Από τη στήλη του Φιλελεύθερου «Εμπορεύματα»*
Από την αρχή της χρονιάς η χρηματιστηριακή τιμή του αργού πετρελαίου (West Texas Intermediate) έχει πέσει περίπου κατά 20%. Από τα 63 περίπου δολάρια το βαρέλι την 6η Ιανουαρίου υποχώρησε τη Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου για λίγη ώρα κάτω από τα 50 δολάρια και πλέον κινείται λίγο πάνω από το πολύ σημαντικό (σύμφωνα με τα διαγράμματα τουλάχιστον) αυτό όριο.
Η πτώση είναι πολύ μεγάλη, αλλά εύκολα εξηγήσιμη. Εχει άμεση σχέση με την αναταραχή που συνοδεύει την εμφάνιση του θανατηφόρου «κορωνοϊού», από τον οποίο έχουν νοσήσει δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι και έχουν πεθάνει αρκετές εκατοντάδες. Οι φόβοι για επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας και κατ’ επέκταση όλου του κόσμου έχουν οδηγήσει τους επενδυτές σε μαζικές ρευστοποιήσεις.
Είναι δικαιολογημένη αυτή η πτώση ή είναι αποτέλεσμα πανικού που συχνά καταλαμβάνει τις αγορές σε περιπτώσεις εκτάκτων γεγονότων; Η απάντηση είναι ότι η πτώση είναι δικαιολογημένη, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο. Αυτή τη στιγμή είναι βέβαιο ότι η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας εντός και εκτός Κίνας είναι τέτοια που οδηγεί σε σοβαρή πτώση της ζήτησης για αργό πετρέλαιο.
Οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις μιλούν για πτώση της τάξης των 3 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα, δηλαδή κοντά στο 20% της συνολικής κινεζικής κατανάλωσης και 3% της παγκόσμιας. Αυτό οφείλεται στην πτώση της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα, προσωρινό κλείσιμο εργοστασίων, ακύρωση πολλών χιλιάδων πτήσεων κ.ά. Ειδικά στα αεροπορικά καύσιμα που καλύπτουν περίπου το 8% της ζήτησης για διυλισμένα προϊόντα, η εξέλιξη αυτή έρχεται σε μια κακιά στιγμή, καθώς η αγορά χαρακτηρίζεται ήδη από υπερβάλλουσα προσφορά παγκοσμίως. Βεβαίως, καθώς περνούν οι μέρες και εφόσον η κατάσταση σταδιακά εξομαλύνεται (όπως υποθέτουμε ότι θα γίνει) αυτό θα αλλάξει και το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης θα επανέλθει.
Κρίσιμος παράγοντας η ζήτηση
Το σημαντικό είναι να υπολογίσει κανείς τη μείωση της ζήτησης για τους επόμενους μήνες, θεωρώντας ότι το μέγιστο της μείωσης το έχουμε ήδη δει. Εδώ έχουν ήδη γίνει αρκετές εκτιμήσεις από χρηματιστηριακές εταιρείες και αναλυτές εξειδικευμένους στα ενεργειακά θέματα, καθώς και σχετικές δηλώσεις στελεχών των πετρελαϊκών εταιρειών. Αν βγάλει κανείς τον μέσο όρο των εκτιμήσεων αυτών, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι η μείωση στην παγκόσμια ζήτηση αργού πετρελαίου δεν θα είναι μεγαλύτερη των 500.000 βαρελιών ημερησίως για το 2020, εκτός αν η κατάσταση με την εξάπλωση του «κορωνοϊού» γίνει ανεξέλεγκτη, πράγμα που δεν φαίνεται εξαιρετικά πιθανό αυτή τη στιγμή. Σύμφωνα πάλι με ειδικούς της αγοράς, η τιμή του αργού πετρελαίου κοντά στα 50 δολάρια το βαρέλι προεξοφλεί μείωση της τάξεως των 750.000 βαρελιών ημερησίως.
Η αντίδραση των παραγωγών χωρών, είτε είναι μέλη του OPEC είτε όχι, είναι αυτή που θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την πορεία των τιμών του αργού πετρελαίου, με την προϋπόθεση βέβαια η «επιδημία» αυτή να τεθεί σταδιακά υπό έλεγχο. Από τη στιγμή που η μείωση της ζήτησης είναι πραγματική και θα κρατήσει για αρκετούς μήνες, ο μόνος τρόπος να συγκρατηθεί ή και να ανέβει η τιμή είναι η ελάττωση της παραγωγής. Αυτό συνήθως γίνεται έπειτα από συμφωνία των χωρών του OPEC και συνεννόηση με άλλες παραγωγούς χώρες και κυρίως τη Ρωσία. Αυτή η διαδικασία έχει ήδη αρχίσει και οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανή μία συμφωνία για περικοπή της παραγωγής μέχρι και 1 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως, πράγμα που αν συμβεί θα αντισταθμίσει την εκτιμώμενη μείωση της ζήτησης.
Δύσκολη η ανάκαμψη
Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Η πείρα έχει δείξει ότι οι συμφωνίες μεταξύ των πετρελαιοπαραγωγών κρατών για ελάττωση της παραγωγής, σπανίως τηρούνται από όλα τα μέλη. Σχεδόν πάντα κάποιες χώρες «κλέβουν» και παράγουν περισσότερο από όσο έχουν συμφωνήσει. Αυτό συνήθως γίνεται για έναν απλό λόγο, έχουν ανάγκη τα χρήματα. Ετσι η αγορά δυσπιστεί και δεν αντιδρά εύκολα όταν ακούσει τα νέα τέτοιων συμφωνιών. Στη σημερινή συγκυρία υπάρχει και ένα άλλο πρόβλημα, έχουν περάσει μόλις δύο μήνες από την τελευταία συμφωνία για περικοπές στην παραγωγή και δεν θα είναι εύκολο να γίνουν νέες, ειδικά όταν όλοι γνωρίζουν ότι η παραγωγή από τα σχιστολιθικά κοιτάσματα των ΗΠΑ, που φθάνει περίπου το 20% της παγκόσμιας, όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά αυξάνεται συνεχώς.
Στους επόμενους λίγους μήνες είναι δύσκολο να δούμε ουσιώδη ανάκαμψη των τιμών του αργού πετρελαίου. Η μείωση της ζήτησης δεν θα είναι λογικά τόσο δραματική, αλλά η δυσπιστία των αγορών απέναντι στη θέληση και την ικανότητα των πετρελαιοπαραγωγών κρατών να περικόψουν κι άλλο την παραγωγή, σε συνδυασμό με τις ολοένα και αυξανόμενες ποσότητες αμερικανικού πετρελαίου, δυσκολεύουν οποιαδήποτε διατηρήσιμη άνοδο.
* Η στήλη «Εμπορεύματα» δημοσιεύεται στην οικονομική εφημερίδα «Liberal markets» που κυκλοφορεί με τον «Φιλελεύθερο» του Σαββάτου.
