας υπενθυμίζει τη μακρά του ιστορία και παράδοση. Έτσι, όχι μόνο δεν είναι υποδεέστερο από τα σύγχρονα μοντέλα, αλλά και η εμπορική του αξία δεν παρουσιάζει σημάδια υποχώρησης.
Ωστόσο, η εν λόγω αγορά κρύβει παγίδες. Μπορεί, ας πούμε, να καλοβλέπετε ένα vintage Rolex Daytona, που είναι το τρέχον νόμισμα στην αγορά των πολυτελών ρολογιών. Μπορεί τα χρήματα να μην είναι ζήτημα, αλλά με μια πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο, θα διαπιστώσετε πως δεν είναι καθόλου απλό. Προκύπτουν ερωτήματα όπως: γιατί αυτό το ρολόι είναι υπερβολικά γυαλισμένο; Τα ανταλλακτικά του είναι γνήσια; Και το καθοριστικό, είναι στ’ αλήθεια vintage ;
Τι κάνει ένα ρολόι vintage
Ας ξεκαθαρίσουμε ότι δεν μιλάμε απλώς για ένα ρολόι «μεταχειρισμένο». Ως τέτοιο μπορεί να εννοούμε ένα Patek Philippe Nautilus του 2019 που κάποιος αγόρασε, φόρεσε μία φορά και στη συνέχεια πούλησε. Ή μπορεί να είναι ένα Omega Speedmaster από το 2003 το οποίο έχει αγαπηθεί πολύ με τα χρόνια και είναι τώρα έτοιμο να αλλάξει χέρι και νέο ιδιοκτήτη.
Ο όρος vintage προκαλεί συζητήσεις, αλλά υπάρχει ένας γενικός εμπειρικός κανόνας: vintage θεωρείται οποιοδήποτε ρολόι ηλικίας άνω των 25 χρόνων. Ορισμένοι αντιλαμβάνονται ως τέτοια μόνο τα ρολόγια που κατασκευάστηκαν πριν από το 1985. Είναι η χρονιά που, στη διαδικασία σχεδιασμού της Patek Philippe, εισάγεται ο υπολογιστής. Πριν από το γεγονός, τα ρολόγια σχεδιάζονταν αποκλειστικά στο χέρι με τη χρήση μολυβιού και χαρτιού.
Άλλοι βεβαίως, διατυπώνουν μια εξίσου λογική σκέψη. Για παράδειγμα, ο Λι Σάφαρ (επικεφαλής πωλήσεων ρολογιών στον Sotheby's) συμφωνεί πως οτιδήποτε πριν από το 1985 είναι vintage. Επικαλείται όμως τον Αϊνστάιν για να πει το αυτονόητο: ο χρόνος είναι σχετικός. «Ένα vintage κομμάτι για έναν εικοσάρη είναι μάλλον από τα ‘90s ή τις αρχές του 2000. Για μένα, θα ήταν πριν από το 1985 λόγω της ηλικίας μου και λόγω της αλλαγής στην ωρολογοποιία μετά από αυτό το διάστημα».
«Αγοράστε» τον έμπορο, όχι το ρολόι
Καθώς τα vintage ρολόγια γίνονται όλο και πιο δημοφιλή, το να ζητάς «κουτί και χαρτιά» είναι μια πρακτική που διευκολύνει τον αγοραστή. Εάν το ρολόι διατίθεται ως «πλήρες σετ» (με κουτί, χαρτιά, ετικέτες κ.λπ. απευθείας από το κατάστημα), φανερώνει την προέλευσή του.
Όμως, «είναι σπάνιο να βρεις ρολόγια πριν από 20-30 χρόνια με χαρτιά», εξηγεί ο Άλαν Μπέντγουελ, γνωστός έμπορος vintage ρολογιών. «Η διατήρηση των εγγράφων τότε δεν ήταν κάτι που απασχολούσε τους περισσότερους. Τα ''χαρτιά'' έδιναν εγγύηση ενός έτους από τον κατασκευαστή. Μόλις έληγε η εγγύηση, είχαν μηδενική αξία και συχνά πετάγονταν».
Οι περισσότεροι αγόραζαν ρολόγια για να τα φορέσουν και να τα πουλήσουν στο μέλλον ή να τα κρατήσουν ασφαλή σε βιτρίνες με βελούδινη επένδυση. «Αν διαθέτουν κάποια πιστοποίηση, τόσο το καλύτερο για την πώληση. Ωστόσο, αυτό δεν είναι καθοριστικό για την αγορά».
Αν αγοράζετε μέσω διαδικτύου κάτι που παρουσιάζεται ως «μοναδική προσφορά», να θυμάστε ότι δεν είναι όλοι οι έμποροι ειδικοί στα vintage ρολόγια. Οι περισσότεροι δεν έχουν ούτε την γνώση ούτε και την ικανότητα για ποιοτικό έλεγχο. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι αυτά τα αντικείμενα απαιτούν τακτική συντήρηση, όπως θα κάναμε σε ένα κλασικό αυτοκίνητο.
Σε καμία περίπτωση αυτό δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Επομένως, καλό είναι να προσέχουμε τι ακριβώς πουλά ένας έμπορος ώστε να μην πέσουμε θύματα μιας σχετικά χαμηλής τιμής.
«Αν είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό, τότε αυτό ακριβώς ισχύει» συμβουλεύει ο εμπειρογνώμονας του Sotheby’s. «Αυτές οι δήθεν ευκαιρίες του eBay, οι τρελές ιστορίες που ακούμε για κάτι ποιοτικό που πωλείται σημαντικά κάτω από την αξία του, συμβαίνουν σπάνια. Επομένως, θα ήμουν εξαιρετικά προσεκτικός και θα βεβαιωνόμουν ότι προέρχεται από μια πηγή αξιόπιστη που έχει κάνει όλους τους απαραίτητους ελέγχους στο ρολόι προτού το διαθέσει».
Αναζητήστε εγγύηση ποιότητας
Όταν πρόκειται για την ποιότητα και την κατάσταση ενός vintage ρολογιού, υπάρχουν πολλές αποχρώσεις στην πλούσια ιστορία του. Οι κατασκευαστές βελτιώνουν συνεχώς τα μοντέλα, κυκλοφορώντας νέες εκδόσεις του «ίδιου» ρολογιού με μικρές ή πιο σημαντικές αναβαθμίσεις.
Για παράδειγμα, το δημοφιλές ρολόι κατάδυσης Rolex Submariner, εμφανίστηκε το 1953 και από τότε, έχουν κυκλοφορήσει πολλοί τύποι (το κρύσταλλο αντικατέστησε το ακρυλικό το 1979, τα καντράν έγιναν από ματ σε γυαλιστερό το 1984, ο τύπος ανοξείδωτου ατσαλιού μετατράπηκε από «316L» σε «904L» κ.α). Και αυτές είναι μόνο οι αισθητικές διαφορές που μπορεί να εντοπίσει το γυμνό μάτι, χωρίς το ρολόι να ανοιχτεί.
Το επισημαίνουμε διότι ένα πράγμα στο οποίο δίνουν προτεραιότητα οι ειδικοί είναι το ρολόι να έχει διατηρήσει όλα τα αυθεντικά του κομμάτια. Αυτό σημαίνει ότι προέρχεται απευθείας από το εργοστάσιο της ωρολογοποιίας την στιγμή που κατασκευάστηκε.
Προσοχή και σε αυτό: ακόμα κι αν ο προηγούμενος κάτοχος φρόντισε για το τακτικό σέρβις του ρολογιού σε εξουσιοδοτημένο κατάστημα, η ίδια η εταιρεία μπορεί να αντικαταστήσει ένα παλαιότερο εξάρτημα με κάτι νεότερο (και ευτελές) για λόγους λειτουργικότητας. Οφείλουμε, λοιπόν, να ρωτάμε τον τεχνικό και να είμαστε προσεκτικοί με τα ανταλλακτικά που προτείνει.
Ειδικά για την αισθητική, αυτό που φαίνεται φθορά ή παλιοκαιρισμένο, μπορεί τελικά, να προσθέτει στην αξία του ρολογιού. Τα πλαίσια μπορεί να ξεθωριάσουν σε χρώμα, μπορούν ακόμη και να ραγίσουν. Όμως αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό.
Ας δούμε το παράδειγμα μιας στεφάνης σε ένα Rolex GMT Master, τύπου 6542, η οποία είναι από βακελίτη (ένα πολύ σκληρό πλαστικό που χρησιμοποιείται για τη μείωση της αντανάκλασης). Καθώς ο βακελίτης είναι εύθραυστος, στην πορεία αντικαταστάθηκε με μεταλλικό ένθετο. Ωστόσο, όταν συναντάμε βακελίτη, ακόμα κι αν το ρολόι είναι ελαφρώς ραγισμένο ή ξεθωριασμένο, εξακολουθεί να αξίζει περισσότερο.
Γενικότερα, ας έχουμε στο νου μας ότι τα γνήσια ανταλλακτικά είναι πολύ σημαντικά για τη διατήρηση της αξίας του ρολογιού. Είναι σαν το έργο τέχνης, που διατηρεί την ταυτότητά του στον χρόνο.
Και μια συμβουλή που δίνουν οι παθιασμένοι συλλέκτες. Όπως συμβαίνει με την αγορά ενός vintage αυτοκινήτου, μπορεί να διαθέσετε χρήμα για να διατηρήσετε το ρολόι σε λειτουργική κατάσταση. Αυτό από μόνο του μπορεί να μην είναι αρκετό. Πρέπει να είστε επιεικής με τις ιδιορρυθμίες και τις ατυχίες του, που αναπόφευκτα θα προκύψουν με την πάροδο του χρόνου. Ένα αυτοκίνητο με μηδενικά μίλια είναι διαφορετικό από αυτό που έχει γράψει εκατό χιλιάδες.
Υπάρχει μια ιδιαίτερη γοητεία στα vintage ρολόγια. Εκτός από κοσμαγάπητα σύμβολα, φέρουν επάνω τους την πατίνα του χρόνου. Και πρέπει να νιώθουμε άνετα με το γεγονός ότι τα φόρεσε κάποιος άλλος. Ίσως, λοιπόν, ένα δερμάτινο λουράκι έχει ποτιστεί από τον ιδρώτα κάποιου ξένου. Μπορούμε πάντοτε να το αντικαταστήσουμε.
Παρόμοια, αν φέρει μπρασελέ, μπορούμε να το καθαρίσουμε. Πέρα από την εμπορική και αισθητική αξία ενός οίκου γνωστού, την τεχνική των μαστόρων που κουβαλά, το ρολόι εγκιβωτίζει το βλέμμα, τις στιγμές – καλές ή κακές – ακόμη και την κίνηση των προκατόχων του. Το ανθρώπινο ίχνος γίνεται ένα με τους δείχτες του και σαρκώνει κάτι άυλο, αλλά μοναδικό: τη μνήμη του ανθρώπου και την εποχή του.
