Του Γιώργου Φιντικάκη
Σοβαρό χτύπημα στην ασθενική ελληνική οικονομία, που επί χρόνια είχε ευνοηθεί από τις χαμηλές τιμές του μαύρου χρυσού, φέρνει η εκτίναξη του πετρελαίου πάνω από τα 82 δολάρια, πλήττοντας καταρχήν την κατανάλωση, έπειτα το κόστος παραγωγής και τελικά τον ίδιο τον ρυθμό ανάπτυξης και ενώ οι προβλέψεις μιλούν για κούρσα ακόμη και στα 100 δολάρια.
Το τέλος της εποχής του χαμηλού πετρελαίου και η εκτίναξή του σε επίπεδα που είχαν να εμφανισθούν ξανά από το Νοέμβριο του 2014, αποτυπώνεται καταρχήν στην αντλία. Τις επόμενες ημέρες η μέση τιμή βενζίνης θα κινηθεί πάνω από τα 1,6 ευρώ, ενώ οι συνέπειες θα γίνουν ακόμη πιο αισθητές όταν από τις 15 Οκτωβρίου και μετά θα κάνει πρεμιέρα το πετρέλαιο θέρμανσης σε τιμές πάνω από 1,10 ευρώ το λίτρο, δηλαδή 17% αυξημένες από πέρυσι.
Αλλά οι ευρύτερες επιπτώσεις θα φανούν στην πορεία. Σε μια οικονομία τόσο ευάλωτη σε εξωτερικά "σοκ" όπως η ελληνική, η έκρηξη του μαύρου χρυσού προσθέτει έναν ακόμα πονοκέφαλο στο υποτονικό οικονομικό κλίμα, αυξάνοντας τα μεταφορικά στη βιομηχανία, ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές, και ανατρέποντας τους σχεδιασμούς του προϋπολογισμού του 2019, που κατατίθεται σήμερα στη Βουλή.
Δίχως να είναι γνωστό ποιες παραδοχές έχει αυτός λάβει υπόψη για το πετρέλαιο, εντούτοις, σύμφωνα με προ μηνών έρευνα της Oxford Economics, αν η τιμή του πετρελαίου αναρριχηθεί στα 85 δολάρια το βαρέλι την περίοδο 2018-2020, τότε ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στην Ελλάδα, κινδυνεύει να περικοπεί ακόμη και κατά 1% στην Ελλάδα. Στην πράξη, αυτό μεταφράζεται στο εφιαλτικό σενάριο, η ανάπτυξη το 2019 να περιοριστεί σε ένα ισχνό 1,3%-1,5% αντί για 2,3% που έχει προβλέψει η Κομισιόν, με αντίστοιχες συνέπειες και για τα επόμενα έτη.
Αρκεί κανείς να σκεφτεί ότι ο προϋπολογισμός του τρέχοντος έτους (2018) για το οποίο η Κομισιόν προβλέπει ανάπτυξη 1,9%, είχε συνταχθεί με τιμή 52 δολ. το βαρέλι, όταν ο μέσος όρος του πετρελαίου, από την αρχή της χρονιάς έως σήμερα, ανέρχεται στα 71 δολάρια, δηλαδή 36% υψηλότερα.
Τι σημαίνει πετρέλαιο στα 100 δολάρια
Αναλυτές και επενδυτικοί οίκοι μάλιστα, προβλέπουν προς τα τέλη του έτους ή στις αρχές του επόμενου, εκτόξευση του αργού ακόμη και στα 100 δολάρια το βαρέλι, λόγω ενεργοποίησης από το Νοέμβριο του αμερικανικού εμπάργκο στις εξαγωγές του ιρανικού πετρελαίου, και των προβλημάτων στην παραγωγή της Βενεζουέλας, κούρσα που θα επιφέρει ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις και θα διογκώσει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, η οποία είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τις εισαγωγές μαύρου χρυσού.
Σε χθεσινή του ανάλυση με τίτλο "Τι σημαίνει για τη παγκόσμια οικονομία, το πετρέλαιο στα 100 δολάρια", το πρακτορείο Bloomberg, αναφέρεται στους κερδισμένους αλλά και στους χαμένους, ενός τέτοιου σεναρίου. Στους κερδισμένους είναι αναμφίβολα οι παραδοσιακές χώρες παραγωγοί, όπως Σαουδική Αραβία, Ρωσία, Νιγηρία Κολομβία, καθώς και οι ΗΠΑ που έχουν ποντάρει πολλά στα σχιστολιθικά κοιτάσματα. Στους χαμένους συγκαταλέγεται η Ευρώπη, και ειδικότερα όσα κράτη, εξαρτώνται σε τεράστιο βαθμό από το πετρέλαιο (π.χ. Ελλάδα), όταν άλλα έχουν κάνει πολύ μεγάλη πρόοδο, ενισχύοντας το ενεργειακό τους ισοζύγιο με βιοκαύσιμα και φυσικό αέριο.
Όμως το ακριβό πετρέλαιο δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί απομονωμένα από άλλα προβλήματα που καλείται ήδη να αντιμετωπίσει η Ελλάδα, όπως η ανοδική πορεία των επιτοκίων διεθνώς, και η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της Ευρωζώνης, που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών εξαγωγών, οι οποίες, μαζί με τον τουρισμό, στηρίζουν την όποια ανάπτυξη.
Στην πράξη, επιβεβαιώνονται όλοι εκείνοι οι αναλυτές που προειδοποιούν χρόνια τώρα για το λογαριασμό που θα κληθεί να πληρώσει η ελληνική οικονομία, όταν, εξαιτίας της κυβερνητικής αβελτηρίας, έχασε τη χρυσή ευκαιρία της τριετίας 2015-2017, δηλαδή την εποχή του φθηνού πετρελαίου, του χαμηλού κόστους χρήματος, των χαμηλών επιτοκίων και υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, σε αντίθεση με όλη την υπόλοιπη Ευρωζώνη.
Χαμηλότερη ανάπτυξη, πλήγμα σε επενδύσεις
Περαιτέρω επιβράδυνση στην παγκόσμια οικονομία, είναι πιθανό να μειώσει την προσέλκυση επενδύσεων που τόσο ανάγκη έχει το επόμενο διάστημα η χώρα. Εφόσον μάλιστα οι συνθήκες χειροτερέψουν και η αβεβαιότητα στη Μέση Ανατολή εκτινάξει περαιτέρω τις τιμές στο πετρέλαιο, τότε η Ελλάδα θα βρεθεί εκτεθειμένη σε μια καταιγίδα, δίχως την ομπρέλα μιας προληπτικής γραμμής στήριξης, την οποία η κυβέρνηση δεν διεκδίκησε, παρά προτίμησε για καθαρά πολιτικούς λόγους, την "καθαρή έξοδο". Τυχαίο δεν είναι ότι την Παρασκευή, οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων πήραν πάλι την ανιούσα στον απόηχο των αναταράξεων στην Ιταλία, καταδεικνύοντας πόσο ευάλωτη είμαστε σε πιέσεις από το εξωτερικό.
